SKKN Bồi dưỡng học sinh giỏi phần gương phẳng, thông qua phân loại bài tập cho học sinh lớp 9

“BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI PHẦN GƯƠNG PHẲNG, THÔNG QUA PHÂN LOẠI BÀI TẬP CHO HỌC SINH LỚP 9

TRƯỜNG THCS ĐÔNG THỌ”

1. ĐẶT VẤN ĐỀ.

Giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư hiệu quả nhất. Cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, giáo dục được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm là yếu tố không thể thiếu trong phát triển nền kinh tế hội nhập. Môn vật lý là một trong những môn học lý thú, hấp dẫn trong nhà trường  phổ thông. Là môn khoa học khá trừu tượng, nhưng lại rất gần gũi trong cuộc sống hàng ngày. Hơn nữa môn học này ngày càng yêu cầu cao hơn để đáp ứng kịp với công cuộc CNH- HĐH đất nước , nhằm từng bước đáp ứng mục tiêu giáo dục đề ra, góp phần xây dựng đất nước  ngày một giàu đẹp hơn.Chúng ta đang sống trong một thế giới bùng nổ về khoa học và công nghệ, có nhiều con đường khác nhau để học sinh tiếp nhận, lĩnh hội kiến thức cần thiết. Một trong những phương thức để học sinh tiếp thu được có hiệu quả nhất đó là hướng dẫn cho học sinh cách tự học, tự nghiên cứu sáng tạo.  

Như chúng ta đã biết phương pháp dạy học ngày nay là phải phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; Thầy là người chỉ đạo, trọng tài, tổ chức hướng dẫn người học giúp người học tìm ra kiến thức. Trò chủ động, sáng tạo lĩnh hội kiến thức. 

Thực tế hiện nay, một số giáo viên khi dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi chỉ cho học sinh giải hết các bài tập này đến các bài tập khác với phương pháp đó mà chưa chốt lại cho học sinh các dạng bài tập và phương pháp giải các bài tập, chưa rèn luyện được cho học sinh kỹ năng giải bài tập, do đó chưa hình thành được ở học sinh khả năng tư duy sáng tạo.

Thông qua việc hệ thống hoá, phân loại và hướng dẫn học sinh tìm ra phương pháp giải một bài tập Vật lý từ những bài tập đơn giản, nhằm củng cố kiến thức cơ bản, hướng dẫn học sinh suy luận ra phương pháp giải những bài tập ở mức độ cao hơn và từ những bài tập cơ bản đó mở rộng bài tập cơ bản đó mở rộng thành những bài tập khó hơn, tổng quát hơn. Phân dạng và mở rộng một số bài tập về gương phẳng mà đề tài nghiên cứu nhằm đáp ứng được yêu cầu đó.đây chính là lí do tôi chọn sáng kiến “Bồi dưỡng học sinh giỏi phần gương phẳng, thông qua phân loại bài tập cho học sinh lớp 9 Trường THCS Đông Thọ.”

1. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
2. Cơ sở: 
3. Cơ sở thực tiễn:

Những bài toán quang hình học lớp 7, mới chỉ là những khái niệm cơ bản, cho nên những bài toán loại này vẫn còn mới lạ đối với HS, mặc dù không quá phức tạp đối với HS lớp 9 nhưng vẫn tập dần cho HS có kỹ năng định hướng bài giải một cách có hệ thống, có khoa học, dễ dàng thích ứng với các bài toán quang hình học đa dạng hơn ở các lớp cấp trên sau này .

2. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Mục đích nghiên cứu:

– Phân loại bài tập Quang học phần gương phẳng.
– Nêu phương pháp và giải một số bài tập Quang học phần gương phẳng.

– Hệ thống hoá bài tập phần gương phẳng.

