SKKN Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục có vị trí vô cùng quan trọng đối với mỗi Quốc gia. Hiện nay, tất cả các Quốc gia trên thế giới đều đặc biệt quan tâm tới Giáo dục chính bởi vị trí, vai trò to lớn của nó đối với sự phát triển Kinh tế – Xã hội của đất nước. Tổng Bí thư Đỗ Mười đã từng nói: “Giáo dục là động lực phát triển Kinh tế – Xã hội”. Đảng và Nhà nước ta cũng đã xác định “Giáo dục là Quốc sách hàng đầu” và “Đầu tư cho Giáo dục là đầu tư cho sự phát triển”. Chính vì vậy càng đòi hỏi Giáo dục phải thường xuyên đổi mới cho phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay.
Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hệ thống Giáo dục Quốc dân. Đây là bậc học đặt “cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người ”. Giáo dục Tiểu học có nhiệm vụ “Hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về tình cảm, trí tuệ, thể chất và những kĩ năng cơ bản để học tiếp các bậc học khác và đi vào cuộc sống lao động”.
Cùng với các cuộc vận động của ngành trong thời gian qua như cuộc vận động “Hai không” với bốn nội dung; cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”; cuộc vận động: “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”… Để tiếp tục tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện cho học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiếp tục phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” với mục tiêu huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội. Đồng thời phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập và trong các hoạt động xã hội, khắc phục tính thụ động, hạn chế sự rụt rè, nhút nhát của học sinh.
Làm thế nào để thực hiện tốt phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”? Đó là câu hỏi đặt ra cho tất cả chúng ta – những người làm công tác giáo dục. Qua thực tiễn thực hiện phong trào, trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi đã có nhiều sáng tạo trong việc xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để phát huy được thành tích nhà trường trong nhiều năm nay là ngôi trường có chất lượng giáo dục dẫn đầu toàn thành phố, bản thân nhận thấy để “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” phải bắt đầu từ việc “Xây dựng lớp học thân thiện, học simh tích cực”. Vì mỗi lớp học thân thiện, học sinh tích cực là một viên gạch nền móng vững chắc cho một ngôi trường thân thiện, học sinh tích cực. Có như vậy phong trào mới thực sự đi vào thực chất và mới đạt hiệu quả như mong muốn. Với những lí do đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực cho học sinh lớp 5 ở Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi thành phố Thanh Hóa ” với mong muốn đề xuất một số kinh nghiệm của bản thân để thực hiện tốt phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực”.

1.2. Mục đích nghiên cứu
– Huy động sức mạnh tổng hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường nhằm xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện, tinh thần trách nhiệm của học sinh đối với nhà trường, gia đình và xã hội.
– Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của đội ngũ giáo viên, học sinh trong toàn trường trong việc học tập, rèn luyện và tham gia các hoạt động xã hội, tạo khí thế vui tươi sôi nỗi, kích thích lòng ham hiểu biết của học sinh trong học tập và trong các hoạt động xã hội nhằm đem lại kết quả cao.
– Xây dựng mối quan hệ tình cảm tốt đẹp giữa thầy và trò trong nhà trường – gia đình – xã hội ngày càng tốt đẹp.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
– Các biện pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực.
– Các biện pháp giáo dục học sinh
– Các cách trang trí lớp học để học sinh cảm nhận được “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng những phương pháp sau:
– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Điều tra tình hình dạy và học của giáo viên và học sinh; tình hình trang trí lớp học ở nhà trường.
– Phương pháp phân tích – Tổng hợp: Phân tích những vấn đề (hiệu quả trong công tác xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực; trong công tác giảng dạy của từng giáo viên trong tổ, tình hình học tập của học sinh trong tổ, tổng hợp những ưu,  nhược điểm).
– Phương pháp thực nghiệm: Thực hiện kiểm tra, tính khả thi ở việc áp dụng dạy học rèn kỹ năng giải các dạng toán về phép đo đại lượng lớp 5 phù hợp với trình độ học sinh giúp giáo viên và học sinh dạy – học có hiệu quả.
2. NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” không phải là vấn đề quá mới mẻ. Nói như vậy là bởi vì, khoảng vài năm trở lại đây, cùng với việc tăng cường đổi mới phương pháp dạy học, Bộ GD-ĐT đã nhấn mạnh đến việc yêu cầu học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo, tham gia tích cực các phong trào hoạt động học tập và rèn luyện ở lớp và ở trường. Thầy cô chỉ là người đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn. Chủ thể của mọi hoạt động chiếm lĩnh tri thức mới là học sinh.
Muốn “ Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực” trước hết ta cần phải hiểu: Thân thiện là gì? Tích cực là gì? Tác dụng của việc “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” trong quá trình dạy và học như thế nào?
