SKKN Giáo viên chủ nhiệm và việc duy trì sĩ số học sinh tại trường Trung học cơ sở

I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1 Lí do chọn đề tài:
Trong nhà trường phổ thông, công tác duy trì sĩ số gắn liền với chất lượng dạy – học và hiệu quả giáo dục là một trong những tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá, nhận xét chất lượng hoạt động của mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp và của tập thể nhà trường. Đối với trường Trung học cơ sở, muốn có được kết quả như vấn đề nêu trên đòi hỏi có rất nhiều yếu tố như: Trình độ, năng lực của giáo viên trong việc thực hiện công tác cầu nối giữa Nhà trường, Gia đình và Xã hội, năng lực, trình độ quản lý của Hiệu trưởng, sự phối hợp của Ban đại diện Hội phụ huynh học sinh, sự phối hợp nhịp nhàng và đồng thuận giữa Gia đình – Nhà trường và các đoàn thể xã hội, sự quan tâm giúp đỡ về điều kiện cơ sở vật chất của chính quyền địa phương, của lãnh đạo ngành các cấp, là tiền đề giúp cho công tác dạy và học, duy trì và phát triển sĩ số học sinh bền vững…
Giáo viên chủ nhiệm là một trong những yếu tố góp phần vào sự nghiệp giáo dục toàn diện cho học sinh. “ Một thầy giáo tốt, dạy học bằng cả trái tim chứ không phải bằng trang giáo án” ( Danh ngôn hay nói về Thầy cô). Song với việc “Dạy chữ” cho các em, chúng ta cần quan tâm hết sức đến việc “Dạy người”. Vì đây là sự nghiệp giáo dục của toàn đảng, toàn dân, mà trong đó có nghành sư phạm là then chốt.
Duy trì sĩ số là những khái niệm gần gũi đối với tất cả mọi người làm nghề dạy học . Tuy nhiên, làm thế nào để nâng cao công tác duy trì sĩ số trong nhà trường đạt kết quả mang tính lâu dài, bền vững đó là cơ sở quyết định để nâng cao chất lượng dạy và học, đảm bảo hiệu quả đào tạo giáo dục nhà trường, góp phần phát triển dân trí ở địa phương.
Đối với người giáo viên làm công tác chủ nhiệm cần có vai trò trách nhiệm rất quan trọng trong thực hiện công tác duy trì sĩ số, tạo ý thức ham học, ngăn chặn hiện tượng bỏ học giữa chừng ở học sinh, bởi vì những học sinh thất học là một mối nguy hại cho xã hội, các em dễ dính vào các tệ nạn xã hội. Vậy làm thế nào để duy trì tốt sĩ số học sinh? Là người Giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn trăn trở,và lo lắng trước thực trạng học sinh bỏ học, không ham học. Đó là lý do chủ yếu tôi chọn đề tài sáng kiến: ” Giáo viên chủ nhiệm và việc duy trì sĩ số học sinh tại trường Trung học cơ sở …”.
Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm có hiệu quả nhằm góp phần nâng cao tỉ lệ huy động học sinh đến trường, đồng thời thúc đẩy công tác duy trì sĩ số ngày một bền vững. Khẳng định các yếu tố như: Kịp thời, ổn định, bền vững…trong công tác huy động và duy trì sĩ số học sinh ở nhà trường trong những năm học tiếp theo; hoàn thiện với tỉ lệ cao công tác phổ cập giáo dục trung học cơ sở, tăng nhanh trình độ dân trí ở địa phương; Góp phần thực hiện các chủ trương về phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước ta trong giai đoạn hiện nay, mục tiêu giáo dục của Trung học cơ sở và kế hoạch của nhà trường trong việc xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2: ….
Về thực tế giảng dạy cũng như công tác chủ nhiệm lớp ở trường Trung học cơ sở, việc duy trì sĩ số của lớp người làm giáo viên chủ nhiệm đòi hỏi phải nắm bắt tình hình, lí do tại sao học sinh nghĩ học, tìm hiểu về tâm tư nguyện vọng của học sinh, tìm hiểu về gia đình, xã hội. Để việc duy trì sĩ số học sinh hiệu quả hơn trong công tác chủ nhiệm, thì người giáo viên chủ nhiệm phải hình thành cho học sinh về nhận thức sự hiểu biết của việc nghĩ học sớm.
