SKKN Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả bài dạy chính tả so sánh phụ âm đầu cho học sinh Lớp 4

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ :

          Nhân cách con người chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động và giao tiếp. Để xã hội tồn tại và phát triển, để giao tiếp được thuận tiện, thì mỗi dân tộc, mỗi quốc gia đều có ngôn ngữ riêng. Tiếng Việt là ngôn ngữ được thống nhất trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.Trong cuộc sống hàng ngày, mọi người muốn giao tiếp hay trao đổi thông tin thường thông qua hai hình thức là sử dụng ngôn ngữ nói hoặc ngôn ngữ viết. Về ngôn ngữ viết thì yêu cầu trước tiên là phải viết đúng chính tả. Vì chính tả có thống nhất thì việc giao tiếp bằng ngôn ngữ viết mới không bị cản trở giữa các địa phương, các vùng trong cả nước, cũng như giữa các thế hệ đời trước với các thế hệ đời sau.

Trong các vấn đề về ngôn ngữ, vấn đề chính tả được đặt ra trong nhà trường là một cách hết sức cần thiết. Vì vậy, việc dạy chính tả phải được coi trọng ngay từ buổi đầu đối với học sinh tiểu học. Trong nhà trường, việc rèn luyện cho học  sinh viết chính tả là một khâu rất cần thiết và vô cùng quan trọng . Dạy chính tả là dạy kỹ năng sử dụng âm tiết, chữ viết, tiến tới hiểu và sử dụng ngôn ngữ một cách chính xác. Việc viết đúng chính tả giúp học sinh trong quá trình giao tiếp đạt hiệu quả cao trong đời sống. 

Viết sai lỗi chính tả là hiện tượng thường gặp trong tất cả các học sinh ở các cấp học. Vì vậy, muốn giảm bớt được điều này thì ngay ở bậc Tiểu học, người giáo viên cần phải có sự uốn nắn, rèn luyện bước đầu tạo đà phát triển cho các em ở các cấp học trên, nghĩa là rèn luyện cho các em kỹ năng Nghe – Nói – Đọc – Viết  ở cấp hạ tầng cơ sở . Hơn nữa, việc sai chính tả không chỉ xảy ra ở các âm tiết, phụ âm cuối mà còn xảy ra ngay ở phụ âm đầu như: s/x; v/d ; tr/ch ;ng/ngh; g/gh ; g/r;. . . Do vậy, nghiên cứu để đưa ra các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy kiểu bài chính tả ( so sánh phụ âm đầu ) là việc làm cần thiết trong việc giảng dạy ở cấp Tiểu học hiện nay, góp phần thực hiện tốt mục tiêu dạy học Tiếng Việt ở cấp học này.

II/ NỘI DUNG:

  1/ Thực trạng:

Trong tình hình chung hiện nay trường tiểu học đang từng bước đổi mới phương pháp dạy học, dạy học lấy học sinh làm trung tâm, đặc biệt chú trọng đến học sinh yếu kém, học sinh cá biệt..v.v. Tuy nhiên đối chiếu với mục tiêu môn học thì việc dạy học chưa đạt kết quả như mong muốn như: nhiều học sinh còn viết sai chính tả, sách giáo khoa vẫn còn một số hạn chế như  sách giáo khoa không có nêu các trọng điểm chính tả cần dạy ở các vùng phương ngữ cơ bản. Do đó khi dạy giáo viên gặp khó khăn. Trước trực trạng ấy tìm biện pháp nâng cao chất lượng dạy học đó là điều rất cần thiết để việc dạy học ở tiểu học có hiệu quả mục tiêu chương trình đề ra. Vì mục tiêu tôi chọn là:”Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả bài dạy chính tả so sánh phụ âm đầu cho học sinh lớp 4” làm đề tài.

   2/ Nhiệm vụ và phương pháp thực hiện:

Để thực hiện được đề tài sáng kiến kinh nghiệm này ta cần xác định  những nhiệm vụ chủ yếu sau:

    – Nghiên cứu các vấn đề về ngôn ngữ học như hệ thống ngữ âm Tiếng Việt làm cơ sở lý luận cho đề tài.

    – Khảo sát các tài liệu dạy học như sách giáo khoa, sách giáo viên và các tài liệu tham khảo khác để phân tích ngững thuận lợi và khó khăn của giáo viên và học sinh. Khi dạy học chính tả ở trường Tiểu học nói chung ở lớp 4 nói riêng.

    – Khảo sát thực trạng dạy học bao gồm hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh, để tìm hiểu những ưu điểm, nhược điểm, những thành tựu và hạn chế của hoạt động dạy  học chính tả lớp 4 ở trường Tiểu học.

   – Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học chính tả so sánh phụ âm đầu cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học.

   3/ Cơ sở lý luận:

1. a) Cơ sở tâm lý học:

     – Mục đích dạy chính tả là hình thành cho học sinh năng lực viết thành thạo thuần thục chữ viết Tiếng Việt theo các chuẩn chính tả, nghĩa là giúp học sinh hình thành các kĩ xảo chính tả.