– Tìm ra con đường, phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, tạo cơ sở thực hiện mục tiêu nhiệm vụ năm năm học.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đề tài nghiên cứu về việc “Bồi dưỡng học sinh giỏi phần gương phẳng, thông qua phân loại bài tập cho học sinh lớp 9 Trường THCS Đông Thọ.” Được áp dụng trong năm học …………

– Đối tượng: Học sinh lớp 9 trường THCS Đông Thọ.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu:

– Tìm ra phương pháp dạy học phù hợp đối tượng HS với chuẩn kiến thức kỹ năng cơ bản.

-Tạo cho học sinh có hứng thú, yêu thích môn học, tự ôn tập đào sâu, mở rộng kiến thức, lĩnh hội kiến thức mới, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo vận dụng lý thuyết vào thực tiễn, rèn luyện thói quen vận dụng kiến thức quan sát, phát huy ý thức tự lực của học sinh góp phần làm phát triển tư duy sáng tạo của các em.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Đọc tài liệu các văn bản có liên quan đến vấn đề: “Bồi dưỡng học sinh giỏi phần gương phẳng, thông qua phân loại bài tập. Tham khảo các đề, các bài toán vật lý hay bậc THCS, những dạng bài tập về  gương phẳng.

5. Các giải pháp khoa học: 

-Áp dụng chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học bậc THCS.

– Tìm tòi những giải pháp hay, những bài tập phù hợp với đối tượng  HS giỏi mà bản thân trực tiếp giảng dạy.

1. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ:

Kết quả khảo sát đầu năm học ………..như sau: 

Nguyên nhân 

– Đa số các em chưa có định hướng chung về phương pháp học lý thuyết, chưa biến  đổi được  một số công thức, hay phương pháp giải một bài toán vật lý.

 Kiến thức toán hình học còn hạn chế (tam giác đồng dạng, đối xứng tâm, đối xứng trục….) nên không thể giải toán được.

Thời lượng môn Vật lý không cho phép luyện tập nhiều để học sinh nhớ lại kiến thức toán học của năm học trước.  Do đó, tôi muốn tìm ra những cách giải mà hàm lượng toán học phải sử dụng là tối thiểu để học sinh có thể sử dụng tốt nhất, hiệu quả nhất.

III. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN:

Dựa vào đặc điểm của địa phương, tình hình chung của nhà trường và chất lượng học tập của học sinh trong những năm qua. Tôi đã tiến hành các giải pháp sau: 

– Phân loại bài tập Quang học phần gương phẳng.
– Nêu phương pháp và giải một số bài tập Quang học phần gương phẳng.

– Hệ thống hoá bài tập phần gương phẳng.

– Tăng cường thực hành luyện tập.Chấm điểm theo quy chế chuyên môn

– Đặc biệt phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học vật lí. Hướng dẫn cho cho học sinh cách tự học lẫn nhau. 

Từ thực trạng đó lại càng khiến cho tôi phải suy nghĩ là phải làm thế nào để chất lượng học sinh đi lên, cá nhân tham khảo một số tài liệu. Và từ đó đúc rút ra một số kinh nghiệm dạy học phần giải bài tập về GƯƠNG PHẲNG.

1- CƠ SỞ LÝ THUYẾT :
1.1/Các khái niệm cơ bản: 

– Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng đi vào mắt ta.

– Ta nhìn thấy được một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền đến mắt ta. Ánh sáng ấy có thể  do vật tự nó phát ra (Nguồn sáng) hoặc hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Các vật ấy được gọi là vật sáng.

– Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo 1 đường thẳng.(Định luật truyền thẳng ánh sáng)

– Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi là tia sáng.

– Nếu nguồn sáng có kích thước nhỏ, sau vật chắn sáng sẽ có vùng tối.

– Nếu nguồn sáng có kích thước lớn, sau vật chắn sáng sẽ có vùng tối và vùng nửa tối.

1.2/ Sự phản xạ ánh sáng.

– Định luật phản xạ ánh sáng.

+ Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia 

tới và đường pháp tuyến với gương ở điểm tới.