SKKN Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm sáng tạo trong công tác chủ nhiệm (W+PPT)

I. THÔNG TIN CHUNG VỀ BIỆN PHÁP

1. Tên biện pháp: Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm sáng tạo trong công tác chủ nhiệm
2. Lĩnh vực áp dụng biện pháp: Công tác chủ nhiệm
3. Phạm vi áp dụng biện pháp: Trường THCS
4. Thời gian áp dụng biện pháp: 2022 – 2023
5. Tác giả:…

II. MÔ TẢ BIỆN PHÁP

1. Tình trạng giải pháp đã biết

Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng tiếp cận năng lực, phù hợp với xu thế phát triển chương trình của các nước tiên tiến, nhằm thực hiện yêu cầu của Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội “tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà trí, đức, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”. Muốn vậy, các trải nghiệm sáng tạo trong hoạt động giáo dục của nhà trường nắm vai trò quan trọng cần được xây dựng kế hoạch thực hiện hiệu quả. 

Ngày 25/1/2022 Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 131/QĐ-TTg: Phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022 – 2025, định hướng đến năm 2030” với quan điểm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số tạo đột phá trong đổi mới hoạt động giáo dục.

Trong hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giáo dục, công tác chủ nhiệm có vai trò hết sức quan trọng. Trong những năm học vừa qua, nhận thức của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm về tính cấp thiết phải đổi mới giáo dục học sinh đã thay đổi và có nhiều chuyển biến. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào tổ chức các hoạt động giáo dục đã được thực hiện, song không thường xuyên vì thế tính hiệu quả khi sử dụng chưa cao. Giáo viên vẫn nặng về truyền thụ kiến thức mà chưa tổ chức cho học sinh nhiều hoạt động trải nghiệm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức các hoạt động giáo dục thông qua hoạt động trải nghiệm nhằm rèn luyện khả năng tự chủ tự học, khả năng sáng tạo, kĩ năng giải quyết các tình huống thực tiễn và kĩ năng sống cho học sinh chưa được thực sự quan tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các thiết bị hiện đại chưa được áp dụng rộng rãi.

Để có kết luận xác đáng, chúng tôi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu thực trạng của học sinh lớp 6A2, 7A4, 7A1, 8A3, 8A5, 9A6 trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và kết quả thu được như sau:

Bảng khảo sát tìm hiểu thực trạng của học sinh trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trước khi áp dụng giải pháp

Qua kết quả điều tra, có thể nhận thấy học sinh rất thích thú khi tham gia các hoạt động trải nghiệm có ứng dụng công nghệ thông tin, nhất là các ứng dụng mới xuất hiện. Trong khi đó các hoạt động giáo dục trong nhà trường có ứng dụng công nghệ thông tin khá ít, GVCN cũng ít áp dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục còn các em khai thác ứng dụng công nghệ thông tin khá nhiều. Từ những học sinh năng động cho đến học sinh trầm tính thì cũng đều có hứng thú nhất định với công nghệ và mong muốn được trải nghiệm để tạo ra các sản phẩm phục vụ cho quá trình giáo dục .

Về phía giáo viên, chúng tôi cũng tiến hành khảo sát 50 thầy cô trường THCS… với những câu hỏi như sau: 

Câu hỏi 1: Thầy (cô) quan tâm ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục HS lớp chủ nhiệm theo trải nghiệm sáng tạo không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô lựa chọn)

1. Rất quan tâm B. Quan tâm    C. Không quan tâm

Câu hỏi 2: Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh lớp chủ nhiệm, thầy/cô có thường xuyên ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục theo trải nghiệm cho HS không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô lựa chọn)

1. Thường xuyên B. Thỉnh thoảng C. Không bao giờ

Câu hỏi 3: Thầy cô đánh giá các hoạt động giáo dục có ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng trải nghiệm có vai trò như thế nào?

1. Rất quan trọng B. Không quan trọng

Qua khảo sát cho thấy, thầy cô bắt đầu có sự quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giáo dục và đa số giáo viên chủ nhiệm đều nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ thông tin. Tuy nhiên, việc làm này chưa được diễn ra thường xuyên, trong quá trình thực hiện còn lúng túng, thiếu linh hoạt nên hiệu quả chưa cao. 

Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi nghiên cứu đề tài “Biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm sáng tạo trong công tác chủ nhiệm” nhằm góp phần tích cực vào thực hiện vào mục tiêu chung của ngành giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay.

2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là biện pháp

2.1. Ứng dụng công nghệ thông tin vào chủ đề thiết kế infographic nhằm giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho học sinh.

Hiện nay có rất nhiều phần mềm làm infographic, tuy nhiên cách sử dụng khá phức tạp, cũng như một số phần mềm đòi hỏi chi phí cao. Sau khi tìm hiểu kĩ hơn, tôi nhận thấy có thể làm infographic bằng Powerpoint, với những ưu điểm như dễ thao tác, miễn phí, không cần thiết có mạng Internet,… nên thích hợp khi giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện.

Các bước thực hiện

Bước 1. Xác định chủ đề, ý tưởng cho Infographic.

• Xác định chủ đề trọng tâm của Infographic.
• Lên ý tưởng cho sản phẩm, từ đó viết dàn ý những nội dung chính của Infographic. Việc này sẽ giúp học sinh trong việc lựa chọn từ ngữ, hình ảnh, số liệu, phù hợp. Nên phác thảo sơ bộ bố cục trên giấy để quá trình làm sẽ nhanh hơn.

Bước 2. Tìm kiếm tài liệu và chọn lọc thông tin.

• Từ nội dung đã định hướng ở trên, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm kiếm tài liệu, thông tin trên Internet, sách báo…
• Tìm kiếm hình ảnh, kí hiệu phù hợp, chú ý chọn những hình ảnh có nền trong suốt, hoặc nền trắng, các icon một màu. Lưu ý, tất cả các hình ảnh, tài liệu, thông tin… sẽ lưu vào một Folder riêng để dễ sử dụng.

Bước 3. Tiến hành làm infographic với Powerpoint 2010.

Do hệ thống phòng máy của nhà trường đều cài đặt Powerpoint 2010 nên tôi tiến hành hướng dẫn học sinh thiết kế trên Powerpoint 2010.

• Mở Powerpoint, định dạng khổ giấy sau khi in ra bằng cách chọn Design ⭢ Slide size ⭢ Custom slide size ⭢ Slide sizes for ⭢ Portrait (dọc)/Landscape (ngang) ⭢ OK. Thường tôi hướng dẫn học sinh chọn khổ A4 để tiện cho việc in ấn.
• Chọn màu nền cho infographic.

+ Vào Insert ⭢ Shape ⭢ Chọn hình chữ nhật, dùng chuột phủ kín slide.

+ Format⭢ Shape fill ⭢ Chọn màu thích hợp.

+ Format⭢ Shape outline ⭢ No outline để bỏ viền xung quanh.

• Tiến hành trang trí.

+ Đặt tiêu đề của Infographic: Insert⭢ Text box⭢ Tên tiêu đề.

+ Lần lượt đưa các hình ảnh, icon, số liệu… vào sản phẩm. Điều cần lưu ý là hạn chế tối đa kênh chữ trên infographic.

Bước 4. Lưu file, sau đó sử dụng các trang Web trực tuyến để chuyển file ppt thành file hình ảnh dạng Jpg, Jpeg…

2.2. Tổ chức cuộc thi làm video phóng sự, kịch ngắn.

Khi tổ chức các hoạt động giáo dục có những chủ đề rất phù hợp với việc trải nghiệm thực tế như: Nhớ ơn cô thầy, Giới thiệu sách hay, Tình bạn- Tình yêu. Có thể thấy, việc để học sinh có thể thảo luận để lên ý tưởng, viết kịch bản và thực hiện các video này có thể phát huy rất nhiều năng lực và phẩm chất của học sinh. Điều dễ nhận thấy là học sinh bắt buộc phải giao tiếp và hợp tác để giải quyết vấn đề. Để sản phẩm nhóm mình có chất lượng và sự khác biệt, đòi hỏi phải có năng lực sáng tạo và năng lực thẩm mỹ cũng như khả năng ngôn ngữ của mỗi cá nhân. Thông qua việc hoàn thiện sản phẩm, các em cũng sẽ được nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin vào học tập. Và điều dễ nhận thấy, các em sẽ chăm chỉ hơn, có trách nhiệm hơn, biết yêu thương và chia sẻ hơn.