SKKN Biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 9

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài.

Có thể nói bộ môn Ngữ văn là một môn học phản ánh cuộc sống xung quanh chúng ta. Mà cuộc sống thì muôn hình vạn trạng. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy nhiều năm và hướng dẫn ôn luyện các đội tuyển học sinh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh ở một số năm gần đây. Bản thân nhận thấy ngày nay không còn tồn tại hình thức trường chuyên, lớp chọn trong trường THCS nhưng việc thành lập đội tuyển học sinh giỏi để dự thi các cấp huyện, tỉnh vẫn là việc làm thường niên trong mỗi nhà trường. Để có học sinh giỏi lớp 9 không phải chỉ chú ý giảng dạy cho học sinh lớp 9 mà từ lớp 6 đến lớp 8 các giáo viên phải hình thành ý thức giảng dạy để tạo nguồn cho đội tuyển.

Đối với học sinh THCS đặc biệt là học sinh thuộc vùng dân tộc thiểu số mà cụ thể là học sinh trường THCS DTNT Quan Sơn thì kĩ năng viết văn, cảm nhận văn chương, tư duy sáng tạo, bài viết rời rạc khô khan, dùng câu, dùng từ chưa chính xác, bố cục chưa rõ ràng, lập luận chưa có sức thuyết phục, vốn từ nghèo nên diễn đạt lủng củng, tối nghĩa, dài dòng không thoát ý và đặc biệt hơn nữa là kĩ năng lập dàn ý của các em còn nhiều hạn chế. Mặt khác, học sinh yêu thích môn Ngữ văn ở khu vực miền núi nói chung và trường THCS DTNT Quan Sơn  nói  riêng còn rất ít. Có những năm rất khó chọn đội tuyển (chỉ 1 hoặc đến 2 học sinh). Môn Ngữ văn trong nhà trường phải chăng đang mất dần vị trí vốn được  tôn vinh: Văn học là nhân học. Xã hội phát triển, khoa học kĩ thuật tiến bộ đặc biệt là mạng Internet ngày nay đang là thu hút phần lớn thời gian, tâm trí của các em. Học sinh được cha, mẹ nuông chiều, việc yêu sách, ham đọc sách còn rất ít, các tài liệu tham khảo môn Ngữ văn tràn lan trên thị trường khiến các em bối rối không biết chọn sách gì, đọc gì, rồi lười suy nghĩ, tư duy, lười soạn bài, học bài…

Trước khá nhiều khó khăn như thế, làm thế nào để dạy tốt, học tốt môn Ngữ văn và đặc biệt làm thế nào để việc bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi các cấp đạt kết quả cao. Đó là những câu hỏi đánh động đến lương tri, tình yêu nghề nghiệp và nhiệt huyết của mỗi thầy, cô giáo đã và đang đứng trên bục giảng. Để trả lời cho những câu hỏi ấy tôi manh dạn đưa ra một số kinh nghiệm nhỏ trong quá trình giảng dạy của mình. Vì thế nên tôi chọn đề tài “ Biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 9 ở trường THCS DTNT Quan Sơn”

1. Mục đích nghiên cứu.

Bồi dưỡng học sinh giỏi là một công việc hết sức nan giải. Vì vậy tôi nghiên cứu đề tài này với mục đích tìm ra những biện pháp, cách thức bồi dưỡng học sinh giỏi đạt hiệu quả cao. Đồng thời nâng cao chất lượng giảng dạy, trình độ chuyên môn của giáo viên. Từ đó tạo hứng thú cho học sinh say mê học văn, yêu môn văn như yêu cuộc sống của mình.

III. Đối tượng nghiên cứu

           Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là việc làm cần thiết với tất cả các khối lớp. Nhưng ở đây đối tượng nghiên của tôi là : Học sinh lớp 9 ở trường THCSDTNT Quan Sơn có yêu thích môn Ngữ văn.

1. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp khảo sát, nắm bắt tình hình thực tiễn.

– Phương pháp dùng số liệu.

– Phương pháp so sánh.

– Phương pháp phân loại, phân tích.

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp thực nghiệm, phương pháp điều tra.

