• MỞ ĐẦU

• LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Từ thời cổ đại lịch sử rất được coi trọng, các sử gia Hy Lạp – La Mã đã xem lịch sử là “ cô giáo của cuộc sống”.Ở thế kỉ XIX Các – Mác viết: “Nếu cho phép tôi chỉ được chọn một môn học thì tôi chọn môn lịch sử”. Ý kiến của Các- Mác khẳng định rõ hơn giá trị và sức mạnh kì diệu của môn lịch sử. Bởi lẽ, những tri thức lịch sử không chỉ thể hiện nền văn hoá của mỗi dân tộc mà là công cụ để giáo dục tình cảm, đạo đức hình thành thế giới quan, nhân sinh quan từ đó tạo nên những phẩm chất của con người Việt Nam. Xuất phát từ vai trò quan trọng của môn lịch sử như vậy đòi hỏi người dạy và người học luôn phải đổi mới phương pháp dạy và học.

Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII tiếp tục khẳng định: “giáo dục là quốc sách hàng đầu, phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, học đi đôi với hành, lí luận gắn liền với thực tiễn….Hiệu quả giáo dục đào tạo thật sự là quốc sách hàng đầu, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân là yêu cầu bức thiết của toàn xã hội, yêu cầu của hội nhập quốc tế trong kỉ nguyên toàn cầu hóa”.

Vậy làm thế nào để dạy và học đạt được kết quả tốt nhất, đó là mong muốn của tất cả giáo viên chúng ta. Để đạt hiệu quả cao trong giờ dạy học giáo viên cần làm tốt tất cả các khâu, tổ chức linh hoạt các hoạt động học tập cho học sinh từ cách ổn định lớp, đến cách vào bài rồi cách triển khai bài học đến khâu cuối củng cố bài và giao bài tập về nhà. Giáo viên làm tốt các khâu đó sẽ giúp học sinh tích cực chủ động lĩnh hội kiến thức và say mê môn học.

Dạy học lịch sử ở nhà trường phổ thông là một môn học quan trọng, dạy học lịch sử không chỉ giúp các em lĩnh hội kiến thức mà từ đó góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm, khơi dậy lòng yêu quê hương đất nước, ý thức giữ gìn và bảo vệ Tổ quốc.Trong suốt năm học qua, bằng nhiệt huyết giảng dạy của mình tôi không ngừng tìm tòi, nghiên cứu, tìm ra cách thức để nâng cao hiệu quả giảng dạy ở mỗi tiết dạy lịch sử. Từ thực tiễn giảng dạy và qua những tiết thao giảng tôi đã nhận thấy sử dụng phiếu học tập trong một số tiết học thực sự hiệu quả. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm :‘‘Kinh nghiệm sử dụng phiếu học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy qua bài học lịch sử lớp 10 THPT”.Với đề tài sáng kiến kinh nghiệm này tôi rất mong được sự góp ý của bạn bè và đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn.

• MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU :

Nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm này và vận dụng kiến thức giảng dạy vào bài 19:„„Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV‟‟ nhằm giúp các em học sinh khối 10 hình thành được khái niệm cơ bản của phiếu

học tập, cách sử dụng phiếu học tập và hiệu quả của phiếu học tập trong quá trình học tập nhằm nâng cao hiệu quả của bài học.

• ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Với đề tài sáng kiến kinh nghiệm này tôi vận dụng trong quá trình giảng dạy môn lịch sử lớp 10 của trường THPT Vĩnh Lộc. Tôi vận dụng vào bài học cụ thể là bài 19:„„Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV‟‟.

• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu như sau :

+ Nghiên cứu tư liệu để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu.

+ Khảo sát thực tiễn qua thông tin trên mạng và qua thực trạng học môn lịch sử của trường THPT mà tôi đang dạy để có cái nhìn khái quát về thực trạng dạy học môn lịch sử và thực trạng của việc giáo dục truyền thống yêu nước của học sinh hiện nay.

+ Vận dụng kiến thức soạn một tiết dạy cụ thể, đó là bài 19:„„Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỉ X-XV‟‟.

