SKKN Một số biện pháp nhằm gây hứng thú học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp mới của Đan Mạch

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài.

Giáo dục Mĩ thuật đóng vai trò rất quan trọng trong nền giáo dục hiện đại. Giáo dục mĩ thuật không chỉ khuyến khích sự sáng tạo của học sinh mà còn bởi giáo dục mỹ thuật giúp phát triển đặc điểm và năng lực xã hội của học sinh, khuyến khích học sinh tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức.

Môn Mĩ thuật Tiểu học không nhằm đào tạo các em thành hoạ sĩ hay những người chuyên làm nghề mĩ thuật mà thông qua các hoạt động tạo hình để giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc, làm quen, thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp, biết lựa chọn giữ gìn bảo vệ sáng tạo cái đẹp trong học tập và cuộc sống góp phần xây dựng môi trường thẩm mĩ cho xã hội.

Cùng với môn học khác học Mĩ thuật giúp các em phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Giáo dục Mĩ thuật là một phần quan trọng trong nỗ lực của Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam. Dự án này nhằm truyền cảm hứng cho giáo viên dạy Mĩ thuật, khuyến khích giáo viên kết hợp các kỹ năng mỹ thuật với các phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm, khuyến khích sự tương tác, kích thích tư duy sáng tạo, kích thích phát triển nhận thức thông qua hoạt động thực tế. 

Giáo viên sẽ tổ chức dạy cho các em học Mĩ thuật qua các hoạt động Vẽ cùng nhau, Vẽ theo nhạc, Vẽ biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, Xây dựng cốt truyện…Thông qua các hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi và phát huy được năng khiếu thẩm mỹ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của học sinh trong cuộc sống. Hoạt động giáo dục Mĩ thuật còn góp phần đem lại nhận thức mới, niềm vui, hứng thú và sáng tạo học tập cho trẻ. Việc sử dụng nền nhạc trong các hoạt động Mĩ thuật cũng tạo cho học sinh hứng thú, không khí lớp học vui vẻ, thân thiện.

“Các em học sinh khi tới trường giống như những cây non có rễ cứng cáp và đầy tiềm năng. Giáo viên chỉ đóng vai trò là những người thúc đẩy, biết cần phải thêm chất xúc tác gì vào nước tưới để giúp những cây non đó phát triển”, đó là thông điệp bà Kirsren Fugl, chuyên gia tư vấn Đan Mạch đã nêu tại các buổi tập huấn cho giáo viên khi thực hiện phương pháp mới của dự án. Điểm nổi bật của phương pháp dạy học này là giáo viên có thể chủ động theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một bài dạy. Khi giảng dạy, giáo viên Mĩ thuật phải nắm vững những yêu cầu để xây dựng các nội dung liên kết, đặc biệt lưu ý tới 5 lĩnh vực năng lực: kinh nghiệm; kỹ năng và kỹ thuật; phân tích giải trình; thể hiện năng lực truyền thông tin và đánh giá với các chủ điểm chung phù hợp với học sinh tiểu học ở các lứa tuổi khác nhau. Tổ chức lớp học phần lớn được thông qua hoạt động nhóm theo phương châm: Lấy người học làm trung tâm, khuyến khích sự tương tác, kích thích tư duy sáng tạo, kích thích phát triển nhận thức  thông qua hoạt động thực tế mà các em được trải nghiệm.

Mặc dù vậy, phương pháp dạy học Mĩ thuật mới được áp dụng trên toàn

Huyện từ học kì 2 của năm học ………..vẫn còn khá nhiều điểm mà giáo viên băn khoăn, lúng túng, không biết thực hiện như thế nào cho đúng tinh thần đổi mới, cho đạt hiệu quả? khơi dạy sự hứng thú, tinh thần học tập của học sinh theo phương pháp mới đạt kết quả cao. Qua 2 đợt tập huấn và dự giờ thực tế, có thể nói hình thức tổ chức của phương pháp mới này vẫn còn nhiều khó khăn với đại đa số giáo viên chuyên trách. Sự thay đổi về nội dung phân phối chương trình, sự thay đổi hình thức tổ chức lớp học, các hoạt động nhóm là một trong những vấn đề trọng tâm khiến giáo viên không khỏi tránh được những khó khăn, vướng mắc. 

– Làm thế nào để khơi dậy sự hứng thú, tinh thần học tập của học sinh.

– Tại sao phải khơi dậy sự hứng thú và tinh thần học tập của học sinh?

– Tổ chức hình thức học tập như thế nào để gây hứng thú và đạt hiệu quả trong học tập?

– Hình thức tổ chức lớp học ra sao, cách thực hiện các quy trình sáng tạo như thế nào?

– Khi học tập theo thì đánh giá học sinh như thế nào để đảm bảo đúng, chính xác với năng lực thực tế của từng học sinh?…

Trên đây là một số các câu hỏi đặt ra mà mỗi giáo viên đều mong muốn có được câu trả lời xác đáng. Như lời thầy Nguyễn Hữu Hạnh, chuyên viên chính Vụ Giáo dục Tiểu học, BGD&ĐT: “Cái gì đổi mới, thời gian đầu cũng sẽ không tránh khỏi khó khăn, điều quan trọng chính là ở chỗ, người giáo viên phải biết lấy học sinh làm trung tâm của quá trình giảng dạy, hiểu trình độ từng em, từ đó có những hành động thiết thực để cải thiện điều kiện học tập và kết quả học tập của các em”. 

Xuất phát từ những lý do trên, với những nỗ lực của bản thân, tôi đã đi sâu vào tìm hiểu “Một số biện pháp nhằm gây hứng thú học môn Mĩ thuật cho học sinh lớp 5 theo phương pháp mới của Đan Mạch”, xin chia sẻ cùng đồng nghiệp.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Tìm ra một số giải pháp nhằm gây hứng thú học môn mĩ thuật cho học sinh lớp 5 nhằm nâng cao chất lượng dạy và học của học sinh trường tiểu học nói riêng và ở Tiểu học  nói chung.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

– Nghiên cứu một số giải pháp theo chương trình môn Mĩ thuật lớp 5 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh.

– Đối tượng là học sinh khối 5 của Trường tiểu học Xuân Phú, Thọ Xuân, Thanh Hóa.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

       Các phương pháp cơ bản được sử dụng vào nghiên cứu đề tài bao gồm:

– Nghiên cứu, sưu tầm tài liệu có liên quan. 

– Phương pháp vấn đáp.

– Phương pháp quan sát, khảo sát thực tế.

– Phương pháp thực nghiệm.

– Phương pháp phân tích, tổng hợp.

2. NỘI DUNG 

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

* Hứng thú là gì ?

Hứng thú là một thuộc tính tâm lí – nhân cách của con người. Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm trong quá trình hoạt động. Hứng thú biểu

hiện ở sự tập trung cao độ, ở sự say mê, hấp dẫn bởi nội dung hoạt động, ở bề rộng

và chiều sâu của hứng thú. Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng

hiệu quả của hoạt động nhận thức, tăng sức làm việc.

* Vai trò của hứng thú trong công việc và trong học tập:

  Hứng thú có vai trò rất quan trọng trong học tập và làm việc, không có việc gì người ta không làm được dưới ảnh hưởng của hứng thú. M.Gorki từng nói: “Thiên tài nảy nở từ tình yêu đối với công việc”.

Thực chất của việc dạy học là truyền cảm hứng và đánh thức khả năng tự học của người học. Người học chỉ tự giác, tích cực học tập khi họ thấy hứng thú. Hứng thú được hình thành, duy trì và phát triển nhờ môi trường giáo dục với vai trò dẫn dắt, hướng dẫn, tổ chức của giáo viên. Giáo viên là người có vai trò quyết định trong việc phát hiện, hình thành, bồi dưỡng hứng thú học tập cho học sinh.

* Hứng thú học tập môn Mĩ thuật: 

Mĩ thuật là môn học tạo ra cái đẹp, thưởng thức cái đẹp và vận dụng cái đẹp vào trong cuộc sống. Vậy thì hứng thú trong môn Mĩ thuật chính là sự yêu thích, ham học, có cảm giác phấn chấn khi tiếp xúc môn học phát triển tối đa trí tuệ, sức sáng tạo, tích cực tự nghiên cứu, tìm tòi dưới sự hướng dẫn của giáo viên giảng dạy. Các em hoàn toàn chủ động trong việc trải nghiệm, sáng tạo, biểu đạt, cảm nhận, phản ánh được suy nghĩ tình cảm, mong muốn của mình vào sản phẩm, tác phẩm. 

Để truyền cảm hứng và đánh thức khả năng tự học của học sinh người giáo viên cần phải thực hiện:

– Một là: Hiệu quả thực sự của việc dạy học là học sinh biết tự học; tự hoàn thiện kiến thức và tự rèn luyện kỹ năng.

– Hai là: Nhiệm vụ khó khăn và quan trọng nhất của giáo viên là làm sao cho học sinh thích học.

– Ba là: Dạy học ở tiểu học phải làm cho HS cảm thấy biết thêm kiến thức của mỗi bài học ở mỗi môn học là có thêm những điều bổ ích, lý thú từ một góc nhìn cuộc sống.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN:

Năm học ………..là năm chính thức áp dụng chương trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới vào giảng dạy ở bậc Tiểu học trên toàn huyện. 

* Đối với bản thân:

– Khi được tiếp thu chương trình, tôi nhận thấy tính ưu việt của phương pháp dạy học mới. Đây là phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm; Kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Từ đó các em có thể hình thành và phát triển ba năng lực cốt lõi là: Sáng tạo mĩ thuật và qua đó biểu đạt bản thân qua suy nghĩ, tình cảm, mong muốn,…; Hiểu cảm nhận và phản ánh được hình ảnh của sản phẩm/tác phẩm mĩ thuật (phân tích, đánh giá được sản phẩm/tác phẩm); Giao tiếp, trao đổi, tiếp nhận ý tưởng và ý nghĩa thông qua sản phẩm/tác phẩm mĩ thuật.

