SKKN Kinh nghiệm tổ chức hoạt động Câu lạc bộ nghệ thuật dân tộc ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh

PHẦN MỞ ĐẦU 

       1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

        Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII: Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 – 2030, Đảng xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”. Đảng ta luôn coi trọng vị trí, vai trò của văn hóa, khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Hiện nay, trước những thách thức đặt ra của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, càng phải chú trọng bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa các dân tộc vì sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước Việt Nam. 

         Văn hóa truyền thống của dân tộc là những giá trị về vật chất và tinh thần được lưu giữ, truyền thụ từ xưa cho đến nay, là kết tinh những tinh hoa của thế hệ đi trước để lại, góp phần tạo nên bản sắc riêng, đặc trưng của mỗi một dân tộc mà chúng ta không thể đánh mất.  

         Chính vì vậy chủ trương của Đảng, Nhà nước là xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại đồng thời vẫn chú trọng giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, chúng ta phải “hòa nhập, nhưng không hòa tan”. Cuộc sống đang phát triển theo hướng hiện đại, theo đó, có không ít giá trị văn hóa đang bị mai một dần theo thời gian, thậm chí có nguy cơ không còn tồn tại. Vì vậy, việc bảo tồn bản sắc văn hóa là trách nhiệm của mỗi công dân nói chung và học sinh dân tộc thiểu số nói riêng. 

Trường THPT Dân tộc nội trú Nghệ An là một ngôi trường đặc thù, nơi học tập và rèn luyện của con em đồng bào dân tộc thiểu số như Thái, Thổ, H’Mông, Khơ Mú, Ơ Đu… tạo nguồn cán bộ cho các huyện miền núi cao của tỉnh Nghệ An. Là một ngôi trường trọng điểm của ngành Giáo dục, ngoài việc truyền thụ tri thức văn hóa phổ thông thì có thể nói, việc xây dựng các câu lạc bộ để hướng tới đào tạo học sinh phát triển toàn diện là nội dung mà nhà trường đặc biệt quan tâm, chú trọng. 

Xuất phát từ tính chất đặc thù của một trường DTNT cho nên bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc là một trong những nội dung giáo dục hàng đầu của nhà trường. Sau một quá trình ra đời, đi vào hoạt động và thu được những thành tựu đáng khích lệ, đến nay, Câu lạc bộ Nghệ thuật dân tộc đã trở thành một mô hình hoạt động được đánh giá cao về nhiều mặt. Từ thực tế đó, với tư cách là những người chịu trách nhiệm chính dẫn tới sự hình thành và phát triển của Câu lạc bộ, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài: Kinh nghiệm tổ chức hoạt động Câu lạc bộ Nghệ thuật dân tộc ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Nghệ An làm đề tài nghiên cứu.  

2. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

• Lần đầu tiên đề tài “Kinh nghiệm tổ chức hoạt động câu lạc bộ nghệ thuật dân tộc ở Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An” được thực hiện ở Trường THPT DTNT Tỉnh – là ngôi trường chuyên biệt, trung tâm chất lượng cao của giáo dục miền núi tỉnh nhà. 
• Đây là đề tài đầu tiên nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc qua việc phát triển câu lạc bộ nghệ thuật dân tộc ở Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An. 
• Các giải pháp được đề xuất trong đề tài phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh và môi trường sinh hoạt học tập ở Trường THPT DTNT Tỉnh. 

3. ĐÓNG GÓP  

• Góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh. 
• Tạo điều kiện để học sinh tiếp cận với các hoạt động tập thể, rèn luyện thêm một số kĩ năng trong giao tiếp, ứng xử, kĩ năng đứng trước đám đông. 
• Thông qua Câu lạc bộ nhằm tạo cho các em học sinh một sân chơi giải trí lành mạnh, thấy được “Mỗi ngày ở trường là một ngày vui”. 
• Giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về những nét đẹp văn hóa dân tộc, từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm gìn giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. 
• Giúp các em bắt đầu định hướng nghề nghiệp, phát hiện và bồi dưỡng những cá nhân có năng khiếu nhận ra giá trị của bản thân, tự trau dồi để phát triển một cách toàn diện. 
• Học sinh nhận ra giá trị đoàn kết, yêu thương, quan tâm, chia sẻ lẫn nhau thông qua việc sinh hoạt tập thể, sinh hoạt nhóm, qua đó học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong quá trình làm việc và học tập. 
• Góp phần thực hiện có hiệu quả những yêu cầu của trường trọng điểm và đáp ứng yêu cầu về dạy học theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018.  

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

Toàn bộ hoạt động của Câu lạc bộ Nghệ thuật Dân tộc ở Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An từ tháng 01 năm 2020 đến nay.  