5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SKKN

• So với SKKN mà tôi làm năm trước thì năm nay tôi đã bổ sung một số giải pháp để giải quyết vấn đề như: cách thiết kế phiếu học tập, thiết kế phiếu học tập trong một tiết học cụ thể.
• Thiết kế lại cấu trúc của bài học: ghép giữa các mục để sử dụng phiếu học tập đạt hiệu quả cao.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

• CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ :

• Phương tiện dạy học:

Phương tiện dạy học bao gồm những thiết bị có khả năng chứa đựng hoặc truyền tải những thông tin về nội dung dạy học và sự điều khiển quá trình dạy học. Đó là: mô hình, hình vẽ, sách giáo khoa, máy vi tính, máy chiếu… Theo Phạm Ngọc Quang, “ Phương tiện dạy học bao gồm mọi thiết bị kĩ thuật từ đơn giản đến phức tạp được dùng trong quá trình dạy học để làm dễ dàng cho sự truyền đạt và tiếp thu kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo”. Phương tiện dạy học giữ vai trò quan trọng góp phần hướng dẫn hoạt động nhận thức của học sinh, giúp học sinh tự chiếm lĩnh tri thức, kích thích hứng thú học tập của học sinh, góp phần phát triển trí tuệ và giáo dục nhân cách cho học sinh. V.P. Golov cho rằng: “Phương tiện dạy học là một trong những điều kiện quan trọng để thực hiện nội dung giáo dục và phát triển học sinh trong quá trình dạy học”. Những tri thức học sinh lĩnh hội được hình thành thông qua bằng con đường trực quan, ngoài ra không có con đường nào khác. Trực quan làm cho quá trình lĩnh hội tri thức của học sinh trở nên dễ dàng, tự giác, có ý thức và vững chắc hơn, tạo ra hứng thú học tập của học sinh, là phương tiện tốt nhất để giáo viên gần gũi với học sinh và là phương tiện quan trọng để phát triển tư duy cho học sinh. V.L Lênin nhận xét: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trìu

tượng và từ đó trở về thực tiễn- đó là con đường biện chứng của nhận thức chân lí, nhận thức hiện thực khách quan.

Phương tiện dạy học giúp học sinh dễ hiểu bài, hiểu sâu sắc và nhớ bài lâu hơn. Phương tiện dạy học tạo điều kiện thuận lợi nhất giúp cụ thể hóa những cái quá trừu tượng, đơn giản hóa những máy móc và thiết bị quá phức tạp.

• Phiếu học tập:

1. Khái niệm:

Theo nghĩa của từ điển “Phiếu” là tờ giấy rời có cỡ nhất định chuyên dùng để ghi chép những nội dung cụ thể nào đó hoặc phiếu là tờ giấy ghi nhận một quyền lợi nào đó cho người sử dụng. Ngoài ra, phiếu còn là mảnh giấy ghi tên người mình tín nhiệm khi bầu cử hoặc ý kiến, biểu quyết tự tay mình bỏ vào hòm phiếu.

Theo PGS. TS. Nguyễn Đức Thành “Phiếu học tập” là những tờ giấy rời, in sẵn những công tác độc lập hay làm theo nhóm nhỏ, được phát để học sinh hoàn thành trong một thời gian ngắn của tiết học. Trong mỗi phiếu học tập có ghi rõ một vài nhiệm vụ nhận thức nhằm hướng tới hình thành kiến thức, kĩ năng hay rèn luyện thao tác tư duy cho học sinh.

Theo PGS. TS. Trịnh Văn Biểu “Phiếu học tập” là bản ghi các yêu cầu hay các câu hỏi của giáo viên mà học sinh phải thực hiện trong giờ học trên lớp.

Theo các ý kiến trên: Phiếu học tập là những tờ giấy rời có nội dung hướng dẫn yêu cầu học sinh làm việc trong một thời gian ngắn tại lớp học hoặc được làm ở nhà trước mỗi bài học, có ghi rõ một vài nhiệm vụ nhận thức nhằm hình thành kiến thức, kĩ năng tư duy.

1. Phân loại các hình thức của phiếu học tập:

+ Phiếu học tập dùng cho hình thành kiến thức mới: sử dụng trong việc hình thành kiến thức mới cho học sinh. Thông qua việc dẫn dắt học sinh hoàn thành nội dung của phiếu học tập, học sinh sẽ lĩnh hội được lượng kiến thức nhất định. Dạng này cần có sự hợp tác giữa giáo viên và học sinh.

+ Phiếu học tập dùng để củng cố, hoàn thiện kiến thức: sử dụng khi học sinh học xong từng phần, từng bài, từng chương để giúp học sinh nắm vững kiến thức đã học, đảm bảo tính hệ thống liên tục và logich của kiến thức trong chương trình.

• Vai trò của phiếu học tập:

1. 1. • Cung cấp thông tin và sự kiện: phiếu học tập chứa đựng thông tin, dữ liệu hoặc sự kiện hoặc dùng làm cơ sở cho một hoạt động nhận thức nào đó.
      • Công cụ hoạt động và giao tiếp: phiếu học tập chứa đựng các câu hỏi, bài tập, yêu cầu hoạt động, những vấn đề để yêu cầu học sinh giải quyết, hoặc thực hiện kèm theo những hướng dẫn, gợi ý cách làm.

• Các bước thiết kế phiếu học tập:

Bước 1: Xác định trường hợp cụ thể của việc sử dụng phiếu học tập trong bài học.