SKKN Giải pháp nâng cao công tác giáo dục lí tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên trường thpt

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

Lý do chọn đề tài

Thanh niên là lực lượng đông đảo, chiếm trên 1/3 dân số và trên 1/2 lực lượng lao động xã hội, có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đánh giá về vai trò của thanh niên, đã nhấn mạnh: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”.

Mục tiêu của giáo dục là giúp học sinh, sinh viên phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc.”

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) với nội dung đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng xác định mục tiêu cụ thể của giáo dục Việt Nam là: “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.”

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Người có tài mà không có đức là người vô dụng, người có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”.Có thể khẳng định công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên là nhiệm quan trọng hàng đầu trong công tác giáo dục của các trường. Trên cơ sở các quan điểm chỉ đạo, định hướng của Đảng và vai trò,trách nhiệm của tổ chức đối với công tác giáo dục cho thanh niên,  Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường THPT …đã phát huy vai trò, tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện cho thanh niên. Trong đó, công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống là một trong những nội dung trọng tâm được thực hiện. Trong thời gian qua, các hoạt động giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống của Đoàn thanh niên các cấp trong tỉnh đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng một lớp thanh niên mới. Thanh niên  trường THPT …đã kế tiếp xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng. Trên các lĩnh vực của đời sống xã hội đã và đang xuất hiện những gương thanh niên điển hình, có đức, có tài, cống hiến tích cực cho quê hương, đất nước. Đa số thanh niên trường THPT .  ngày nay vẫn ý thức rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và nhân dân, mong muốn được đóng góp vào công việc xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong ước.

Trong những năm gần đây, quá trình hội nhập toàn cầu, sự bùng nổ của công nghệ thông tin đã và đang tạo điều kiện thúc đẩy nền kinh tế, xã hội của nước ta phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, mặt trái của cơ chế thị trường cũng ảnh hưởng không nhỏ đến mọi mặt đời sống xã hội của Việt Nam. Nhiều vấn đề tiêu cực đã nảy sinh: Bản sắc văn hóa bị đe dọa, hiện tượng xói mòn và băng hoại lý tưởng, đạo đức, lối sống  của một bộ phận giới trẻ, trong nhà trường, tình trạng thanh niên vi phạm lý tưởng, đạo đức, lối sống ngày càng có chiều hướng gia tăng… Tình trạng bạo lực học đường, vi phạm luật an toàn giao thông đường bộ, bỏ học trốn tiết, nghiện game, thậm chí bỏ nhà, sống thử… khá phổ biến, đã trở thành vấn đề nhức nhối không chỉ của những người làm công tác giáo dục mà còn là của toàn xã hội.

Những hạn chế còn bao gồm: Công tác giáo dục từng lúc, từng nơi còn yếu, chưa phát huy được sức mạnh đồng bộ của các lực lượng xã hội trong giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.Việc nắm bắt diễn biến, tình hình tư tưởng của thanh niên và thực hiện các nội dung giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên của Đoàn chưa được đổi mới về nội dung và phương thức để có sức hấp dẫn, lôi cuốn thanh niên. Một số nội dung, phương thức giáo dục chưa phù hợp với địa phương, đơn vị, lứa tuổi,… Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho một bộ phận thanh niên trường THPT Diễn Châu 5 chạy theo lối sống thực dụng, xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, có thái độ thờ ơ, bàng quan trước các sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước. Điều nguy hiểm hiện nay là đã xuất hiện một bộ phận thanh niên tôn thờ chủ nghĩa cá nhân, sống ích kỷ, chạy theo lợi ích vật chất, coi đồng tiền là trên hết. Đặc biệt, một số thanh niên phạm vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Nhiều vụ án được khám phá trong thời gian gần đây cho thấy tỷ lệ phạm tội trong thanh niên có chiều hướng gia tăng. Thực trạng này đòi hỏi tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường THPT Diễn Châu 5 cần đặc biệt chú trọng việc giáo dục đạo đức cho thanh niên; qua đó, phát huy vai trò to lớn của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam hiện nay. Chính vì lý do đó, nhóm lựa chọn đề tài: “Giải pháp nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên trường THPT Diễn Châu 5”.