Là một giáo viên chủ nhiệm tôi rất mong muốn học sinh của lớp mình nói riêng và học sinh toàn trường nói chung, cần duy trì sĩ số đến trường đều đặn và đầy đủ. Để các em có đầy đủ tri thức nhân cách, bản lĩnh làm hành trang vững chắc để bước vào đời, trở thành người công dân tốt. I.2 Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
Nghiên cứu những biện pháp duy trì sĩ số học sinh tại trường Trung học cơ sở …. Đồng thời giảm được tỉ lệ học sinh nghĩ học ở nhà trường, qua việc nghiêng cứu đó nhằm nâng cao nghiệp vụ trong công tác chủ nhiệm của bản thân, học hỏi kinh nghiệm ở đồng nghiệp của mình. I.3 Đối tượng nghiêng cứu:
Đối tượng nghiêng cứu là học sinh tại trường Trung học cơ sở ….
I.4 Giới hạn của đề tài:
Nghiêng cứu học sinh các lớp chủ nhiệm 2018 đến nay.
I.5 Phương pháp nghiêng cứu:
Trong quá trình tìm hiểu và nghiêng cứu bản thân tôi đã sử dụng các phương pháp như sau:
*Phương pháp quan sát:
Quan sát thái độ của các em trong học tập cũng như các hoạt động tập thể, các em đã có trách nhiệm với bản thân nói riêng hay tập thể nói chung hay chưa.
Các em thấy mỗi ngày đến trường là một niền vui hay chưa. Các em thích những hoạt động nào ở lớp và ở trường. Tại sao? ( Vì sao không thích – nguyên nhân cần tìm hiểu).
*.Phương pháp giả thuyết:
Đưa ra một ví dụ để lí giải và chứng minh cụ thể về thực tế..
*. Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm:
– Phân tích về nguyên nhân học sinh có ý định bỏ học.
– Có biện pháp giáo dục của giáo viên chủ nhiện, gia đình học sinh và nhà trường.
*. Phương pháp điều tra:
– Nắm rõ học sinh về tâm lí qua bạn bè và giáo viên chủ nhiệm cũ.
– Trong các năm học tại trường cho đến nay em thích giáo viên chủ nhiệm nào. Tại sao?
– Khi giáo viên chủ nhiệm hoặc giáo viên bộ môn nhắc nhở em về cách ứng xử với thầy cô và bạn bè chưa tốt, em có suy nghĩ gì ?
– Ước mơ của em sau này lớn lên là gì?
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Vấn đề duy trì sĩ số là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng giáo dục của các em. Do vậy bản thân tôi luôn đặt ra hàng đầu về vấn đề này trước khi nhận lớp chủ nhiệm ngay từ đầu năm học.
Trường THCS … nằm ở trung tâm thị trấn Krông Năng . Tuy nhiên có học sinh của các xã như: Phú Lộc, Phú Xuân, Ea Hồ, Dốc Điểm (thuộc đia phận xã Tam Giang) Phần lớn các em là con nông dân , và một số ít buôn bán nhỏ. Hoàn cảnh kinh tế đời sống gia đình cũng còn nhiều khó khăn. Những đối tượng học sinh vắng không lí do dẫn đến việc bỏ học giữa chừng thường rơi vào những gia đình ít quan tâm hoặc quan tâm không đúng mức. Những công việc thường ngày của các em là tự do, tùy tiện, không ai bảo ban, chăm sóc. Bên cạnh đó việc học ở nhà của các em không được ai nhắc nhở, dạy dỗ, có đôi khi các em không đến lớp vì những lí do bâng quơ như: Ngủ quên, xe đạp bị hư, chơi Game…
Việc nghỉ học không lí do đã làm ảnh hưởng đến việc duy trì sĩ số học sinh hàng buổi và làm giảm chất lượng học tập của các em, sức học của các em ngày càng sa sút.
