SKKN Giải pháp tích hợp kỹ năng thoát hiểm cho học sinh THCS qua Chương III: Điện học Vật lý 7

Tên sáng kiến: GIẢI PHÁP TÍCH HỢP KỸ NĂNG THOÁT HIỂM CHO HỌC SINH THCS QUA CHƯƠNG III: ĐIỆN HỌC- VẬT LÝ 7

• Mô tả của sáng kiến

+ Về nội dung sáng kiến

Hiện nay quốc sách hàng đầu của Việt Nam vẫn là giáo dục tạo ra con người phát triển toàn diện có đủ cả kiến thức và kỹ năng sống. Một trong những kỹ năng sống quan trọng mà việc giáo dục cho học sinh còn nhiều hạn chế đó là kỹ năng thoát hiểm. Với mong muốn giúp các em có thêm một kỹ năng xử lý khi gặp nguy hiểm nếu không may gặp phải thì một hành động và hiểu biết nhỏ của các em có thể tự giúp mình và cứu người gặp nạn thông qua môn học vật lý, nên tôi đã nghiên cứu và thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này.

Theo quan niệm của tổ chức y tế thế giới (WHO): Kỹ năng sống là những kỹ năng mang tính tâm lý xã hội và kỹ năng về giao tiếp được vận dụng trong các tình huống hàng ngày để tương tác có hiệu quả với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống hàng ngày. Giáo dục kỹ năng sống là một quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch nhằm hình thành năng lực hành động tích cực, có liên quan tới kiến thức và thái độ, giúp cá nhân có ý thức về bản thân, giao tiếp, quan hệ xã hội, thực hiện công việc, ứng phó hiệu quả với các yêu cầu thách thức của cuộc sống hàng ngày…Trong số các kỹ năng sống cần giáo dục cho học sinh thì kỹ năng thoát hiểm là khả năng con người dám đương đầu với những tình huống khó khăn trong cuộc sống và biết cách vượt qua.

Với mục đích : Hình thành cho học sinh những kỹ năng thoát hiểm như:

• Cách tạo ra lửa để thắp sáng, đun nấu…khi gặp nguy hiểm thông qua tác dụng nhiệt của dòng điện bằng cách sử dụng pin
• Cách thoát khỏi hỏa hoạn do cháy chập điện
• Cách xử lý khi gặp thời tiết cực đoan có sấm sét
• Cách xử lý khi phát hiện tai nan điện

Do thời lượng tiết học có hạn nên để có thể tích hợp nội dung vào bài học tôi đã đưa ra và thực hiện 3 giải pháp sau:

• Giải pháp 1: Xây dựng nội dung và lựa chọn thời điểm tích hợp
• Giải pháp 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu và trình bày về kỹ năng thoát hiểm.
• Giải pháp 3: Tổ chức cho học sinh diễn tập thực tế trên lớp.

Mô tả từng giải pháp:

Giải pháp 1: Xây dựng nội dung và lựa chọn thời điểm tích hợp

Giải pháp đưa ra dựa trên yêu cầu thực tế là không phải bài học nào cũng có thể tích hợp được các kỹ năng thoát hiểm vì vậy cần phải nghiên cứu các đơn vị kiến thức có liên quan để xây dựng nội dung tích hợp để đảm bảo khi triển khai và nhân rộng đạt hiệu quả cao. Qua nghiên cứu chương trình vật lý lớp 7 đặc biệt là chương III: Điện học tôi nhận thấy khi học về các tác dụng của dòng điện ở bài 22 và 23 là thời điểm thích hợi nhất để triển khai tích hợp một số kỹ năng thoát hiểm có liên quan cho các em học sinh. Tôi đã mạnh dạn xây dựng nội dung của 4 kỹ năng thoát hiểm :

• Kỹ năng tạo ra lửa nhờ tác dụng nhiêt của dòng điện
• Kỹ năng thoát khỏi hỏa hoạn do cháy chập điện
• Kỹ năng xử lý khi gặp thời tiết cực đoan có sấm sét
• Kỹ năng xử lý khi phát hiện tai nan do bị điện giật

Các bước thực hiện:

Bước 1: Giáo viên nghiên cứu chương trình vật lý 7. Đặc biệt là chương III: Điện học để tìm ra các đơn vị kiến thức có thể tích hợp được kỹ năng thoát hiểm.

