SKKN Lồng ghép giáo dục một số kỹ năng sống cho học sinh lớp 6 qua tiết dạy truyện truyền thuyết

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

Kỹ năng sống là yếu tố cần thiết trong mọi thời đại đặc biệt là trong thời kì hội nhập. Xuất phát từ nhu cầu đó Bộ Giáo dục và Đào tạo lồng ghép kỹ năng sống vào trong chương trình học của học sinh.

Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, để thế hệ trẻ đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, người giáo viên phải làm sao hướng học sinh đến cách tiếp cận kỹ năng sống. Kỹ năng sống thực chất là: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. Phải chăng vấn đề lồng ghép kỹ năng sống vào giảng dạy bộ môn Ngữ văn cũng nhằm mục đích là tăng cường kỹ năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.

Trong quá trình giảng dạy môn Ngữ văn ở trường THCS nói chung, đặc biệt là năm học ………… khi dạy môn Ngữ văn lớp 6, tôi thấy phần truyện truyền thuyết  không chỉ có giá trị là những bài học giáo dục quý báu, mà còn là cả một kho kỹ năng sống nếu người giáo viên biết cách khai thác. Những vấn đề trên tuy không khó lắm nhưng để thực hiện được thì đòi hỏi người giáo viên phải có cái tâm nghề nghiệp, phải thật sự tâm huyết với nghề và hết lòng vì học sinh thân yêu mới có khả năng giáo dục các em tự tìm tòi, học hỏi, tự vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài          “ Lồng ghép giáo dục một số kỹ năng sống cho học sinh lớp 6 trường THCS Nga Thủy qua tiết dạy truyện truyền thuyết ”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Đề tài mong giúp các em học sinh trước hết hiểu và thấy được cái hay, ý nghĩa của những câu truyện truyền thuyết đã học, hứng thú với tiết học về truyện truyền thuyết nói riêng và với giờ học Ngữ văn nói chung. Thấy hết được tác dụng của môn Ngữ văn với việc hình thành nhân cách và phát triển toàn diện của học sinh.

Trong giai đoạn hiện nay, dạy học phải bám sát mục tiêu là phải phát huy tính tích cực, chủ động  của học sinh, đòi hỏi người học sinh phải tự mình khám phá, chinh phục kiến thức, không chỉ có thế, qua những kiến thức đó, người giáo viên cần phải hướng các em học sinh làm sao hình thành được cho các em những kỹ năng cơ bản trong cuộc sống như kỹ năng tư duy sáng tạo, kỹ năng hợp tác, kỹ năng giao tiếp,…

Bên cạnh đó giúp học sinh có kỹ năng làm chủ bản thân, có trách nhiệm biết ứng xử linh hoạt, hiệu quả và tự tin trong các tình huống giao tiếp hằng ngày; có suy nghĩ và hành động tích cực, có quyết định đúng đắn; có quan hệ tích cực và hợp tác, biết bảo vệ mình và người khác trước những nguy cơ ảnh hưởng đến sự an toàn và lành mạnh của cuộc sống.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài Lồng ghép giáo dục một số kỹ năng sống cho học sinh lớp 6 trường THCS Nga Thủy qua tiết dạy truyện truyền thuyết”, chỉ tập trung nghiên cứu vào rèn một số kỹ năng sống cho học sinh lớp 6 trường THCS Nga Thủy qua các tiết dạy truyện truyền thuyết.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

* Phương pháp nghiên cứu lý thuyết, lý luận: Nhằm hệ thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận có tính liên quan đến khả năng tiếp nhận các kiến thức Ngữ văn nói chung và phần truyện truyền thuyết  nói riêng trong Ngữ văn lớp 6 bằng cách sưu tầm tài liệu, sách báo, truy cập Internet…..

* Phương pháp phân tích sản phẩm hoạt động của học sinh: Thông qua các bài kiểm tra, bài tập củng cố, bài về nhà, những đề cương …của học sinh, từ đó thu thập được thông tin nhằm hỗ trợ cho phương pháp điều tra.

* Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Đây là phương pháp thu nhận thông tin nhằm có hướng tìm hiểu và phân tích sâu hơn về các vấn đề xoay quanh truyện truyền thuyết, kĩ năng sống cho học sinh.

* Phương pháp thống kê toán học: Thống kê kết quả mà học sinh thu được sau đề tài và so sánh, đối chiếu với trước khi làm đề tài này.

1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

Sáng kiến này được làm, áp dụng đầu tại trường THCS Nga Thủy và đã đem lại hiệu quả cao.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

Vấn đề tích hợp, lồng ghép trong dạy học môn Ngữ văn trung học cơ sở là một trong những nội dung đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học trong chương trình sách giáo khoa mới mà chúng ta đã thực hiện trong những năm qua. Tích hợp các nội dung giảng dạy đối với các bộ môn khoa học xã hội là mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bản chất của nội dung, luôn tiềm ẩn và rất linh hoạt. Trong chương trình giảng dạy, giáo viên Ngữ văn không chỉ cần có sự tích hợp nội dung kiến thức, kỹ năng của ba phân môn  Văn – Tiếng Việt – Tập làm văn mà còn phải tích hợp nội dung kiến thức, kỹ năng của các môn học khác có liên quan, các vấn đề trong thực tiễn đời sống và đặc biệt là các nội dung giáo dục thái độ tư tưởng cho học sinh một cách linh hoạt, uyển chuyển và tinh tế.

Trong “ Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009-2020” (Dự thảo lần thứ 14) nêu rõ: “Giáo dục và đào tạo có sứ mạng đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa, đồng thời tạo lập nền tảng và động lực công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Giáo dục và Đào tạo phải góp phần tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản lĩnh trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết vấn đề và kỹ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả ở môi trưởng toàn cầu hóa, vừa hợp tác vừa cạnh tranh”. Có thể khẳng định, mục tiêu giáo dục toàn diện không thể đạt được nếu không giáo dục kỹ năng sống. Hơn nữa, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.

Đứng trước sự phát triển nhanh chóng của nhiều lĩnh vực xã hội thì giáo dục thời đại mới đã và đang phấn đấu đổi mới về nội dung, chất lượng và phương pháp sao cho đạt được 2 mục tiêu lớn là đào tạo nguồn nhân lực và đào tạo kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt đuợc của toàn ngành thì gần đây chúng ta thường thấy thực trạng một số trẻ vị thành niên có xu hướng gia tăng về bạo lực học đường, về phạm tội, dễ mắc các tệ nạn xã hội, sống ích kỷ, vô tâm, khép mình,…Vì vậy, rèn kỹ năng thực hành, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, khả năng tự  phục vụ bản thân  là nhu cầu cần thiết…Hơn thế nữa đứng trước thềm hội nhập quốc tế đòi hỏi thế hệ trẻ phải tự tin; phải nắm bắt kịp thời các cơ hội cũng như phải có một số kỹ năng: kỹ năng tư duy sáng tạo, kỹ năng hợp tác, kỹ năng giao tiếp,… giỏi lập trình, giỏi tiếng Anh…

Kỹ năng sống, một vấn đề không mới trong giai đoạn hiện nay đối với giáo dục, còn truyền thuyết cũng là mảng truyện dân gian rất đỗi quen thuộc đối với văn học nói chung. Nhưng để lồng ghép kỹ năng sống trong khi dạy truyện truyền thuyết lại là đề tài chưa hề được thực hiện, mặc dù khi đọc mỗi câu truyện truyền thuyết, nếu bình tâm ngẫm nghĩ, chúng ta sẽ không chỉ thấy được rất nhiều bài học giáo dục mà còn biết thêm không ít các kỹ năng sống cho mình. Tất cả các kỹ năng mà truyện có thể đề cập đến đều là các kỹ năng tối thiểu cho mỗi cá nhân, hơn thế nữa nó còn rất cần thiết cho một con người thời hiện đại.