Còn một số phụ huynh thường không xem trọng việc học tập của con em mình, dễ dàng cho các em nghỉ học khi bận việc đơn giản của gia đình, nuông chiều con, hoặc buộc con nghỉ học để phụ giúp trông giữ em, giữ nhà, phụ việc đồng áng…
Sự quan tâm của các đoàn thể chính quyền địa phương trong địa bàn quản lý còn hạn chế, chưa thực sự đi vào chiều sâu đúng nghĩa.
Vai trò giáo viên chủ nhiệm của một số giáo viên trong nhà trường chưa cao, chưa thực sự hết lòng vì học sinh do mình phụ trách.
Hiện nay với yêu cầu chỉ đạo của Ngành Giáo dục và Đào tạo là phải duy trì tốt sĩ số, việc đảm bảo tỉ lệ chuyên cần duy trì sĩ số học sinh trở thành bài toán phức tạp, mà người làm công tác chủ nhiệm phải tìm cách giải quyết, thực hiện tốt theo kế hoạch đề ra.
Giáo viên chủ nhiệm là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng văn hóa, có nhiệm vụ bồi dưỡng, giáo dục phẩm chất của một con người. Bên cạnh kiến thức sách vở, thì còn có nhiệm vụ hết sức quan trọng đó là: Thực hiện công tác chủ nhiệm lớp, biết dìu dắt học sinh về mặt học tập cũng như rèn luyện đạo đức. Nắm bắt đặc điểm tâm sinh lí cử chỉ của từng học sinh.
Công tác chủ nhiệm muốn thành công, thì hoạt động của người giáo viên chủ nhiệm phải mang tính nghệ thuât, sáng tạo khéo léo trong mỗi học sinh, mỗi hoàn cảnh. Phong cách trình bày của giáo viên phải mang tính khoa học, thu hút và thuyết phục.
Trong công tác chủ nhiệm nhiều năm bản thân tự nhận thấy các tệ nạn xã hội ngày một nhiều hơn đạo đức của một số học sinh càng sa sút, dẫn đến bỏ học. Để làm tốt công tác đó giáo viên chủ nhiệm phải nắm rõ nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm trong điều lệ trường phổ thông. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh được coi như là người cha người mẹ thứ hai. đối với lứa tuổi học sinh nhất là khối lớp 7 và 8 cách suy nghĩ nhạy bén, tư duy trừu tượng ở mức cao, thay đổi tính nết, thích khẳng định mình trước mọi người, đôi lúc cosuy nghĩ là mình đủ lớn. Nên rất dễ lôi kéo và sa ngã. Các em cần được trau dồi tư tưởng vững vàng, có nghị lực để vươn lên trong mọi mặc.
1.Vai trò và vị trí của giáo viên chủ nhiệm:
– Là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, là cầu nối trung gian giữa nhà trường, tập thể học sinh, gia đình, xã hội. Chịu trách nhiệm quản lí công tác giáo dục học sinh. Quan tâm đến từng cá nhân trong lớp về mọi phương diện như: học tập, sinh hoạt, lao động, tu dưỡng đạo đức… nhằm nâng cao chất lượng toàn diện.
2. Những phẩm chất cốt lõi của giáo viên chủ nhiệm:
– Có tinh thần trách nhiệm với tập thể lớp, mẫu mực, trung thực với học sinh, nhân ái có lòng vị tha, nhân ái.
-Có lương tâm nghề nghiệp, tích cực không ngừng hoàn thiện bản thân mình
-Đối xử với học sinh công bằng, không thiên vị, để học sinh, tin tưởng vững tâm hơn là điểm tựa của các em mỗi ngày đến trường.
3. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm:
-Thiết lập mối quan hệ trong các lực lượng giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
– Tổ chức xây dựng tập thể lớp thành chi đội vững mạnh.
4. Năng lực sư phạm cần có của một giáo viên chủ nhiệm lớp:
– Tạo sự gần gũi, diễn đạt mang tính thuyết phục giữa cô và trò.
– Ứng xử tốt các tình huống xảy ra trong lớp.
– Hiểu biết sâu sắc về văn hóa chung của các dân tộc, ngoài dân tộc kinh thì còn có học sinh dân tộc ( Tày và Ê đê). Nhằm khơi dậy sự hứng thú vào động cơ học tập cũng như rèn luyện đạo đức và cách suy nghĩ chín chắn hơn cho học sinh.