    – Hình thành cho học sinh kĩ xảo chính tả nghĩa là giúp học sinh viết đúng chính tả một cách tự động hoá, không cần phải trực tiếp nhớ tới các quy tắc chính tả, không cần đến sự tham gia của ý chí. Để dạt được điều này, có thể tiến hành theo hai cách: Có ý thức và không có ý thức. Cách không có ý thức (còn gọi là phương pháp máy móc, cơ giới) chủ trương dạy chính tả không cần biết đến sự tồn tại của các quy tắc chính tả, không cần hiểu mối quan hệ giữa ngữ âm và chữ viết, những cơ sở từ vựng và ngữ pháp chính tả, mà chỉ đơn thuần là việc viết đúng từng trường hợp, từng từ cụ thể. Cách dạy học này tốn nhiều thời giờ, công sức và không thúc đẩy được sự phát triển của tư duy, chỉ củng cố trí nhớ máy móc ở một mức độ nhất định. Cách có ý thức (còn gọi là phương pháp có ý thức, có tính tự giác) chủ trương cần phải bắt đầu từ việc nhận thức các quy tắc, các mẹo luật chính tả. Trên cơ sở đó, tiến hành và từng bước đạt tới các kĩ xảo chính tả. Việc hình thành các  kĩ xảo bằng con đường có ý thức sẽ  tiết kiệm được thời gian, công sức. Đó là con đường ngắn nhất và có hiệu quả cao nhất. Đối  với học sinh tiểu  học cần vận dụng cả hai cách nói trên. Trong đó cách không có ý thức chủ yếu được sử dụng ở các lớp đầu cấp, còn cách có ý thức cần được sử sụng thích hợp chủ yếu ở các lớp cuối cấp.

     Gần đây một số nhà nghiên cứu vấn đề dạy – học chính tả lại có xu hướng khẳng định trong các cách học, cách “nhớ từng chữ một” (cách không có ý thức) được coi là giải pháp hữu hiệu hơn cả, hợp lý hơn cả, nhất là đối với học sinh tiểu học (bởi vì học sinh độ tuổi tiểu học có khả năng ghi nhớ máy móc khá tốt, khả năng học thuộc khá nhanh). Theo cách này, học sinh chỉ cần tập trung nhớ mặt chữ của những từ dễ viết sai. Những từ dễ viết sai này chiếm tỷ lệ không nhiều, do đó, học sinh có thể ghi nhớ được. Vì vậy việc dạy học chính tả ở trường tiểu học không nên tập trung vào các “trọng điểm chính tả” mà gây sự dàn trải, tản mạn, được như vậy thì chất lượng, hiệu quả dạy học chính tả sẽ được nâng cao.

1. b) Cơ sở ngôn ngữ học:

    – Về cơ bản, chính tả Tiếng Việt là chính tả ngữ âm, nghĩa là mỗi  âm vị được ghi bằng một con chữ. Nói cách khác, giữa cách đọc và cách viết thống nhất với nhau. Đọc như thế nào sẽ viết như thế ấy. Trong giờ chính tả, học sinh sẽ xác định được cách viết đúng bằng việc tiếp nhận chính xác các âm thanh của lời nói. Cơ chế của cách viết đúng là xác lập được mối liên hệ giữa âm thanh và chữ viết.

    – Giữa đọc và viết, giữa tập đọc và viết chính tả có mối quan hệ mật thiết với nhau nhưng lại có qui trình hoạt động trái ngựơc nhau. Nếu tập đọc là sự chuyển hoá văn bản dưới dạng âm thanh thì chính tả lại là sự chuyển hoá văn bản dưới dạng âm thanh thành văn bản viết. Tập đọc có cơ sở chuẩn mực là chính âm, còn tập viết (viết chính tả) có cơ sở là chính tự (chính tự là sự biểu hiện của qui tắc chính tả ở một đơn vị . Một từ xét về mặt chính tả được gọi là một chính tự.

     Nói rằng chính tả Tiếng Việt là chính tả ngữ âm học, giữa cách đọc và cách viết thống nhất với nhau là nói về nghuyên tắc chung, còn trong thực tế, về biểu hiện của mỗi quan hệ giữa đọc (phát âm) và viết (viết chính tả) khá phong phú, đang dạng. Cụ thể chính tả Tiếng Việt không dựa hoàn toàn vào cách phát âm thực tế của một phương ngữ nhất định nào (Phương ngữ là cách phát âm khác biệt, lệch so với chuẩn của từng vùng, từng khu vực, từng địa phương).

     Cách phát âm thực tế các phương ngữ đều có những sai lệch so với chính âm, cho nên không thể thực hiện phương châm “nghe như thế nào, viết như thế ấy” được. (Ví dụ : không thể viết ra dề, da đình, chời đất……như cách phát âm miền Nam Bộ).

    – Chính tả Tiếng Việt là chính tả ngữ âm học nhưng trong thực tế, muốn viết đúng chính tả, việc nắm nghĩa của từ rất quan trọng. Hiểu nghĩa của từ là một