Mục đích sáng kiến

Nhằm mục đích phát huy hơn nữa vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên trường THPT …trong tình hình hiện nay. Qua đó, xây dựng lớp thanh niên vừa có đức, vừa có tài phục vụ cho sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.

Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất và triển khai một số giải pháp phát triển nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên trường THPT …cũng như vận dụng ở địa phương thông qua một số hoạt động của Đoàn thanh niên.

Phạm vi nghiên cứu

Công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trường THPT …

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa khoa học
Giúp học sinh hình thành kĩ năng sống tốt hơn, toàn diện hơn.
Việc triển khai một số giải pháp phát triển nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên trường THPT Diễn Châu 5 sẽ kiểm tra, đánh giá được chất lượng công tác tổ chức các hoạt động, phong trào cho ĐVTN.

Việc triển khai một số giải pháp phát triển nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên sẽ tạo ra tính thi đua giữa các em học sinh cũng như giữa các lớp với nhau, qua đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
Thực tiễn của đề tài
Đề tài là tài liệu bổ ích giúp giáo viên có tham khảo để triển khai một số giải pháp phát triển nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên.
Đề tài là tài liệu bổ ích giúp đội ngũ giáo viên chủ nhiệm có thể áp dụng các giải pháp nhằm trao quyền chủ động cho các em học sinh xây dựng lớp học hạnh phúc và trường học hạnh phúc.
Đề xuất xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động với hình thức và phương pháp đổi mới, góp phần nâng cao kĩ năng sống cho ĐVTN, tạo sự hứng thú trong học tập cho học sinh cũng như tham gia vào các hoạt động.
Giúp cán bộ quản lý ở các nhà trường  có biện pháp chỉ đạo để tổ chức triển khai một số giải pháp phát triển nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên mang hiệu quả giáo dục cao.
Thời gian thực hiện đề tài

Từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 4 năm 2022.

Nhiệm vụ nghiên cứu
Dựa vào cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn về nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh.
Phân tích thực trạng của thanh niên.
Trình bày quy trình và hệ thống nâng cao công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh cũng như thanh niên  trường THPT Diễn Châu 5.
Trình bày về tính hiệu quả của các giải pháp.
Thực nghiệm của thanh niên hiện nay. – So sánh phương pháp áp dụng mới và phương pháp cũ bằng khảo sát, so sánh số liệu về nhận thức thông qua bài học.
Đề xuất giải pháp trong thời gian tới. VIII. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu và tổng hợp tài liệu
Phương pháp điều tra, phỏng vấn
Phương pháp quan sát sư phạm
Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Phương pháp so sánh, đối chiếu – Phương pháp thống kê toán học
Phương pháp trực quan

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Chương I: Cơ sở khoa học

Cơ sở lý luận

Ở phương Tây, danh từ đạo đức bắt nguồn từ tiếng Latinh là mos, moris, nghĩa là lề thói. Ngoài ra, còn một danh từ nữa cũng hay được sử dụng là ethicos, có gốc từ chữ Hy Lạp cũng có nghĩa là lề thói, tập tục. Theo nghĩa đó, khi nói đến đạo đức là nói đến những lề thói, tập tục biểu hiện mối quan hệ nhất định giữa người với người trong giao tiếp với nhau hàng ngày.Ở phương Đông, người Trung Quốc cổ đại sớm đưa ra các học thuyết về đạo và đức của họ. Theo đó, Đạo có nghĩa là con đường, đường đi, về sau khái niệm này được vận dụng trong triết học nhằm chỉ con đường của tự nhiên. Sau đó, đạo không chỉ là con đường của tự nhiên, mà còn có nghĩa là đường sống của con người trong xã hội. Đức dùng để nói đến nhân đức, đức tính, là biểu hiện của đạo nghĩa, là nguyên tắc của luân lý. Như vậy, đạo đức được hiểu như những nguyên tắc, các quy định, các chuẩn mực xã hội nhằm điều tiết hành vi của con người mà mỗi người sống trong đó cần phải tuân theo.

