SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4 – 5 tuổi

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4-5 tuổi tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn”.

     Sinh thời Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng nói: “Cái mầm có xanh thì cây mới vững; cái búp có xanh thì lá mới tươi, quả mới tốt; con trẻ có được nuôi dưỡng, giáo dục hẳn hoi thì dân tộc mới tự cường, tự lập” [6]. Thấm nhuần lời dạy của Bác, Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng đến nhiệm vụ giáo dục, trong đó đặc biệt quan tâm đến giáo dục mầm non, bởi  đây là giai đoạn đầu tiên hình thành một nhân cách con người. 

Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động học của trẻ rất phong phú, đa dạng với nhiều hoạt động học khác nhau và được tổ chức với nhiều hình thức linh hoạt để giúp trẻ lĩnh hội tri thức, phát triển kỹ năng theo nội dung của chủ đề, giúp trẻ phát triển trí tuệ, óc sáng tạo, nhân cách con người. Trong đó hoạt động “Làm quen với tác phẩm văn học” là một trong những hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non. Từ khi lọt lòng mẹ đến lúc chập chững tập đi, tập nói, đến lúc trẻ biết viết, đọc thì văn học là chiếc cầu nối, là phương tiện dẫn dắt trẻ nói những tiếng nói, đi những bước đi đầu tiên. Ca dao, chuyện kể là tấm gương mẫu mực về lời ăn tiếng nói cho trẻ học tập là phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước, tình yêu mến bạn bè, với những người thân, biết được việc  làm tốt, biết yêu cái đẹp, cái thiện, ghét cái ác độc, phê phán những việc xấu, kính yêu Bác Hồ, yêu quê hương, đất nước, thật thà, ngoan ngoãn, biết giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ … Qua việc cho trẻ làm quen văn học chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng. Đây là yếu tố cần thiết góp phần giúp trẻ phát triển nhân cách toàn diện. 

Làm quen với văn học là một loại hình nghệ thuật, việc tạo cho trẻ được tiếp xúc với tác phẩm văn học, không những giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh mà còn phát triển khả năng tư duy chú ý, ghi nhớ. Đặc biệt còn giúp trẻ phát triển mạnh mẽ về ngôn ngữ. Trẻ được cảm nhận, đồng điệu với niềm vui, nỗi buồn của những nhân vật trong truyện; cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên qua tác phẩm thơ, ca dao, tục ngữ…

Mặt khác về sự phát triển chú ý của trẻ ở độ tuổi 4 – 5 tuổi thì cả 2 dạng chú ý có chủ định và không có chủ định đều phát triển mạnh [2]. Vì vậy đối tượng nào gây sự chú ý và thích thú đến với trẻ thì trẻ sẽ tập trung chú ý và nhớ lâu hơn. Bên cạnh đó ngôn ngữ của trẻ mang tính chất hoàn cảnh, tình huống nghĩa là ngôn ngữ của trẻ gắn liền với sự vật, hoàn cảnh, con người, hiện tượng đang xảy ra trước mắt trẻ, vì thế thông qua câu chuyện, bài thơ, sử dụng hình ảnh trong giáo án điện tử kết hợp các hiệu ứng của cô giúp trẻ hứng thú, hiểu được hành động tính cách của nhân vật khi trẻ được làm quen với tác phẩm văn học. Thông qua các tác phẩm văn học, trẻ cũng được chơi với các đồ dùng như: rối tay, rối dẹt, rối bóng; xem tranh ảnh, băng đĩa hình; được đóng kịch, thể hiện các vai diễn ngộ nghĩnh, hóm hỉnh, vui tươi và hồn nhiên; được kể chuyện sáng tạo, đọc thơ diễn cảm và hơn hết trẻ hiều được cái hay-cái đẹp, cái tốt- cái xấu, hiểu được những lời thơ, ý thơ để từ đó nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ…

Ý thức được tầm quan trọng của các tác phẩm văn học đối với trẻ nên tôi đã cố gắng rất nhiều trong việc lựa chọn tác phẩm cũng như phương pháp để dạy trẻ. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa thực sự như ý muốn, trẻ vẫn chưa thực sự hứng thú với hoạt động học. Trẻ thường hay làm việc riêng khi cô đang kể chuyện, thường không nghe hết câu chuyện đặc biệt với những câu chuyện trẻ đã biết. Từ đó, trong suy nghĩ của tôi luôn đặt ra những câu hỏi: “Tại sao trẻ chưa hứng thú với hoạt động làm quen văn học ?”, “Làm thế nào để trẻ hứng thú và làm quen với các tác phẩm văn học một cách tích cực hơn?”…Để trả lời những câu hỏi này, tôi đã quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4-5 tuổi tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn” để nghiên cứu và áp dụng cho trẻ trong lớp học do tôi phụ trách.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

  – Nhằm tìm hiểu thực trạng chất lượng về việc nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4 – 5 tuổi tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn. Từ đó đưa ra một số biện pháp hiệu quả nhất nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4- 5 tuổi tại Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

– Nghiên cứu việc nâng cao chất lượng dạy trẻ 4- 5 tuổi lớp B5 làm quen với văn học ở Trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.

– Phương pháp điều tra.

– Phương pháp quan sát sư phạm.

– Phương pháp khảo sát tiết dạy.

– Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1.Cơ sở lí luận của việc nâng cao chất lượng làm quen với văn học cho trẻ 4 – 5 tuổi tại Trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.

Trẻ mầm non là lứa tuổi cần sự quan tâm đặc biệt của cha mẹ, cô giáo và những người xung quanh. Ở giai đoạn này, những sự vật, hiện tượng xảy ra xung quanh trẻ đều có tác động rất lớn đến thói quen và hành vi của trẻ. Vì vậy, cha mẹ và cô giáo đều mong muốn dạy trẻ những điều  hay, lẽ phải, những thói quen tốt và những hành vi có đạo đức để hình thành nhân cách cho trẻ sau này.

Thông qua các tác phẩm văn học là những bài thơ, câu chuyện có ý nghĩa giáo dục sẽ giúp trẻ hiểu và ghi nhớ rất nhanh những việc tốt, việc không tốt, việc nên làm, việc không nên làm một cách dễ dàng. Chính vì vậy, việc giúp trẻ có hứng thú trong hoạt động làm quen với văn học giữ một vai trò hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ. 

Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú dối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như đọc thơ. Kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; Cao hơn là tiến tới sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của mình, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diển tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vủ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu phố,…Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối quan hệ, những tình