– Có kế hoạch cụ thể về tổ chức, chỉ đạo các hoạt động trong công tác chủ nhiệm.
Qua nghiên cứu tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế của công tác duy trì sĩ số. Trong những năm học gần đây tôi đã tiến hành và đề ra những giải pháp để vận dụng vào công tác, và thấy thật sự có hiệu quả. Chính vì vậy mà việc duy trì sĩ số là vấn đề hết sức quan trọng trong giáo dục đào taọ, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay.
II.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU:
*. Đặc điểm tình hình:
Trường Trung học cơ sở … đóng trên địa bàn Thị trấn Krông Năng
Số lượng học sinh: 806 em với 19 lớp, trong đó có 78 học sinh dân tộc ( chiếm tỉ lệ 9,7% )
Thông qua kế hoạch công tác chủ nhiệm đầu năm và báo cáo của Ban giám hiệu, về tình hình huy động học sinh ra vào lớp đầu năm và học sinh bỏ học cuối năm. Hầu hết học sinh bỏ học rơi vào diện học sinh nghèo, học sinh dân tộc tại chỗ bố mẹ ly dị hoặc đi làm ăn xa phải ở với ông bà. Vì vậy còn thiếu sự quan tâm của các bậc phụ huynh.
*. Thuận lợi:
– Được sự tin tưởng của Ban giám hiệu phân công làm công tác chủ nhiệm từ năm 2000 cho đến nay. Bản thân tôi mỗi năm có thêm kinh nghiệm trong công tác quản lí học sinh, duy trì sĩ số đạt kết quả cao.
– Điều kiện kinh tế gia đình học sinh ngày một khá hơn do đó sự quan tâm của gia đình ngày càng cao.
-Đa số học sinh ngoan lễ phép có ý thức kỷ luật chấp hành tốt, tích cực tham gia các hoạt động phong trào Đoàn Đội trường lớp đề ra.
– Điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức dạy và học tương đối đầy đủ. Đội ngũ giáo viên chuyên môm vững kết hợp với giáo viên chủ nhiệm về công tác quản lí học sinh trong tiết dạy chặt chẽ.
– Ban đại diện hội cha mẹ học sinh phối kết hợp với ban đại diện chi hội của các lớp, cùng giáo viên chủ nhiệm duy trì về tỉ lệ đảm bảo chuyên cần của học sinh.
* Khó khăn:
– Bên cạnh những thuận lợi trên, việc nghiên cứu đề tài còn gặp nhiều khó khăn: Ea Hồ là một xã vùng 3 của huyện, đời sống kinh tế một số gia đình khó khăn, đặc biệt là học sinh dân tộc Êđê buôn Ngoan (dân tộc tại chỗ) việc đầu tư học tập cho các em còn nhiều hạn chế, tình trạng tảo hôn sớm vẫn còn. Bố mẹ ly dị nhau dẫn đến chán nản
– Một số đối tượng học sinh cá biệt thiếu sự quan tâm, đôn đốc của gia đình, sự tác động của các thành phần xấu trong xã hội, sự hiểu biết của các em con non nớt.

(Hình ảnh gd khó khăn của học sinh lớp 8A tại buôn Ngoan)

*. Phân tích, đánh giá các nội dung, vấn đề mà thực trạng đề ra:
Với trách nhiệm của một giáo viên chủ nhiệm, tôi cũng giống như bất cứ người giáo viên nào mong muốn lớp mình phụ trách đạt yêu cầu về mặt chất lượng học tập và đảm bảo duy trì sĩ số từ đầu năm đến cuối năm.
Vấn đề duy trì sĩ số là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng giáo dục của các em. Do vậy bản thân tôi luôn đặt ra hàng đầu về vấn đề này trước khi nhận lớp chủ nhiệm ngay từ đầu năm học.
+ Số lượng học sinh trường THCS … qua các năm học:
Qua số liệu về học sinh bỏ học của các năm gần đây đã có sự giảm xuống rõ rệt. Đây là một kết quả đáng mừng cho sự phấn đấu kiên trì không mệt mỏi của tập thể giáo viên chủ nhiệm nói riêng và Hội đồng sư phạm nhà trường THCS … nói chung trong công tác duy trì số lượng.
