SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài. 

Sau những giờ học căng thẳng trên lớp, trò chơi dân gian (TCDG) trong trường học sẽ là những “món ăn” bồi bổ tinh thần sảng khoái cho học sinh.

Trò chơi dân gian là một sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng 

Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà còn giúp học sinh rèn khả năng ứng xử văn hóa, không ra vào những games trực tuyến bạo lực vô bổ đang tràn lan và các tệ nạn xã hội. 

Như chúng ta đã biết, hoạt động chủ đạo của của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường học chính là việc tổ chức các hoạt động vui chơi cho học sinh. Các em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất các em cần phải được thoả mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ em nói chung, học sinh tiểu học nói riêng và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa.

Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có thể nói, trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với học sinh tiểu học, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho các em nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của các em. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “ Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước – đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. 

Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.

Đặc điểm chung của trò chơi dân gian được triển khai trong trường học là đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học hay trên đường làng đều có thể tổ chức được các trò chơi dân gian phù hợp. Nếu sân nhà nho nhỏ thì các em chơi ô ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa chừa cây mận, bắt ve… Nếu diện tích rộng hơn thì có thể chơi rồng rắn lên mây, đá cầu, trốn tìm, bịt mắt bắt dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá gà, chồng bông sen, cờ chém

Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, vui chơi cũng là một trong những hoạt động chủ đạo của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.Thông qua hoạt động vui chơi, các em được phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho các em. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho các em chơi các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng. Năm học 2008 – 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong trào: “ Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực” trong đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được các em là một bài toán khó với các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên Tổng phụ trách kiêm nhiệm. ( Vì khả năng tập trung chú ý có chủ định của các em còn kém. Các em dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc ).

Là Phó hiệu trưởng, phụ trách các hoạt động ngoài giờ lên lớp của nhà trường, tôi luôn trăn trở và tìm các biện pháp để chỉ đạo tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh trong trường tiểu học”.

2.Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam, là tổ chức nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi, là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Đội lấy 5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng làm mục tiêu phấn đấu rèn luyện, phát triển mọi khả năng trong học tập, hoạt động và vui chơi. Chính vì vậy việc tạo ra một sân chơi mới lạ, thu hút đông đảo học sinh tham gia là một hoạt động thiết thực của tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Có thể nói hoạt động tổ chức các trò chơi dân gian là một trong những con đường giáo dục không thể thiếu trong quá trình giáo dục nhân cách cho các em, giúp các em phát triển toàn diện. tránh được những trò chơi trực tuyến, bạo lực… Vì vậy việc tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học là vô cùng quan trọng và cần thiết.

Đề tài “ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh trong trường tiểu học” giúp:

– Tìm ra nội dung, hình thức tổ chức các trò chơi dân gian đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời phù hợp với đặc điểm tình hình tâm lý học sinh.

– Thông qua việc tìm hiểu và tham gia các trò chơi dân gian giúp các em có thêm nhiều hiểu biết để hình thành những tình cảm tốt đẹp, lòng yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc, từ đó làm cho nhân cách của các em ngày càng hoàn thiện hơn.

– Thông qua việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh giúp các em tránh được các trò chơi trực tuyến, các trò chơi bạo lực…

3. Đối tượng nghiên cứu

Tôi tập trung nghiên cứu việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh trong trường vào các buổi sinh hoạt chủ điểm, các hoạt động chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước.

Ngoài ra tôi còn tiến hành nghiên cứu việc triển khai và tổ chức các trò chơi dân gian của các Liên đội trên địa bàn xã Dur Kmăl và một số Liên đội gần địa bàn trường đóng.

4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu

– Do thời gian cũng như khả năng của bản thân nên phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là trường tiểu học  Hoàng Văn Thụ –xã Dur Kmăl – Krông Ana – ĐăkLăk.

– Thời gian nghiên cứu: năm học ………….

5.Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm .

