SKKN Giải pháp chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống để phát huy tính mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU:

1.1. Lý do chọn đề tài.

Giao tiếp là một hoạt động thường xuyên, là kĩ năng sống vô cùng quan trọng của mỗi con người. Mọi sự thành công, thất bại của con người đều xuất phát từ giao tiếp. Kĩ năng giao tiếp được hình thành, phát triển trong quá trình hoạt động hàng ngày của mỗi cá nhân do đó việc rèn kĩ năng giao tiếp phải được thực hiện một cách đồng bộ trong các nhà trường mà nền tảng đầu tiên chính là trường Mầm non, Tiểu học. 

Hiện nay, nội dung giáo dục kĩ năng sống luôn được quan tâm, chú trọng và đã được nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam chúng ta đã đưa vào dạy học cho học sinh trong các nhà trường phổ thông. Đây cũng chính là định hướng đổi mới giáo dục của Bộ Giáo  dục và Đào tạo. Các nội dung giáo dục kĩ năng sống được thực hiện dạy học lồng ghép, tích hợp trong các môn học, hoạt động ngoài giờ lên lớp với mục tiêu trước mắt là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh và mục tiêu lâu dài góp phần đào tạo thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực cao phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội  nhập quốc tế. 

Nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI, mà thực chất là cách tiếp cận kĩ năng sống, đó là: học để biết, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. Mục tiêu giáo dục phổ thông đang chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến thức sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em học sinh. Đặc biệt, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông.

Nhiều năm qua, Bộ GD&ĐT đã phát động phong trào này với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Phong trào này được triển khai, hưởng ứng mạnh mẽ trong các cấp học và hiện tại đã trở thành hoạt động thường niên của mỗi nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, chất lượng giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh, đặc biệt là học sinh Tiểu học.

 Nghị quyết 29- NQ/TW “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã chỉ rõ tầm quan trọng của việc học đi đôi với hành nhằm định hướng học sinh phải biết vận dụng từ lí thuyết vào hoạt động thực tiễn. 

Là một trường nằm trong vùng dự án của Chương trình phát triển vùng Bá Thước, trong những năm qua, được sự hỗ trợ tích cực của chương trình Vùng, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động thực tiễn nhằm giáo dục, hình thành, bồi dưỡng, phát triển kĩ năng sống cho HS. Qua quá trình tổ chức hoạt động cho thấy học sinh nhà trường còn nhiều hạn chế về kĩ năng giao tiếp, đặc biệt là sự thiếu mạnh dạn, thiếu tự tin bộc lộ qua quá trình giao tiếp giữa thầy với trò, giữa trò với trò. Do đó hiệu quả hoạt động chưa đem lại kết quả như mong muốn. 

Giúp học sinh mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp chính là tạo cho các em sự chủ động trong hoạt động, giải quyết các vấn đề một cách tự tin, thích ứng được với các tình huống trong thực tiễn.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống, đặc biệt là kĩ năng giao tiếp sau nhiều năm làm công tác quản lí tại nhà trường tôi luôn trăn trở: Làm thế nào để học sinh mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, đó là lí do tôi chọn đề tài: “Giải pháp chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống để phát huy tính mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Văn Nho huyện Bá Thước”. 

1.2 . Mục đích nghiên cứu .

Với sáng kiến này tôi mong muốn các em học sinh nhà trường, học sinh miền núi, học sinh dân tộc thiểu số nói chung, học sinh lớp 5 trường tiểu học Văn Nho nói riêng luôn mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp để đem lại hiệu quả cao trong mọi hoạt động.

– Giúp giáo viên nhà trường có một số kiến thức và kinh nghiệm trong giáo dục kĩ năng sống nói chung, giáo dục kĩ năng giao tiếp mạnh dạn, tự tin cho học sinh nói riêng.

         – Giúp bản thân tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn và quản lí nhà trường theo định hướng đổi mới giáo dục hiện nay.

1.3. Đối tượng nghiên cứu: 

– Các giải pháp chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống để phát huy tính mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho học sinh lớp 5 ở trường tiểu học Văn Nho. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế: tôi đã tiến hành khảo sát bài tập làm văn thuyết trình trước lớp cho học sinh lớp 5A trường Tiểu học Văn Nho.

– Phương pháp vấn đáp: Thông qua trao đổi bằng lời, vấn đáp trực tiếp đối với giáo viên, phụ huynh về vấn đề nghiên cứu

– Phương pháp tổ chức các hoạt động thực tiễn: tổ chức cho học sinh trải nghiệm các hoạt động thực tiễn trong và ngoài giờ học

– Phương pháp phân tích, xử lí số liệu: Sau khi có kết quả khảo sát, tôi tiến hành phân tích tình hình thực tế để có biện pháp phù hợp.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm :

Kĩ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi, biến động của cuộc sống. Người trưởng thành cũng vẫn cần học kĩ năng sống.

+ Giáo dục kĩ năng sống là trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, kĩ năng phù hợp. 

+ Hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực.

+ Kĩ năng sống giúp học sinh có khả năng ứng phó phù hợp và linh hoạt trong các tình huống của cuộc sống hàng ngày.

+ Kĩ năng sống giúp học sinh vận dụng tốt kiến thức đã học, làm tăng tính thực hành.

+ Kĩ năng sống tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.

Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là nhằm giúp các em rèn luyện kĩ năng ứng xử thân thiện trong mọi tình huống; thói quen và kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng hoạt động xã hội. Đối với học sinh Tiểu học việc hình thành các kĩ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. [1]

Trong giai đoạn hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen các yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những việc gì nên làm và không nên làm. Do đó, tùy theo từng cấp học, bậc học các em học sinh trước khi ra trường cần được trang bị những kiến thức, hiểu biết xã hội, những kĩ năng cần thiết để bước vào cuộc sống và trở thành công dân tốt phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. [2]

Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của học sinh tại trường. [3]

Nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nói chung, học sinh lớp 5 nói riêng được thực hiện dạy lồng ghép trong các môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Thông qua hoạt động giao tiếp, các kĩ năng của học sinh được bộc lộ, hình thành, phát triển. 

Để việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh đạt hiệu quả cao, giáo viên cần thực hiện thông qua 4 bước: Giúp học sinh  hiểu rõ những vấn đề căn bản trong giao tiếp; tạo sự lôi cuốn đối với người đối diện; Sử dụng từ ngữ mềm dẻo và linh hoạt;  biến giọng nói  thành một sức mạnh trong giao tiếp.

Đối với học sinh tiểu học( học sinh lớp 5) khi rèn kĩ năng giao tiếp cần tập trung hình thành 7 kĩ năng cơ bản mà học sinh phải thực hiện hàng ngày phù hợp lứa tuổi và môi trường giao tiếp đó là: Kĩ năng chào hỏi và tạm biệt, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng quan sát, kĩ năng kiểm soát cảm xúc, kĩ năng nói chuyện – diễn đạt,  kĩ năng đặt câu hỏi,  kĩ năng mời hẹn.