SKKN Chỉ đạo đổi mới việc xây dựng công thức tính diện tích một số hình ở lớp 5

1. MỞ ĐẦU
2. Lí chọn đề tài:

Nghị quyết số 29 của BCH TW Đảng khẳng định “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại, trong điểu kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” . Tiếp tục khẳng định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển” với mục tiêu “nâng cao chất lượng dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” và nguồn lực con người được coi là động lực chủ yếu của sự phát triển nhanh và bền vững. Đồng thời tiếp tục khẳng định:  “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xó hội, ngoại khúa, nghiờn cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.

Trong chương trình toán ở Tiểu học, việc dạy các yếu tố hình học là vô cùng quan trọng. Tuy các yếu tố và thao tác hình học mới tổ chức dạy ở dạng đơn giản, chưa hình thành phân môn “hình học” như ở cấp phổ thông cơ sở. Thông qua việc dạy các nội dung hình học giúp học sinh vận dụng kiến thức hình đơn lẻ, rời rạc vào việc giải quyết vấn đề mang tính chất lôgic tổng hợp. Các yếu tố hình học đưa ra ở Tiểu học tuy ở dạng đơn giản nhưng nó có một vị trí vô cùng quan trọng. Đặc biệt các yếu tố hình học đưa ra ở sách toán lớp 4; 5 là cơ sở, là tiền đề hay có thể nói là hành trang để chuẩn bị cho giai đoạn học hình học ở cấp phổ thông cơ sở. Song trong thực tế đối với nhà trường trong những năm qua kết quả các bài toán liên quan đến hình học đối với khối 5 chất lượng chưa cao cụ thể qua kết quả thi định kì trong các năm còn thấp . Là cán bộ quản lí thì đây là vấn đề khiến tôi băn khoăn trăn trở nhất. Từ kết quả trên và qua dự giờ, khảo sát một số tiết Toán liên quan đến hình học ở các khối trong năm qua, và phỏng vấn giáo viên tôi đã rút ra một số kinh nghiệm và nhìn nhận ra một số nhược điểm trong quá trình giảng dạy của giáo viên đó là hướng dẫn học sinh xây dựng công thức tính diện tích các hình nói riêng và các yếu tố hình học nói chung thường bị xem nhẹ hơn so với dạy toán số học. Có nhiều giáo viên  quan niệm đối với các đối tượng chu vi, diện tích của một hình chỉ cần nhớ công thức là được. Họ đã quên rằng học sinh chỉ có thể nắm được vấn đề khi hiểu rõ bản chất của vấn đề đó. Đó là một trong những sai lầm trong giảng dạy dẫn đến học sinh không phát huy được tính tích cực của học sinh, giáo viên không tạo được tình huống có vấn đề để gây hứng thú học tập cho học sinh, giáo viên giảng dạy còn nhiều bài mang tính rập khuôn theo sách giáo viên, yêu cầu học sinh làm theo một cách thụ động, chủ yếu nghe giảng,  làm theo mẫu và phải ghi nhớ máy móc các công thức dẫn đến các em chóng nhớ, chóng quên nó không phù hợp với phương pháp đổi mới giảng dạy hiện nay đó là đổi mới phương pháp  dạy học là người giáo viên phải tổ chức, hướng dẫn học sinh phải tự giác hoạt động, độc lập suy nghĩ và làm việc tích cực huy động vốn hiểu biết để chiếm lĩnh tri thức mới vận dụng vào thực tiễn theo hướng dẫn của giáo viên.

Với mong muốn nâng cao được chất lượng giải toán liên quan đến hình học của học sinh và phần nào phát huy được phương pháp đổi mới trong giảng dạy của giáo viên, tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và mạnh dạn đưa ra: “Kinh chỉ đạo đổi mới việc xây dựng công thức  tính diện tích một số hình ở lớp 5”, hy vọng sẽ phần nào nâng cao chất lượng giáo dục môn Toán nói riêng và chất lượng giáo dục Tiểu học nói chung.

2. Mục đích nghiên cứu:

     Nghiên cứu tìm ra kinh nghiệm chỉ đạo đổi mới xây dựng công thức tính diện tích một số hình trong chương trình Toán lớp  5 đạt hiệu quả.

3. Đối tượng nghiên cứu:

– Giáo viên và học sinh lớp  5  trường Tiểu học Trung Ý, năm học: ……….;  ………..

-Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách thiết kế Toán lớp 5 và các tài liệu bồi dưỡng giáo viên, các chuyên đề giáo dục Tiểu học…

4. Phương pháp nghiên cứu:

 PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; PP thống kê, xử lý số liệu; hương pháp tổng hợp đúc  kết rút kinh nghiệm

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lí luận:

Công tác quản lí, chỉ đạo hoạt động dạy và học là nhiệm vụ trọng tâm  của người Hiệu trưởng. Bời nhiệm vụ dạy học là nhiệm vụ hàng đầu của nhà trường Tiểu học vì vậy người Hiệu trưởng phải dành nhiều thời gian, công sức phải dành nhiều thời gian cho công tác chỉ đạo quản lí đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Nghị quyết số 29 của BCH TW Đảng cũng chỉ ra: đổi mới phương pháp dạy  theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Để đổi mới được phương pháp dạy và học trong nhà trường tiểu học thì vai trò chỉ đạo của người Hiệu trưởng là rất quan trong. Vì  người Hiệu trưởng là người đi đầu đơn vị, là người chỉ đạo định hướng, quản lí, tổ chức thực hiện mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường.

Nói đến đổi mới phương pháp dạy học nói chung là phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh, tránh lối truyền thụ áp đặt một chiều, phát huy tối đa năng lực, phẩm chất của người học. Còn đổi mới việc xây dựng công thức tính hình học lớp 5 nói riêng là phải tạo điều kiện để các em được thực hành thông qua cácc hình vẽ và bằng tư duy logíc, khái quát các em học sinh tự tìm ra công thức tính diện tích của các hình một cách chủ động và sáng tạo.

Song học sinh Tiểu học có thể tiếp thu một cách dễ dàng các phép tính số học, thực hiện tốt các dãy tính, giải được các bài toán phức tạp. Nhưng khi tiếp cận với các bài toán hình học các em thường gặp khó khăn vì suy luận và tư duy hình học rất khó. Chính vì vậy ngay từ bậc tiểu học cần bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy hình học. Tôi suy nghĩ rằng: Ngoài việc dạy đủ, dạy đúng chúng ta còn phải tìm tòi, sáng tạo đổi mới cách dạy, cách học nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh phát triển óc tư duy sáng tạo. Nghĩa là người giáo viên phải phát huy tối đa các phương pháp dạy học không ngừng học hỏi, đổi mới phương pháp dạy học giúp các em  chủ động tiếp thu kiến thức, phát triển trí thông minh trau dồi các kiến thức Toán học tạo tiền đề cho các em tiếp bước học chương trình toán ở bậc phổ thông cơ sở.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

2.1. Đối với giáo viên:

Qua thực tiễn dự giờ tìm hiểu một số giáo viên cho rằng dạy các bài liên quan đến hình học rất khô khan. Khó vận dụng phương pháp đổi mới, chủ yếu dạy theo phương pháp truyền thống giảng thầy giảng, trò ghi nhớ. Một số giáo viên khác cho rằng dạy các bài liên quan đến hình học đơn giản chủ yếu bám vào các bước như sách giáo khoa xây dựng kiến thức và yêu cầu học sinh học thuộc lòng công thức là được.

Các  giáo viên vẫn còn xem nhẹ việc dạy các bài liên quan đến hình học, điều đó cho ta thấy rằng giáo viên chưa vận dụng tốt phương pháp đổi mới trong giảng dạy và nghiên cứu kĩ bài dẫn đến giảng dạy còn phiến diện, qua loa không đáp ứng được yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay. 

2. 2. Đối với chất lượng học tập của học sinh:

Trong những năm qua, mặc dù kết qua các kì thi định kì ở môn toán của học sinh vẫn đảm bảo đủ 100% học sinh hoàn thành, song kết quả học sinh đạt điểm cao trong bài thi cuối kì không cao, đặc biệt khối 5. Nguyên nhân các lỗi sai chủ yếu rơi vào các bài hình:

  Do các em không nắm vững các công thức tính diện tích một số hình. Xác định các cạnh, cũng như chiều cao, đường chéo của các hình không chính xác dẫn đến thay các số liệu vào công thức không đúng. 

Do HS không nắm chắc được sự biến đổi tìm thành phầp chưa biết của công thức khi dữ liệu bài toán yêu cầu.

Khi được hỏi 50% học sinh không thích học những bài toán liên quan đến hình học, các em đều cho rằng khó, 40 % cho rằng bình thường, chỉ có 10% thích học.

2. 3. Kết quả điều tra, khảo sát đầu năm.

Để nắm vững nguyên nhân của vấn đề chất lượng học sinh giải các bài toán liên quan đến hình học còn thấp, ngay đầu năm (……….) tôi đã chỉ đạo tiến hành thống kê lại kết quả thi định kì môn Toán trong năm học  ……….về các bài toán liên quan đến hình học. Đối với  lớp 5 tiến hành cho học sinh làm bài tập kiểm tra nhanh trong thời gian 15 phút về cách tính diện tích các hình đã học ở lớp dưới để tìm ra lỗi sai chủ yếu của học sinh.