Bản thân tôi thấy mình được chủ động theo từng nội dung tiết dạy, được khám phá, sáng tạo cùng học sinh để tạo ra được nhiều tác phẩm nghệ thuật bằng nhiều chất liệu khác nhau nhưng vẫn đảm bảo được mục tiêu kiến thức, kĩ năng của môn học. Qua đó tôi cũng đã nâng cao được nâng lực của bản thân cách thức tổ chức dạy học, khả năng làm sản phẩm trên nhiều chất liệu khác nhau,…

– Khi  vận dụng vào giảng dạy: Sau khi được tập huấn, tiếp thu phương pháp

dạy học mới và vận dụng vào giảng dạy, bản thân tôi cũng cơ bản lĩnh hội được nội dung chương trình, cách thức tổ chức dạy học; biết cách lập kế hoạch và tổ chức những quy trình dạy học linh hoạt phù hợp với điều kiện của nhà trường. Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, các quy trình như: Vẽ biểu cảm, vẽ theo nhạc, tạo hình 3D,… trong từng chủ đề cụ thể.

Tổ chức đánh giá liên tục quá trình học mĩ thuật để phát triển các năng lực học tập, khả năng sáng tạo và kĩ năng sống cho mỗi học sinh. 

– Dự giờ đồng nghiệp: Ở trường ngoài các tiết dạy mẫu, các tiết thao giảng và được sự góp ý của chuyên môn, của tổ khối để hoàn thiện khả năng giảng dạy của mình. Tôi cũng đã tham gia dự giờ, giao lưu các cụm chuyên môn. Tham gia dự giờ các tiết dạy của các đồng chí ở trường TH Lam Sơn, Trường TH Thọ Xương,…Các cụm chuyên môn cũng đã lần lượt thực hàng loạt tiết dạy chuyên đề, để chia sẻ kỷ thuật và kinh nghiệm dạy học theo phương pháp mới.

Thông qua được dự giờ đồng nghiệp tôi thấy bản thân đã nắm bắt tốt hơn về tinh thần của phương pháp mới, tự tin hơn trong việc áp dụng linh hoạt các phương pháp, các quy trình trong từng tiết dạy.

* Đối với học sinh:

– Về điều kiện: Học sinh đã được cha mẹ, nhà trường tạo mọi điều kiện tốt nhất cho các em tham gia học tập. Các em được trang bị đầy đủ đồ dùng phục vụ cho môn học; Nhà trường trang bị phòng học riêng, bố trí cho các em học trọn vẹn, liền mạch chủ đề học trong một buổi, đảm bảo các em không bị ngắt quãng quá trình tạo sản phẩm theo chủ đề cũng như mạch kiến thức của bài.

– Về khả năng giao tiếp: Sau khi được học theo phương pháp mới tôi thấy khả năng giao tiếp của học sinh đã được nâng lên đáng kể. Áp lực học tập không còn là vấn đề với các em. Mặt khác, các em được thỏa thích với những sáng tạo thú vị, được trao đổi, học hỏi từ bạn rất nhiều. Với việc vận dụng các quy trình như: Vẽ cùng nhau, vẽ theo nhạc, vẽ biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, xây dựng cốt truyện…đã làm tăng khả năng trải nghiệm, khả năng biểu đạt, phân tích diễn giải, giao tiếp và đánh giá, tăng khả năng vận dụng sáng tạo về Mĩ thuật tốt hơn, phát triển kỹ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông. Các em đã dần tự tin hơn trong học tập cũng như trong giao tiếp hàng ngày.

– Khả năng tiếp thu: Sau hai năm được học tập trải nghiệm phương pháp dạy

học mới thì khả năng tiếp thu của các em với môn học đã tốt hơn rất nhiều. Các em không còn bỡ ngỡ, mà thay vào đó các em đã chủ động hơn tham gia vào quá trình học tập. Các em vừa học, vừa chơi, vừa sáng tạo nên em nào cũng mong chờ đến tiết học mỹ thuật. 

– Năm ………..: 

+ Bước đầu thực hiện theo phương pháp dạy học mới bản thân giáo viên còn bỡ ngỡ, chưa nắm bắt được tinh thần môn học; việc vận dụng các phương pháp, các quy trình còn nhiều hạn chế, còn áp dụng máy móc, chưa có nhiều sáng tạo.

+ Học sinh cũng nhiều bỡ ngỡ, lúng túng khi tiếp thu và học theo phương pháp mới. Chưa mạnh dạn trong hoạt động nhóm, cách thể hiện tác phẩm còn phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa. Khả năng giao tiếp đánh giá, khả năng sáng tạo,…còn nhiều hạn chế.

Vậy trước những thực trạng trên làm thế nào để giúp cho học sinh có ý thức,

có hứng thú hơn khi tham gia vào quá trình học tập của môn học đạt kết quả cao. Tôi đã tiến hành khảo sát, thăm dò ở học sinh khối lớp 5 xem có bao nhiêu em thích học vẽ và không thích học vẽ, để từ đó tìm ra giải pháp khắc phục.