– Điều tra cơ bản về thực trạng tổ chức các trò chơi dân gian ở một số trường tiểu học trên địa bàn.

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

– Phương pháp so sánh, đối chiếu và khảo sát thực nghiệm.

– Nghiên cứu qua những kinh nghiệm của bản thân và nhu cầu hoạt động của học sinh tiểu học.

– Phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động.

1. PHẦN NỘI DUNG

1.Cơ sở lý luận

Bác Hồ nói: “Ngày nay chúng là nhi đồng, ít năm sau chúng sẽ là công dân, cán bộ. Vì vậy chính phủ, các đoàn thể và tất cả đồng bào có trách nhiệm giúp sức vào việc giáo dục nhi đồng…..”. 

Lời dạy của Bác cho đến nay vẫn rất gần và sống động trong thực tiễn công tác Đội và phong trào thiếu nhi, đòi hỏi người cán bộ phụ trách Đội phải luôn lấy lời dạy của Bác làm kim chỉ nam cho hoạt động của mình, nghĩa là bên cạnh việc dạy chữ  cũng cần phải tổ chức cho các em vui chơi. Vui chơi cũng là một hình thức giáo dục vui vẻ, nhẹ nhàng mà hiệu quả. Giáo dục cho thiếu nhi phải kết hợp cả ba yếu tố đức dục, trí dục, thể dục mà mục tiêu cao nhất là: “Cách dạy trẻ cần làm cho chúng biết yêu Tổ quốc, thương đồng bào, biết giữ gìn vệ sinh, giữ gìn kỷ luật, học văn hóa”.

Hiểu được ý nghĩ sâu sắc từ câu nói đó và bằng cả tấm lòng tôn kính Bác, tôi đã tìm hiểu để nắm bắt được yêu cầu về nội dung phương pháp giáo dục, nắm bắt được đặc điểm về tâm sinh lý lứa tuổi của các em: Hiếu động, dễ nhớ, dễ quên, thích tìm hiểu, khám phá nhưng cũng chóng nhàm chán, tâm lý thích: “Học mà chơi, chơi mà học” của các em để đưa ra những nội dung phù hợp trong mỗi chương trình, tạo sự hấp dẫn, thu hút các em tham gia đồng thời tạo cho các em sự vui vẻ, hoạt bát, hồn nhiên.

Thông qua việc tổ chức các trò chơi dân gian, các em phát huy được tính sáng tạo, tính năng động, tự chủ của mình, được hoà mình vào tập thể, được giao lưu học tập để từ đó hướng các em tới những chuẩn mực về đạo đức, những hiểu biết về văn hoá mà các cấp, ngành làm công tác giáo dục mong muốn.

– Việc tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học là một việc làm khoa học và sáng tạo, đòi hỏi người phụ trách phải kiên nhẫn bền bỉ và thường xuyên trau dồi kinh nghiệm, luôn tìm tòi học hỏi từ bạn bè đồng nghiệp, nghiên cứu tài liệu.

– Một Liên đội có phong trào Đội phát triển mạnh là do cách tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp nói chung và tổ chức các trò chơi dân gian nói riêng thường xuyên có tính sáng tạo, phù hợp với lứa tuổi và có hiệu quả.

2. Thực trạng

2.1 Thuận lợi, khó khăn

1. Thuận lợi

– Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của Phòng giáo dục, của Hội đồng đội các cấp và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của lãnh đạo nhà trường. Nhà trường đã xây dựng lịch trình tổ chức giao lưu trò chơi dân gian ở từng khối lớp.

– Học sinh mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian.

– Bản thân tôi đã được trang bị một số kiến thức về tổ chức các trò chơi dân gian khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Chính vì vậy, bản thân cũng đã tích lũy được một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi dân gian.

– Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với các em học sinh đặc biệt là học sinh tiểu học.

1. Khó khăn

– Giáo viên phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các trò chơi dân gian.

– Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao.

– Mức độ khó hay dễ của các trò chơi không giống nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng có những trò chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi.