SKKN Giáo dục bảo vệ tài nguyên du lịch qua hoạt động dạy – học gắn với trải nghiệm thực tế tại một số di tích, danh thắng ở địa phương cho học sinh lớp 10 – GDPT 2018

I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1.1. Lí do chọn đề tài 

Cách ngày nay 500 năm, tiến sĩ triều Lê sơ Thân Nhân Trung đã khẳng định: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương, thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết.” 

Thấm nhuần tư tưởng trọng người tài đức của cha ông, ngày nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng giáo dục, xem giáo dục là quốc sách hàng đầu. Trong văn kiện đại hội XIII, Đảng ta đã khẳng định: “ Phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế”. Đặc biệt coi trọng công tác phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng và đào tạo nhân tài của đất nước. Có thể khẳng định, công tác phát hiện, tuyển chọn và bồi dưỡng nhân tài là của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội. Song trách nhiệm chính và trực tiếp là của những người làm công tác giáo dục. Bồi dưỡng học sinh giỏi các môn văn hóa là một nhiệm vụ rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục cũng như phát triển, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước và đào tạo ra những công dân toàn cầu trong thời đại ngày nay. Việc bồi dưỡng học sinh giỏi ươm trồng những hạt giống nhân tài cho quê hương đất nước là một nhiệm vụ rất quan trọng và cần thiết, vì những người tài bao giờ cũng là nhân tố quan trọng để thúc đẩy xã hội phát triển. Đặc biệt đối cấp học THPT bồi dưỡng học sinh giỏi được xem là mũi nhọn của mỗi trường nói riêng của ngành giáo dục nói chung. Kết quả học sinh giỏi là thước đo năng lực của mỗi nhà giáo và cũng là thương hiệu cho mỗi nhà trường 

Tại trường THPT Quỳ Châu luôn coi trọng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, đây là công việc thường xuyên và liên tục để xây dựng chất lượng, thương hiệu của nhà trường. Nhà trường luôn có kế hoạch cụ thể, phân công giáo viên ôn thi từ rất sớm, ngay từ đầu lớp 10. 

Có thể khẳng định, bồi dưỡng học sinh giỏi là công việc khó khăn, lâu dài đòi hỏi sự tâm huyết rất lớn của người giáo viên. Học sinh thật sự yêu thích và dày công ôn tập. Qua các kì thi tuyển chọn học sinh giỏi tỉnh, bản thân tôi là giáo viên dạy môn lịch sử được nhà trường giao trọng trách ôn thi học sinh giỏi tỉnh nhiều năm (Từ năm học 2003 khi mới ra trường đến nay) đã gặt hái được nhiều thành công nhất định góp phần quan trọng vào kết quả học sinh giỏi tỉnh của nhà trường cũng như góp phần trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, uy tín của nhà trường. Qua nhiều năm ôn thi học sinh giỏi mà trực tiếp là hai năm học 2020 – 2021 và 2022 – 2023 được giao ôn thi học sinh giỏi tỉnh đạt thành tích tốt, bản thân tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN LỊCH SỬ TẠI TRƯỜNG THPT QUỲ CHÂU, HUYỆN QUỲ CHÂU, TỈNH NGHỆ AN” nhằm chia sẻ kinh nghiệm ôn thi học sinh giỏi với đồng nghiệp và rất mong muốn nhận được sự góp ý quý báu cảu quý đồng nghiệm để bản thân tôi ngày càng hoàn thiện hơn và phát triển hơn nữa trong sự nghiệp trồng người. 

1.2. Tính mới của đề tài 

Đề tài tôi viết hoàn toàn xuất phát từ kinh nghiệm thực tiễn nhiều năm ôn thi học sinh giỏi tỉnh của bản thân với kết quả rất khả quan, nhất là trong các năm học 

2020 – 2021 và năm học 2022 – 2023. Chưa có sáng kiến kinh nghiệm nào đề cập tới. 

1.3. Mục đích nghiên cứu 

Trên cơ sở lí luận công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, đề tài đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh môn Lịch sử tại trường THPT Quỳ Châu, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. 

1.4. Đối tượng, phạm vi, phương pháp nghiên cứu và cấu trúc của đề tài. 

1.4.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu. 

• Đối tượng: Đội tuyển học sinh giỏi tỉnh. 
• Phạm vi nghiên cứu:  Kết quả học sinh giỏi tỉnh trong các năm mà bản thân tôi được nhà trường giao trách nhiệm bồi dưỡng. Nhất là trong hai năm học 2020 – 2021 và năm học 2022 – 2023. 

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu. 

• Phương pháp nghiên cứu lí luận: Tôi tiếp cận các chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước về giáo dục nói chung về đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi nói riêng. Tiếp cận các nguồn tài liệu về ôn thi học sinh giỏi. 
• Sử dụng phương pháp thống kê. 