PHẦN NỘI DUNG 

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 

1.1 Cơ sở lí luận  

1.1.1 Các văn bản chỉ đạo thực hiện 

      Ngày 16-7-1998 Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII) ra nghị quyết số 03-NQ/TW về việc Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.   Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII: Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 – 2030, Đảng xác định: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước” 

       Ngày 22-12-2021 Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch ra Quyết định số 3404/QĐBVHTTDL về việc phê duyệt đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030”.       Ngày 09-12-2021- kỳ họp thứ 4, Hội đồng nhân tỉnh Nghệ An khóa XVIII đã thông qua Nghị quyết về chính sách hỗ trợ đối với Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú, câu lạc bộ trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể và nghệ sĩ đang làm việc tại Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nghệ An. 

      Kế hoạch số 130 ngày 14/9/2019 của trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An về việc triển khai thí điểm trường trọng điểm chất lượng cao. 

1.1.2. Cộng đồng các dân tộc tỉnh Nghệ An và vấn đề bảo tồn văn hóa các 

dân tộc 

Tỉnh Nghệ An là nơi có sự đa dạng về văn hóa dân tộc, gồm các dân tộc thiểu số sinh sống như: Thái, Thổ, H’Mông, Khơ Mú, Ơ đu. Đồng bào dân tộc thiểu số có 491.267 người (chiếm 14,76% dân số trên địa bàn toàn tỉnh), mỗi dân tộc có nét đặc sắc văn hóa, bản sắc, phong tục tập quán riêng tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu. Đặc biệt tỉnh Nghệ An có dân tộc Ơ Đu là một trong những dân tộc ít người nhất cả nước, với dân số gần hơn 600 người, trú tại bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Ngày nay, khi thời đại công nghệ số 4.0 phát triển, mọi người thường ít quan tâm tới bản sắc văn hóa các dân tộc, lâu dần sẽ bị mai một, thất truyền. Vì vậy việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc là yêu cầu hết sức cần thiết vì gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc là biểu hiện lòng yêu nước nồng nàn, ý trí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân – gia đình – làng xã – tổ quốc. Lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý, đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong lối sống. trước xu thế hội nhập kinh tế quốc tế thì sự ảnh hưởng của nó đến việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là tất yếu khách quan và sự tác động đó tạo điều kiện cho nước ta trong việc mở rộng giao lưu giữa các nền văn hóa, sáng tạo ra giá trị mới, trực tiếp bổ sung, làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc, thông qua sự hội nhập đó cũng kiểm chứng tính bền vững của giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, nâng cao vị thế của đất nước trong khu vực và trên thế giới, hiện đại hóa các phương tiện văn hóa thông tin trong toàn xã hội. 

1.1.3. Câu lạc bộ Nghệ thuật dân tộc 

1.1.3.1 Câu lạc bộ 

Theo Từ điển Bách khoa định nghĩa về: Câu lạc bộ là một tổ chức xã hội, tập hợp theo nguyên tắc tự nguyện của những người cùng sở thích thuộc các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, xã hội, khoa học kỹ thuật, văn học nghệ thuật và các hoạt động vui chơi giải trí, nghỉ ngơi, thể thao khác… 

1.1.3.2 Câu lạc bộ Nghệ thuật dân tộc 

Câu lạc bộ nghệ thuật dân tộc là một tổ chức hoạt động trên cở sở tự nguyện của các bạn học sinh đa thành phần dân tộc như: Thái, Khơ Mú, H’Mông, Ơ Đu, có năng khiếu về nghệ thuật, đam mê, học hỏi, tìm tòi những nét đẹp giá trị bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói riêng, các DTTS toàn quốc nói chung. 

1.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc thành lập câu lạc bộ nghệ thuật dân tộc tại trường THPT DTNT Nghệ An. 

1.2.1 Thực trạng chung 

1.2.1.1 Thuận lợi 

Các văn bản của Nhà nước, Bộ, Ban, ngành hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển của xã hội với tiêu chí, mục tiêu bảo tồn bảo sắc văn hóa các dân tộc. 

Hoạt động bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc được nhiều nhà trường, thầy cô, học sinh hưởng ứng và phản hồi tích cực, đặc biệt là những trường đặc thù học sinh dân tộc nội trú. 

Đã có nhiều CLB được thành lập với nhiều nội dung sinh hoạt khác nhau, hoạt động hiệu quả, phù hợp với môi trường giáo dục và có những tác động, chuyển biến tích cực đối với các em học sinh trong việc phát triển toàn diện ở trường học. 

1.2.1.2 Khó khăn 

Trong quá trình thực hiện để hướng đến thành lập các Câu lạc bộ, một số trường học các hoạt động tổ chức chưa thực sự đi vào thực chất, chưa đồng đều, sâu