SKKN Kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Địa lí 8 phần Địa lí Việt Nam nhằm giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc cho học sinh lớp 8

MỤC LỤC

1. Mở đầu

1.1 Lý do chọn đề tài

Theo Nghị quyết số 29-NQTW ngày 04/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định mục tiêu “Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân”. Công cuộc đổi mới hiện nay đòi hỏi giáo dục phổ thông phải đào tạo những con người toàn diện phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hiện nay, dạy học theo hướng tích hợp liên môn là một trong những quan điểm giáo dục đang được quan tâm. Thực hiện tích hợp trong dạy học sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho việc góp phần hình thành, phát triển năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Vấn đề giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc đang ngày càng trở thành vấn đề đặc biệt quan trọng trong thời đại ngày nay. Trong các năm gần đây vấn đề tích hợp giáo dục bảo vệ chủ quyền dân tộc đã được quan tâm hơn, tuy nhiên trên thực tế ở nhiều nơi, nhiều lúc vấn đề “chủ quyền dân tộc” chưa được quan tâm, chú trọng vì nó chỉ dừng lại ở mức lồng ghép vào các bộ môn. 

Vậy làm thế nào để thế hệ trẻ nhận định đúng, ý thức được trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền đất nước nói chung và chủ quyền biên giới, biển đảo nói riêng một cách đúng đắn nhất thì chúng ta phải có những biện pháp thiết thực và gần gũi nhất với các em thông qua các môn học trong nhà trường trong đó có bộ môn Địa lí. Việc giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc trong bài dạy Địa lí để cho học sinh thấy được sự giàu đẹp của quê hương đất nước mình và cung cấp cơ hội cho học sinh THCS phát triển khả năng tích hợp kiến thức vận dụng vào giải quyết tình huống trong thực tiễn. 

Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy việc vận dụng kiến thức liên môn giữa Địa lí với kiến thức các môn học khác làm cho hiệu quả của bài học Địa lí nói riêng, môn học Địa lí nói chung được nâng cao. Dạy học liên môn là phương pháp quan trọng góp phân bổ sung làm phong phú thêm nội dung bài học, giúp cho học sinh học bài với niêm say mê hứng thú, giúp các em yêu môn học hơn, không cảm thấy Địa lí là một môn học khô khan khó học. Đồng thời, làm cho các em thấy rõ mối quan hệ giữa các khoa học, nhận được một cách rõ ràng, cụ thể về thiên nhiên đất nước Việt Nam.

Trong thời gian giảng dạy tại trường THCS Nga Trường bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, hình thành các phương pháp dạy học tích cực, tự giác học tập, chủ động khai thác kiến thức, chiếm lĩnh tri thức bài học. Bản thân tôi luôn lồng ghép tích hợp các kiến thức cơ bản bài học với việc giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc trong môn Địa lí. Tuy vậy trước yêu cầu mới của ngành giáo dục, với lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp đã thúc bách tôi trong việc làm thế nào để lồng ghép vào bài học mà không khô cứng, nặng nề, rời rạc trong dạy học – làm cho học sinh hứng thú và say mê hơn với môn học Địa lí. Đó là lí do tôi chọn đề tài sáng kiến: “Kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Địa lí 8 phần Địa lí Việt Nam nhằm giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc cho học sinh lớp 8 trường THCS Nga Trường“.

1.2 Mục đích nghiên cứu

     Giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc nhằm vận dụng những kiến thức và kỹ năng vào trong cuộc sống để học sinh có ý thức tự hào dân tộc, bảo vệ đất nước trong giai đoạn hiện nay. Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ hiện nay học sinh tiếp cận được nhiều luồng thông tin về chủ quyền dân tộc nhưng những thông tin nào đúng, sai cần phải có người chỉ ra cho các em.

     Giáo dục bảo vệ chủ quyền dân tộc nhằm giúp các em:

     – Một ý thức trách nhiệm sâu sắc về bảo vệ chủ quyền dân tộc.

     – Một nhân cách của con người được bắt đầu từ tình yêu cuộc sống, tình yêu quê hương đất nước mình.

     – Thấy rõ ý nghĩa thiêng liêng, cao quý và bất khả xâm phạm về chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia của nước ta; xác định rõ vinh dự và trách nhiệm của học sinh trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia của nước ta.

    – Giáo dục bảo vệ chủ quyền dân tộc mang lại cho các em cơ hội khám phá cảnh quan thiên nhiên giàu đẹp của đất nước và những hiểu biết về con người Việt Nam. Giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc cũng tạo cơ hội để hình thành nhân cách, ý thức trong cuộc sống hôm nay và ngày mai của các em. 

1.3 Đối tượng nghiên cứu

    – Các bài học trong phần Địa lí Việt Nam chương trình Địa lí lớp 8 có kiến thức liên quan đến bảo vệ chủ quyền dân tộc.

    – Học sinh lớp 8 trường THCS Nga Trường, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa.

    – Các quan điểm chỉ đạo hiện nay về vấn đề vận dụng kiến thức liên môn trong các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông.

1.4 Phương pháp nghiên cứu

1.4.1 Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết

     Là phương pháp thu thập thông tin thông qua đọc sách báo, tài liệu nhằm mục đích tìm chọn những khái niệm và tư tưởng cơ bản là cơ sở cho lý luận của đề tài, hình thành giả thuyết khoa học, dự đoán về những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, xây dựng những mô hình lý thuyết hay thực nghiệm ban đầu.

     Sử dụng phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết, cần hướng vào thu thập và xử lý những thông tin sau:

      + Cơ sở lý thuyết liên quan đến chủ đề nghiên cứu của mình

      + Thành tựu lý thuyết đã đạt được liên quan trực tiếp đến chủ đề nghiên cứu

      + Các kết quả nghiên cứu cụ thể đã công bố trên các ấn phẩm

      + Chủ trương, chính sách liên quan đến nội dung nghiên cứu

      + Nguồn tài liệu tham khảo, số liệu thống kê

1.4.2 Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin

      Là phương pháp khảo sát một nhóm đối tượng trên một diện rộng nhằm phát hiện những quy luật phân bố, trình độ phát triển, những đặc điểm về mặt định tính và định lượng của các đối tượng cần nghiên cứu. Trong khuôn khổ sáng kiến kinh nghiệm này tôi sử dụng một số cách điều tra, thu thập thông tin như:

    + Điều tra xã hội học: Điều tra quan điểm, thái độ của học sinh lớp 8 về tư tưởng, nhận thức về vấn đề chủ quyền quốc gia …