Bước 2: Tìm hiểu các kỹ năng thoát hiểm phù hợp.

Trong bước này tôi đưa ra những kỹ năng thiết thực nhất đối với đối tượng học sinh lớp 7 và phù hợp với tình hình cuộc sống gắn liền với những khó khăn và nguy hiểm có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Bước 3: Xây dựng nội dung từng kỹ năng

• Kỹ năng tạo ra lửa nhờ tác dụng nhiệt của dòng điện: Đưa ra cách tạo ra lửa cho học sinh bằng cách sử dụng tác dụng nhiệt của dòng điện từ pin.
• Kỹ năng thoát khỏi hỏa hoạn do cháy chập điện: Cách giải quyết tình huống khi phát hiện cháy chập điện và cứu người bị tai nạn điện.
• Kỹ năng xử lý khi gặp thời tiết cực đoan có sấm sét: Cách nhận biết thời tiết có những hiện tượng cực đoan như sấm sét và cách xử lý .

Bước 4: Triển khai nội dung đã chuẩn bị tới học sinh

Giáo viên trình bày nội dung tới học sinh bằng các hình thức như:

+ Cho học sinh theo dõi các hình ảnh và video đã chuẩn bị.

+ Tạo dựng tình huống để các em tư duy giải quyết.

+ Thực hiện các kỹ năng để học sinh theo dõi.

+ Kiểm tra khả năng nhận thức của học sinh qua khả năng thực hiện lại các kỹ năng đã trình bày.

Các điều kiện cần thiết để áp dụng

Về phía giáo viên: Cần có kế hoạch chi tiết và rõ ràng đảm bảo chính xác về nội dung trình bày.

Cần có sự giúp đỡ của một số chuyên gia về kỹ năng sống và các bác sĩ chuyên khoa hô hấp

Sự trợ giúp của máy tính và máy chiếu.

Về phía học sinh: Chú ý và quan tâm tới nội dung giáo viên triển khai.

Giải pháp 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu và trình bày về kỹ năng thoát hiểm.

Giải pháp đưa ra với mục tiêu để học sinh tự tìm hiểu về các vấn đề giáo viên giao một cách có định hướng. Và hình thành cho các em khả năng tự nghiên cứu và trình bày từ đó các em hiểu sâu hơn về nội dung đang tìm hiểu.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh

Giáo viên giáo nhiệm vụ cho học sinh trước 1 tuần: Nhiệm vụ là: Tìm hiểu về cách phòng chống sét

Bước 2: Học sinh hoạt động theo nhóm từ 4 đến 6 em tìm hiểu thông tin qua sách, báo, mạng internet… để giải quyết các vấn đề như: Sét là gì? Sự nguy hiểm của sét? Cách phòng chống sét khi ở ngoài trời và khi ở trong nhà?

Các em sẽ giao nhiệm vụ cho từng thành viên của nhóm để tiến hành Bước 3: Giáo viên cùng học sinh thảo luận về thông tin thu thập được

Các nhóm tổng hợp ý kiến của các thành viên rồi cùng với giáo viên chính xác thông tin thu được và bổ xung nếu cần. Giáo viên chú ý cho học sinh cách xây dựng và trình bày nội dung trên lớp để tăng hiệu quả thì các em nên xây dựng bài trên phần mềm powerpoint có sử dụng các hình ảnh và video minh họa.

Bước 4: Trình bày trước lớp về nội dung chuẩn bị

Sau khi học xong phần III: Tác dụng sinh lý – Bài 23: TÁC DỤNG TỪ, TÁC DỤNG HÓA HỌC VÀ TÁC DỤNG SINH LÝ CỦA DÒNG ĐIỆN- VẬT LÝ 7

Giáo viên cho nhóm học sinh lên trình bày trước lớp về kỹ năng phòng chống sét.

Điều kiện cần thiết để áp dụng giải pháp:

• Các em học sinh có ý thức tốt, có kỹ năng thu thập thông tin và sử dụng máy tính và có khả năng thuyết trình trước lớp.
• Máy tính và máy chiếu hỗ trợ phần trình bày.

Giải pháp 3: Tổ chức cho học sinh diễn tập thực tế trên lớp.