SKKN Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu

1. Mở đầu:

1.1.   Lí do chọn đề tài:

Bậc Tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Luyện từ và câu nói riêng có vị trí vô cùng quan trọng, là công cụ giao tiếp và học tập, là loại hình nghệ thuật lấy ngôn ngữ làm phương tiện thể hiện đến đời sống tâm hồn con người, trong đó biện pháp tu từ so sánh góp phần không nhỏ làm nên điều này. Khi viết văn hoặc làm thơ thiếu đi hình ảnh so sánh thì câu văn, câu thơ trở nên khô cứng, không sống động. Đặc biệt khi viết văn, thơ cho thiếu nhi các tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh so sánh để gây hứng thú đọc cho các em. Thông qua hình ảnh so sánh giúp tâm hồn các em trong sáng gần gũi với thiên nhiên , con người hơn.[7].

Mặt khác trong giai đoạn đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tích cực chủ động sáng tạo của học sinh giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức tự giác là yêu cầu cấp thiết với ngành giáo dục. Chính vì vậy đòi hỏi người giáo viên cũng phải đổi mới phương pháp dạy học giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức trong giờ học như nhà giáo dục vĩ đại người Sec J.Acomen xki( 1592-1670): “Dạy học là một nghệ thuật”

      Chính vì vậy, chúng ta cần có cách dạy cho học sinh biết được và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nghệ thuật so sánh một cách nhẹ nhàng hơn. Để cho các em làm những bài tập làm văn hay, giàu hình ảnh. Từ đó góp phần mở mang tri thức làm phong phú về tâm hồn, tạo hứng thú khi viết văn, rèn ý thức yêu quý, giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt ở các em. Nhưng trong thực tế ở các trường Tiểu học hiện nay nói chung và trường Tiểu học Nga Thủy nói riêng, việc dạy phân môn luyện từ và câu, đặc biệt dạy biện pháp so sánh cho học sinh còn nhiều hạn chế dẫn đến các em viết văn còn khô cứng thiếu cảm xúc hầu như là liệt kê.

Vì lẽ đó mà tôi đã nghiên cứu và lựa chọn, đề xuất phương pháp dạy “Giúp học sinh lớp 3 tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu” nhằm nâng cao chất lượng học môn Tiếng Việt ở Tiểu học.

1.2.  Mục đích nghiên cứu

Giúp cho các em học sinh biết và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nghệ thuật so sánh. Đây là nền móng vững chắc cho các em làm tập làm văn hay và sinh động hơn. Nhằm mục đích đáp ứng được yêu cầu của phân môn Luyện từ và câu nói riêng và môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học nói chung.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là việc học biện pháp so sánh trong phân môn Luyện từ và câu của học sinh lớp 3B Trường Tiểu học Nga Thủy – huyện Nga Sơn.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

   Phương pháp nghiên cứu các tài liệu dạy học.

Phương pháp điều tra.

Phương pháp kiểm tra đánh giá.

Dạy thực nghiệm học sinh lớp 3B.

        Thu thập các tài liệu, tìm hiểu sách giáo khoa lớp 3, sách bài soạn và sách hướng dẫn.

2. Nội dung

2.1. Cơ sở lí luận:

Theo mục tiêu của môn Tiếng Việt lớp 3, chương trình Tiểu học mới được xác định:

Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng tiếng việt (Nghe – Nói – Đọc – Viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động cùng lứa tuổi.

Thông qua việc dạy và học tiếng việt góp phần rèn các thao tác tư duy.

Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài.

Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Vậy từ những mục tiêu trên của Tiếng Việt nói chung và phân môn “ Luyện từ và câu” sẽ giúp các em trong khi nói hoặc viết biết sử dụng hình ảnh so sánh sẽ gây được ấn tượng hơn, dễ nhớ hơn và bài văn sẽ hay, sẽ sinh động hơn.

Nhưng hiện nay ở lứa tuổi học sinh Tiểu học nói chung và ở trường tôi nói riêng, cụ thể là các em học sinh lớp 3 bắt đầu được nhận biết và làm quen với “ Hình ảnh so sánh”. Vậy làm thế nào để học sinh tìm được những hình ảnh “ so sánh”. Đó là một điều mà giáo viên trực tiếp giảng dạy phân môn Luyện từ và câu cần phải quan tâm.

Nội dung chương trình:

Kiến thức lý thuyết về so sánh tu từ được đưa vào giảng dạy trong chương trình lớp 3 ở phân môn: “Luyện từ và câu”. Toàn bộ chương trình Tiếng Việt 3 để dạy về so sánh gồm các bài với các mô hình sau:

1. a)  So sánh: Sự vật – Sự vật
2. b)  So sánh: Sự vật – Con người
3. c) So sánh: Hoạt động – Hoạt động
4. d) So sánh: Âm thanh – Âm thanh

 đ) So sánh: Đặc điểm – Đặc điểm

Tác giả SGK đã giúp học sinh nhận diện dạng, loại và phân biệt hiệu quả so sánh qua các dạng bài tập.

 2.2.Thực trạng việc dạy và học về biện pháp so sánh với học sinh lớp 3 ở trường Tiểu học Nga Thủy, Nga Sơn, Thanh Hóa.

2.2.1. Thực trạng về hoàn cảnh học sinh:

     Bước vào đầu năm học …………, tôi được Ban giám hiệu phân công chủ  nhiệm lớp 3B. Lớp tôi có 27 em học sinh, trong đó có 8 em là nữ và 19 em nam. Các em ở rải rác 4 xóm . Xóm Đô Lương : 9 em Xóm Lê Lợi : 10 em, xóm Hoàng Long: 3 , xã ngoài :5 em . Sau khi nhận lớp, Tôi tìm hiểu hoàn cảnh gia đình các em và biết :

     2 em có hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn.

     3 em bố mẹ li dị ở với ông bà đã già yếu.

     5 em bố mẹ đi làm ăn xa phải sống với ông bà. 

     7 em khả năng tiếp thu bài còn chậm

Qua thực tế, tôi thấy hoàn cảnh gia đình cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng gián tiếp đến việc học tập của các em. Để hiểu rõ hơn, tôi đã gần gũi các em, nắm bắt được tâm sinh lý của các em. Tôi thấy, đa số các em ngoan, một số học sinh chăm chỉ học tập. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều em tiếp thu bài còn chậm. Nguyên nhân là do các em mải chơi, có em còn phải phụ giúp gia đình, một số em bố mẹ không có thời gian quan tâm nên việc học của các em chưa thực sự hiệu quả.