Số liệu tỉ lệ học sinh bỏ học từ năm học … đến năm học … đến năm học … của trường :

Năm học … … …
Tỉ lệ h/s bỏ học 0,1% <0,1% 0 %

– Vì vậy là giáo viên trong nhà trường đồng thời cũng là giáo viên chủ nhiêm lớp. Tôi nhận thấy cần phải có biện pháp và hành động cụ thể để góp phần trong công tác duy trì sĩ số – không còn học sinh bỏ học.
II. 3. NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC CỦA GIẢI PHÁP:
a. Mục tiêu của giải pháp:
-Tìm hiểu nghiêng cứu giáo dục học sinh không bỏ học giữa chừng mà tiếp tục học tập để là hành trang vững chắc cho bản thân gia đình và xã hội.
Sau ngày nhận lớp tập trung học sinh, tôi cho học sinh làm lý lịch ghi rõ họ tên, nghề nghiệp, cha mẹ, hoàn cảnh sinh sống của gia đình, công việc thường ngày ở nhà và là con thứ mấy trong gia đình, thống kê bao nhiêu em có hoàn cảnh khó khăn, bao nhiêu em có sổ hộ nghèo, hộ cận nghèo…
Ngoài ra tôi còn trao đổi với giáo viên chủ nhiệm của lớp năm trước để nắm rõ hơn về hoàn cảnh gia đình của từng học sinh. Sau đó tôi tập hợp thành một danh sách theo dõi và phân loại đối tượng học sinh, đăc biệt học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh yếu có nguy cơ bỏ học.
b.Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:
_* . Nắm hoàn cảnh và đặc điểm gia đình từng học sinh
Sau ngày nhận lớp tập trung học sinh, tôi cho học sinh làm lý lịch ghi rõ họ tên, nghề nghiệp, cha mẹ, hoàn cảnh sinh sống của gia đình, công việc thường ngày ở nhà và là con thứ mấy trong gia đình, thống kê bao nhiêu em có hoàn cảnh khó khăn, bao nhiêu em có sổ hộ nghèo, hộ cận nghèo…
Ngoài ra tôi còn trao đổi với giáo viên chủ nhiệm của lớp năm trước để nắm rõ hơn về hoàn cảnh gia đình của từng học sinh. Sau đó tôi tập hợp thành một danh sách theo dõi và phân loại đối tượng học sinh, đăc biệt học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh yếu có nguy cơ bỏ học. *. Nắm chất lượng học tập và hạnh kiểm năm trước
Mục tiêu là thông qua chất lượng học tập năm trước để biết được tình hình học tập của các em, việc làm này giúp tôi lựa chọn biện pháp phân học sinh học khá hơn theo dõi giúp đỡ, uốn nắn phù hợp, không để các em chán nản bỏ học vì sức học yếu.
*. Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh và Ban chấp hành Hội Cha mẹ học sinh của lớp
Ở lần họp phụ huynh học sinh đầu năm, phụ huynh học sinh lớp đã bầu ra Ban chấp hành Hội Cha mẹ học sinh của lớp, đây là cánh tay đắc lực, là sự cộng tác chặt chẽ hỗ trợ cho tôi trong công tác chủ nhiệm. Với phụ huynh học sinh, tôi lập danh bạ để liên lạc thường xuyên giúp chủ nhiệm nắm bắt rõ hơn về thời gian biểu của học sinh cũng như các thói quen, sở thích và tính cách của học sinh. Một khi hiểu rõ học sinh của mình hơn thì giáo viên chủ nhiệm sẽ có nhiều giải pháp để giúp học sinh của mình chuyên cần hơn trong học tập cũng như duy trì tính chuyên cần của các em.
Hiện nay trong môi trường giáo dục có không ít những trường hợp học sinh thường xuyên vì các đam mê đã bỏ học, nhất là các trò chơi trên Internet, dẫn tới thường xuyên nghỉ học, tình hình học tập sa sút, chán nản. Trong quá trình chủ nhiệm những năm học vừa qua, tôi cũng đã gặp một số trường hợp