B.NỘI DUNG

I.Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ rất quan trọng, lớn lao, khó khăn. Môn Ngữ văn có vai trò rất lớn trong đời sống và sự phát triển tư duy của con người, đồng thời môn học này có tầm quan trọng trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh và đặc biệt là gắn với thực tiễn hết sức phong phú, sinh động của cuộc sống đó là kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Nhưng thực tế cho thấy môn Ngữ văn ở các nhà trường học sinh học còn đối phó, lười tư duy nên chất lượng còn thấp. Trước sự phát triển của khoa học, công nghệ thì bộ môn Ngữ văn không thể thiếu để điều chỉnh các ngôn ngữ, trang mạng, thông tin trong cuộc sống muôn hình vạn trạng để phù hợp với bản chất của con người Việt Nam. Từ đó đặt ra nhiệm vụ của người giáo viên dạy văn là làm cho học sinh hiểu được cái hay, cái đẹp của văn học, kích thích sự hứng thú, yêu thích, đam mê học tập văn học. Một tiết học văn phải tạo ra được cảm xúc thẩm mĩ sâu sắc từ những nội dung của tác phẩm. Bởi tác phẩm văn chương luôn phản ánh thực tại khách quan xung quanh cuộc sống con người. Như vậy, qua tiết dạy người giáo viên cần phải truyền lửa từ những giá trị thẩm mĩ của tác phẩm đến với học sinh. Giáo viên tham gia bồi dưỡng phải có sự học tập và trau dồi không ngừng nghỉ cùng với lòng nhiệt huyết, quyết tâm cao với trái tim yêu nghề: tất cả vì học sinh thân yêu mới có thể đáp ứng được yêu cầu của công việc. Qua một số năm đứng đội tuyển bản thân nhận thấy những giáo viên được phân công, phụ trách bồi dưỡng học sinh giỏi thực sự trăn trở bởi họ đã bỏ ra nhiều công sức giảng dạy học sinh trong một thời gian dài mà hiệu quả chưa cao. Vậy nên với chuyên đề này tôi đưa ra những suy nghĩ, việc làm của bản thân với mong muốn được trao  đổi cùng các đồng nghiệp để góp phân nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh để môn Ngữ văn của huyện nhà sớm bắt nhịp cùng các huyện miền xuôi.

          II.Thực trạng của vấn đề.

       Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi nhằm phát hiện tài năng, nâng cao năng lực cảm thụ văn chương cho học sinh.Vì thế đây là công việc diễn ra thường xuyên hằng năm và là một trong những công tác trọng tâm khẳng định vị trí ở các nhà trường. Hằng năm Sở giáo dục đào tạo Thanh Hóa và Phòng giáo dục và đào tạo Quan Sơn đều tổ chức học sinh giỏi khối 9. Song khó khăn lớn nhất đối với trường THCSDTNT Quan Sơn nói riêng và Huyện Quan Sơn nói chung là học sinh có năng khiếu môn văn là rất hiếm vì vậy khó chọn đội tuyển, chúng tôi chọn học sinh thích học văn nên quá trình bồi dưỡng gặp không ít khó khăn. Mặt khác do nhận thức ở một số phụ huynh lại không muốn cho con em mình tham gia đội tuyển văn. Một trở ngại nữa là từ phía gia đình học sinh ít quan tâm, đốc thúc học sinh học tập, chủ yếu là trăm sự nhờ thầy cô, có phụ huynh không biết con mình thi môn gì, không quan tâm đến kết quả đạt hay không đạt học sinh giỏi của con mình, có khi không tạo điều kiện về thời gian cho con học tập ở nhà. Học sinh tham gia đội tuyển phải học nhiều môn nên việc đầu tư thời gian cho môn học còn chưa nhiều.

         Đối với giáo viên bồi dưỡng ở trường THCS – DTNT Quan Sơn vừa phải bám sát thực hiện phân phối chương trình, vừa phải đảm bảo chất lượng đại trà rồi công tác chủ nhiệm như: nền nếp, sinh hoạt, nuôi ăn, ở, quản lí học sinh lớp mình…cũng ảnh hưởng không nhỏ cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. Mặt khác giáo viên dạy đội tuyển phải tự soạn chương trình, chủ yếu theo kinh nghiệm bản thân, theo chủ quan, tự nghiên cứu, tự sưu tầm tài liệu. Bên cạnh đó việc bồi dưỡng học sinh chỉ thích học văn thôi chứ không hề có năng khiếu thì giáo viên bồi dưỡng lại gặp muôn vàn khó khăn thậm chí có em còn phải luyện viết chữ, có em chưa biết tạo dựng đoạn văn và đặc biệt nữa là học sinh hiện nay viết văn còn theo cảm xúc nhất thời, chưa có chiều sâu, chưa theo một quy trình. Vì thế việc lập dàn ý trước khi viết bài văn là rất khó khăn với các em học sinh. Một khó khăn nữa của giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi là vấn đề tài liệu nhất là phương pháp, hình thức bồi dưỡng. Những chuyên đề về vấn đề này còn quá ít. Việc trao đổi kinh nghiệm  ôn thi học sinh giỏi với các trường bạn chưa nhiều. Chính những lí do này mà các giáo viên vô cùng lo lắng và áp lực khi được phân công bồi dưỡng. Đó là thực tế mà bản thân luôn trăn trở.

III.Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

1.Nguyên tắc trong việc bồi dưỡng

Là giáo viên trực tiếp bồi dưỡng học sinh giỏi Ngữ văn luôn hướng cho các em nhận thấy văn chương dẫn các em vào một thế giới mà cho đi không đòi hỏi sự đáp lại. Văn chương chân chính dù ở thời đại nào cũng đề cao tình yêu thương, lòng nhân ái, sự công bằng. Học văn các em  nhận thấy thế giới này sẽ đẹp hơn nhiều, từ những điều giản dị như nụ cười của mẹ hay niềm vui của cha.