 1.4.3. Câu trúc của đề tài 

Đề tài gồm 4 phần như sau: 

Phần I: Đặt vấn đề 

Phần II: Nội dung 

Phần III: Kết luận và kiến nghị 

Phần IV: Phụ lục 

II. NỘI DUNG 

1. Cơ sở lí luận 

1.1. Vai trò của việc bồi dưỡng học sinh giỏi 

Trong luật giáo dục 2019 đã nêu rõ vai trò giáo dục của nước ta là “ Nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, trí thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; Có phẩm chất, năng lực và ý thức cộng đồng; Có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, lòng trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội; Phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc và hội nhập quốc tế”. 

Trong nghị quyết TW 2 khóa VIII đã khẳng định “ Việc bồi dưỡng học sinh giỏi là nguồn nhân tài cho đất nước được các nhà trường đặc biệt quan tâm và mọi giáo viên đều có nhiệm vụ phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi”. Như vậy, việc phát hiện, bồi dưỡng và thi học sinh giỏi là nhiệm vụ rất quan trọng của giáo dục nước ta, góp phần cải tiến, nâng cao chất lượng giáo dục, nhằm phát hiện học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng ở cấp cao hơn nhằm đào tạo nhân tài cho đất nước. Có thể khằng định, bồi dưỡng học sinh giỏi là nhiệm vụ quan trọng của mỗi nhà trường, thể hiện chất lượng giáo dục mũi nhọn của nhà trường bên cạnh chất lượng đại trà. Tại trường THPT Quỳ Châu, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi được nhà trường đặc biệt quan tâm. 

Lịch sử là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội rất có lợi thế trong việc giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho học sinh, có ưu thế trong việc hình thành nhân cách cho các em, giúp cho học sinh khôi phục lại quá khứ lịch sử cha ông, lịch sử của nhân loại, từ đó rút ra những bài học thiết thực cho hiện tại, dự báo tương lai. Phát triển tầm nhìn, củng cố các giá trị nhân văn, tinh thần cộng đồng, lòng khoan dung nhân ái. Góp phần quan trọng vào việc hình thành phẩm chất của công dân Việt Nam, công dân toàn cầu trong xu thế phát triển của thế giới ngày nay. 

Môn Lịch sử có tầm quan trọng như vậy, nhưng trong những năm gần đây, chất lượng dạy học môn lịch sử còn thấp, chưa xứng tầm với tầm quan trọng của bộ môn. Chúng ta cần có cái nhìn, cái đánh giá khách quan một cách nghiêm túc từ nhiều yếu tố trong đó quan trọng là từ người dạy và người học, cũng như vai trò vị trí của bộ môn trong hệ thống các môn học tại các trường THPT. Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Lịch sử từ môn học lựa chọn trở thành môn học bắt buộc tại cấp THPT. Điều đó cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của bộ môn tới việc hình thành phẩm chất, năng lực của học sinh những chủ nhân tương lai của đất nước. Đồng thời khẳng định tầm quan trọng của môn học trong các môn học tại trường THPT. 

Đối với mỗi giáo viên dạy Lịch sử cần nỗ lực hết mình để vận dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh. Bồi dưỡng khả năng, năng lực tự học, lòng say mê học tập của học sinh. Giáo viên cần “ mềm” hóa môn Lịch sử để cho mỗi giờ học hấp dẫn nhẹ nhàng đối với học sinh. Từ đó học sinh sẽ yêu thích và chủ động học tập môn học. Đây là tiền đề hết sức quan trọng để giáo viên phát hiện, bồi dưỡng đội tuyển đạt kết quả cao. 

1.2. Tổng quan nghiên cứu về bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử. 

Trong những năm gần đây các đề tài nghiên cứu về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tương đối nhiều thuộc các môn học Toán, văn, lí, hóa, sinh… được rất nhiều giáo viên quan tâm. Tuy nhiên, đề tài nghiên cứu về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử chưa nhiều, một số giáo viên chỉ nêu ra một số các kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng của mình, chưa khái quát thành hệ thống đầy đủ các biện pháp. 

Là một giáo viên tuổi nghề trên 20 năm và cũng thời gian ấy được nhà trường tin tưởng giáo trọng trách ôn thi học sinh giỏi  tỉnh môn Lịch sử, bản thân tôi thấy rằng đây là lĩnh vực mình có nghiều kinh nghiệm, kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh rất khả quan, chưa bao giờ có học sinh bị hỏng, đa số những năm tôi trực tiếp ôn thi học sinh giỏi tỉnh, kết quả môn Lịch sử của trường THPT Quỳ Châu luôn đứng đầu bảng B. Vì vậy, tôi mạnh dạn đề xuất một số biện pháp để góp phần nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh môn Lịch sử tại trường THPT Quỳ Châu, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. Đây là vấn đề mới hoàn toàn được đúng rút từ kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh nhiều năm của bản thân tôi làm đề tài nghiên cứu.