Đạo đức còn là tổng hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực điều tiết hành vi trong mối quan hệ giữa con người với con người, con người với tự nhiên, giữa cá nhân với xã hội. Nó được phát triển, bị ảnh hưởng nhiều bởi các chế độ kinh tế – xã hội khác nhau. Trong quá trình phát triển đó, cùng với sự vận động biến đổi của tồn tại xã hội, đạo đức cũng có những biến đổi, như các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác đã từng nói rằng, “Từ dân tộc này sang dân tộc khác, từ thời đại này sang thời đại khác, những quan niệm về thiện và ác đã biến đổi nhiều đến mức chúng thường trái ngược hẳn nhau”. Có thể thấy rằng, thứ nhất, với tư cách hình thái ý thức xã hội, phản ánh tồn tại xã hội, đạo đức chịu ảnh hưởng của tồn tại xã hội. Tuy nhiên, ở đây, quan hệ giữa kinh tế với đạo đức không phải là quan hệ đơn trị, một chiều. Vì vậy, không phải mọi biến đổi nào đó trong cơ sở kinh tế cũng đều nhất thiết và ngay lập tức dẫn đến sự biến đổi tương ứng trong đạo đức. Không phải mọi sự phát triển kinh tế nào cũng dẫn đến sự tiến bộ đạo đức. Hơn nữa, đạo đức còn bị ảnh hưởng triết học, chính trị, khoa học, nghệ thuật, tôn giáo,… nghĩa là của toàn bộ đời sống tinh thần. Thứ hai, với tư cách là những nguyên tắc, chuẩn mực xã hội … điều tiết hành vi con người, người nào thực hiện đúng những nguyên tắc, chuẩn mực đó được coi là có đạo đức, được xã hội ủng hộ, biểu dương và ngược lại.

Cơ sở thực tiễn
Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho thanh niên

Với độ tuổi từ 16 đến 30, thanh niên có sự phát triển nhanh chóng về thể chất, tâm lý và trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động xã hội, có quan hệ gắn bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội; là lực lượng xã hội to lớn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Thanh niên tiếp thu học vấn và giáo dục từ gia đình, nhà trường để bắt đầu cuộc sống độc lập trong xã hội với một nghề chuyên môn nhất định và một việc làm cũng như chỗ làm việc cụ thể. Đồng thời, thanh niên, một mặt, tiếp nhận giáo dục xã hội, từ đó, hình thành thế giới quan, nhân sinh quan của mình; mặt khác, có khả năng chuyển hóa giáo dục – đào tạo của xã hội để tạo nên những phẩm chất riêng của mình. Một trong những đặc điểm nổi bật của thanh niên là giàu ước mơ, hoài bão, luôn có nhu cầu tìm hiểu, thích khám phá, năng động, sáng tạo, thích giao tiếp, thích tham gia các hoạt động xã hội, có nhu cầu cao về tình bạn, tình yêu nam nữ … Mặt khác, thanh niên ngày nay do điều kiện sinh hoạt vật chất ngày càng được nâng cao nên con người sinh lý, tố chất sinh học phát triển, nhưng những phẩm chất xã hội thì chưa hoàn thiện, chưa ổn định vững vàng. Bởi vậy, bên cạnh những ưu điểm nổi trội, trong thanh niên vẫn tiềm ẩn những nhân tố tiêu cực và những hạn chế nhất định, như dễ bị tác động, có sự dao động, tính tự lập và tính kỷ luật chưa tốt,… Với những đặc điểm đặc thù riêng đó của thanh niên, việc thường xuyên giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên là hết sức quan trọng.