SKKN Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2

1. MỞ ĐẦU.

LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môn Tiếng Việt ở Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh trong đó Tập đọc là phân môn quan trọng trong chương trình . Nó có ý nghĩa to lớn và trở thành yêu cầu cơ bản đầu tiên đối với mỗi học sinh. Khi đi học đầu tiên là “trẻ” phải “học đọc” sau đó trẻ phải “đọc” để “học”. Đọc đã giúp các em chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Đọc là một công cụ không thể thiếu để học tập các môn học . Đọc tạo ra hứng thú và động cơ học tập để học sinh có khả năng tự học, tinh thần học tập cả đời. Phân môn này còn trau dồi cho học sinh khả năng kiến thức Tiếng Việt không thể thiếu được trong thời đại văn minh. Đồng thời “đọc” còn để “giải mã”các tín hiệu ngôn ngữ để cảm nhận và hiểu tác phẩm, tiếp cận với thế giới nghệ thuật mà nhà văn xây dựng. Để hiểu một tác phẩm văn học,đọc không chỉ có ý nghĩa “khởi động” cho quá trình nhận thức và phát triển tư duy nghệ thuật cho học sinh mà thông qua đọc học sinh biết bộc lộ những tình cảm, thái độ của nhà văn giúp phát huy tính chủ động sáng tạo và năng lực cảm thụ văn học cho các em. Môn Tiếng Việt ở Tiểu học cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài. Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giáu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Phân môn Tập đọc có nhiệm vụ rèn kỹ năng đọc cho học sinh. Đọc là một hoạt động của lời nói, là quá trình chuyển dạng chữ viết sang lời nói âm thanh là quá trình chuyển tiếp hình thức chữ viết thành đơn vị nghĩa không có âm thanh. Cả hai hình thức trên không tách rời nhau .Chính vì vậy, dạy đọc có ý nghĩa rất to lớn ở bậc Tiểu học. Đọc là một yêu cầu không thể thiếu được của con người trong thời đại văn minh.
Nếu không biết đọc thì con người sẽ không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể có một cuộc sống bình thường hoặc hạnh phúc với đúng nghĩa củả nó trong xã hội hện đại. Không biết đọc con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ sự giáo dục mà xã hội dành cho họ, không thể hình thành được nhân cách toàn diện. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng các nguồn thông tin, tiếp cận được với thế giới bên trong của người khác. Đọc chính là học: “ Học – Học nữa-Học mãi”. Đọc để tự học – Học cả đời. Như vậy, “đọc” có ý nghĩa vô cùng to lớn.
Kĩ năng đọc của học sinh lớp 2 rất quan trọng và là nền tảng của đầu cấp Tiểu học. Rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2 trước tiên phải rèn cho các em đọc đúng và trôi chảy một đoạn văn, đoạn đối thoại hoặc một bài văn ngắn, rèn cho học sinh kỹ năng đọc to, rõ. Khi học xong chương trình lớp 2 tốc độ đọc phải đạt 50 tiếng/phút. Có kĩ năng đọc ở lớp 2 thì lên lớp trên các em mới biết đọc diễn cảm, đọc hay. Chính vì vậy việc dạy đọc và rèn đọc cho học sinh ở lớp 2 là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng của mỗi giáo viên đứng lớp.
Trên thực tế, học sinh lớp 2 các em vừa ở lớp 1 lên và đang ở lứa tuổi mải chơi, chưa ý thức được việc tự học nên tốc độ đọc chưa cao. Nhiều em đọc còn đánh vần, đọc ngắc ngứ, chưa nắm hết cách ngắt nghỉ ở các dấu câu, đọc chưa trôi chảy … điều này làm hạn chế nhiều trong giờ học.
Là giáo viên Tiểu học, tôi rất băn khoăn những vấn đề nêu trên. Vì thế, tôi xin trình bày kinh nghiệm được rút ra từ thực tế giảng dạy của mình đó là đề tài “ Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 ”.Với mong muốn giúp học sinh của mình đọc có kỹ năng đọc tốt, làm tiền đề học các môn học khác và tiếp tục học tốt các lớp trên.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
Tôi chọn đề tài này sở dĩ tôi muốn chính mình có cách nhìn nhận chính xác về tầm quan trọng của việc “Rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2” trong phân môn Tập đọc. Từ đó trau dồi kiến thức về phân môn này cho bản thân để có được kỹ năng đọc tốt. Hơn nữa trau dồi kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm, nâng cao tay nghề, khẳng định được vai trò của mình trong hội đồng trường.
Tôi chọn đề tài này, bởi vì tôi muốn đồng nghiệp cũng như học sinh có cách nhìn nhận đúng đắn về vị trí của phân môn Tập đọc. Đó chỉ là thứ yếu, mà quan trọng là tôi muốn vận dụng những giải pháp trong đề tài để học sinh được đọc thật tốt, kết hợp đọc với hiểu nội dung đơn vị lời nói, cũng cố nghĩa của từ, trau dồi vốn từ, nghĩa từ góp phần phát triển một số thao tác tư duy cho các em học sinh .
Sâu xa hơn, tôi muốn nghiên cứu đề tài này vì muốn bồi dưõng cho học sinh một số đức tính kiên trì , tính chính xác, yêu thích môn Tập đọc. Giáo dục các em lòng tự hào, tinh thần trách nhiệm.
* Nhiệm vụ của đề tài :
Xác định nhiệm vụ và mục tiêu của phân môn Tập đọc. Không tách rời việc xác định mục tiêu và nhiệm vụ dạy Tiếng Việt ở Tiểu học. Theo tôi xác định được mục tiêu của phân môn Tập đọc phải là cụ thể, đúng hướng. Đó là điều kiện quyết định sự lựa chọn nội dung và phương pháp dạy môn tập đọc.
®èi t­îng nghiªn cøu.
– Với đề tài này, tôi tập trung vào nghiên cứu những bước, những thao tác sử dụng để hoàn thành kỹ năng đọc , trong tiết Tập đọc.
– Nghiên cứu các phương pháp, hình thức tổ chức để giúp học sinh có kỹ năng thuần thục trong tiết Tập đọc.
– Nghiên cứu tính hiệu quả của việc rèn kỹ năng đọc trong phân môn Tập đọc ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Để đạt được mục đích rèn đọc cho học sinh tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
* Phương pháp quan sát: Trong giờ học của phân môn tập đọc tôi quan sát
học sinh đọc trên lớp để thu thập tài liệu thực tế về việc học phân môn này , làm cơ sở phân tích rút ra nhận xét.
* Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Tôi xây dựng một số câu hỏi điều tra học sinh để tìm ra nguyên nhân đọc chưa đúng, chưa nhanh, chưa chính xác của học sinh để yêu cầu các em sửa chữa kịp thời.
* Phương pháp thống kê , xử lí số liệu: Tôi sử dụng phương pháp này để thống kê những ưu, nhược điểm của hoc sinh trong giờ Tập đọc , xử lí các số liệu thu thập được từ đó có cơ sở rút ra những kết luận phù hợp cho từng em .
* Phương pháp nghiên cứu: Qua các giờ Tập đọc tôi nghiên cứu những lỗi mà học sinh còn mắc phải khi đọc để sửa chữa kịp thời cho học sinh.
* Phương pháp giảng giải, phân tích: Khi học sinh đọc chưa đạt yêu cầu, tôi đã phân tích giảng giải cho các em thấy được chỗ sai, chỗ chưa đạt để các em sửa chữa kịp thời.
* Phương pháp luyện tập, thực hành: Khi học sinh đọc chưa tốt tôi yêu cầu học sinh luyện đọc lại các bài tập đọc của từng tuần trong các tiết học luyện Tiếng Việt, giao bài đọc thêm cho học sinh đọc ở nhà, khuyến khích các em đọc thêm sách báo vào những lúc rảnh rỗi.
* Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Cứ sau mỗi tuần tôi lại tổng kết xem có bao nhiêu em đọc đã đạt yêu cầu và bao nhiêu em đọc còn chưa đạt yêu cầu để tuần tới lên kế hoạch đọc cụ thể cho từng em.
* Phương pháp tuyên dương: Ở mỗi tiết Tập đọc học sinh nào đọc tốt hoặc đọc có tiến bộ tôi khen ngợi động viên các em để các em có hứng thú trong học tập, thích đọc hơn.
2.néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Môn Tiếng Việt giúp học sinh rèn 4 kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết). Trong đó phân môn Tập đọc tập trung nhiều cho kỹ năng đọc, bên cạnh đó cũng hỗ trợ tốt cho kỹ năng nghe. Đọc và nghe là hai kĩ năng sẽ giúp các em phát triển khả năng cảm thụ ngôn ngữ, giúp học sinh phát hiện và ghi nhớ rất nhiều câu nói, nhiều từ vựng. Sau đó, bộ não có thể bắt chước và các em có thể nói ra những gì mà các em suy nghĩ một cách chính xác, về cả cách dùng từ cũng như ngữ pháp. Những hoạt động này còn mới mẻ, tư duy của các em còn ở mức độ cụ thể, tư duy trừu tượng chưa phát triển. Những điều này làm cho một số em trong giờ học vẫn thường rụt rè, không dám đọc to, đọc lạc cả giọng … làm ảnh hưởng đến hiệu quả giờ học. Vì vậy, giáo viên cần tạo ra mục đích, động cơ học tập nhẹ nhàng, sinh động giúp trẻ hứng thú trong học tập. Chính vậy kỹ năng đọc có vai trò hết sức quan trọng đối với học sinh Tiểu học.
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm :
2.2.1. Thực trạng.
a. Về phía học sinh:
– Năm học ……… tôi được phân công chủ nhiệm và dạy lớp 2A. Học sinh ở độ tuổi tương đối đồng đều, các em có đủ sách giáo khoa và đồ dùng học tập. Là lớp học 2 buổi/ ngày nên có nhiều thời gian rèn cho học sinh hơn. Cơ sở vật chất nhà trường khang trang, mát mẻ, thuận lợi cho việc dạy của Thầy và việc học của trò. Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo mọi điều kiện, quan tâm, giúp đỡ giáo viên để giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ.
– Lớp 2A sĩ số 26 em trong đó có 5 học sinh là con em dân tộc Mường . Có 6 em còn nhỏ so với độ tuổi, thể lực lại yếu và ở xã miền núi khác cách xa trường 4 đến 5 km nên việc đi lại khá xa và vất vả. Đa số các em đều là con em nông thôn nên cách phát âm của các em còn sai nhiều, mang nặng tiếng địa phương. Tình hình kinh tế nhìn chung còn nhiều khó khăn thiếu thốn. Có gia đình bố, mẹ đều phải vào Nam làm ăn, các em phải ở với ông bà ( đã già), ở với bác. Có em chỉ có mình mẹ. Một số gia đình đông con, nên ít được sự quan tâm của bố mẹ hơn thế nữa họ còn phó mặc cho thầy cô giáo. Trình độ học sinh không đồng đều nên khó khăn cho giáo viên trong việc truyền thụ kiến thức. Tất cả những vấn đề trên đã ảnh hưởng không nhỏ tới việc học tập của các em. Kết quả học tập của đa số học sinh là chưa cao, nhất là phân môn Tập Đọc.
– Chất lượng khảo sát đầu năm kết quả cho thấy: Nhiều em đọc còn yếu, viết còn thiếu, đọc ê a ngắc ngứ, thậm chí một số em còn phải đánh vần để đọc từng chữ rất lâu, chöa bieát caùch ngaét, nghæ hôi ôû caùc daáu caâu daãn ñeán caùc em khoâng ñoïc đúng,đọc còn nhiều hạn chế. Qua tìm hiểu, tôi đã nắm được một số nguyên nhân sau :
+ Học sinh mới bắt đầu từ lớp 1 lên nên các em còn nhiều bỡ ngỡ, thao tác chậm.
+ Các em chưa thật sự hiểu về ý nghĩa , nội dung văn bản nên việc ngắt , nghỉ hơi ở các cụm từ, dấu câu còn hạn chế. Các em không đọc bài cũ, không đọc bài trước ở nhà. Nhiều em còn nói tiếng địa phương. Một số em nói ngọng theo thói quen.
b. Về phía giáo viên:
– Một số giáo viên sinh ra và lớn lên ở vùng nông thôn nên ít nhiều có phần ảnh hưởng đến việc phát âm ( phát âm đôi chỗ chưa được chuẩn đặc biệt là giữa dấu hỏi và dấu ngã). Đôi khi giáo viên chưa linh hoạt trong các hoạt động dạy học.
– Nhận thức rõ nhiệm vụ và chức năng của người giáo viên, đầu tiên tôi tìm hiểu đến tận gia đình học sinh còn yếu kém.
-Theo dõi sự chuyển biến trong từng tiết học hằng ngày, hàng tuần. Giáo dục học sinh ý thức được tầm quan trọng của việc học tập, kết hợp tay ba: gia đình, nhà trường và xã hội.