“Thân thiện”  được hiểu là có tình cảm tốt, đối xử tử tế và thân thiết với nhau. Bản thân khái niệm “Thân thiện” đã hàm chứa sự bình đẳng, dân chủ về pháp lí và sự đùm bọc cưu mang đầy tình người về đạo lí. “Lớp học thân thiện” là lớp học mà ở đó mọi thành viên đều được tôn trọng, đối xử công bằng, sống chan hoà, gần gũi, quan tâm lẫn nhau. Đó là sự thân thiện giữa thầy với trò, giữa trò với trò, là môi trường sống lành mạnh, an toàn, các em được hưởng môi trường giáo dục tốt nhất. Ở đó, các em sẽ cảm nhận đựơc sự thoải mái khi việc học của mình vừa được gắn với kiến thức có trong sách vở, vừa thông qua sự thâm nhập, trải nghiệm của bản thân trong các hoạt động ngoại khoá, trong các trò chơi dân gian, các hoạt động tập thể “vui mà học”, được trau dồi liến thức cơ bản, được rèn luyện kĩ năng sống, giúp các em ngày càng tự tin hơn vào bản thân. Tạo cho các em có một tâm lí hưng phấn, thoải mái, coi ở trường cũng giống như ở nhà và “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, giúp các em thêm gắn bó, yêu trường, yêu lớp hơn.
Lớp học thân thiện gắn bó chặt chẽ với sự phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, các em học tập hứng thú, chủ động tìm kiếm kiến thức dưới sự dìu dắt của thầy cô, gắn chặt giữa học và hành, biết thư giãn khoa học, được luyện kĩ năng và phương pháp học tập khoa học.
Trong những năm trở lại đây, ngành Giáo dục đã phát động thi đua “Hai tốt”, tích cực đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh. Các em không còn học tập một cách thụ động mà phải tự tìm tòi, khám phá để lĩnh hội tri thức, được thể hiện bản thân và bày tỏ suy nghĩ, được rèn luyện những kĩ năng cơ bản, cần thiết; rèn tính năng động, hoạt bát, mạnh dạn trong giao tiếp, tự tin vào bản thân và hợp tác trong công việc.
Như vậy, việc xây dựng “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực” là thực sự cần thiết, tạo cho giáo viên và học sinh có một môi trường dạy và học tốt nhất, thực chất nhất, thu hút, lôi cuốn các em đến trường, cảm nhận mình được tôn trọng, tìm được niềm vui, sự tin tưởng, đoàn kết; tình bạn trong sáng, tình thầy trò cảm động. Môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn, thân thiện giúp các em chủ động, tích cực hơn trong học tập, rèn luyện kĩ năng sống: Học để biết- Học để làm- Học để khẳng định mình- Học để cùng chung sống. Mỗi một lớp học thân thiện, học sinh tích cực sẽ là nền tảng vững chắc để xây dựng một “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” đạt hiệu quả như mong muốn.
2.2. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC XÂY DỰNG LỚP HỌC THÂN THIỆN, TÍCH CỰC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN VĂN TRỖI :
Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi có khuôn viên khang trang, thoáng mát với đầy đủ trang thiết bị, cơ sở vật chất đảm bảo phục vụ tốt cho việc dạy và học. Đội ngũ cán bộ giáo viên có năng lực, nhiệt tình trong công tác, yêu nghề, mến trẻ; 100% có trình độ được đào tạo chuẩn và trên chuẩn. Trong công tác Giáo dục, nhà trường luôn quan tâm chú trọng tới việc dạy và học thực chất, tạo cho thầy cô giáo và học sinh có được một môi trường giáo dục tốt nhất nhằm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Hưởng ứng phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục và đào tạo phát động, nhà trường đã xây dựng kế hoạch thực hiện phong trào và triển khai đồng bộ trong toàn trường về xây dựng mô hình “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Phong trào đã lôi cuốn sự tích cực ủng hộ nhiệt tình của toàn thể cán bộ giáo viên và học sinh; sự tham gia của các tổ chức đoàn thể, của phụ huynh, học sinh nhà trường.
Tuy nhiên, vẫn còn một số lớp do giáo viên chưa thật sát sao đến công tác xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực còn hạn chế, thực hiện cho có lệ. Hơn nữa bố mẹ một số học sinh đi làm ăn xa để con cho ông bà nên việc học tập của con em mình đều nhờ vào các cô giáo trong trường. Nhận thức về vai trò cũng như tầm quan trọng của công tác thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở nhà trường của một số phụ huynh và giáo viên còn hạn chế. Một số học sinh còn rụt rè, nhút nhát, giao tiếp chưa mạnh dạn, tư duy ngôn ngữ nghèo nàn dẫn đến thiếu tự tin, mặc cảm, ngại bày tỏ ý kiến; Áp lực về chỉ tiêu đặt ra, áp lực về nội dung chương trình khiến giáo viên đôi khi quá nóng vội trong công tác giáo dục học sinh dẫn đến tình trạng đôi lúc nhồi nhét kiến thức, dạy học một cách khô khan, cứng nhắc. Ngoài ra, giáo viên còn ít có thời gian lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, giải bày, tình cảm của các em, làm cho mối quan hệ thầy trò thiếu sự gắn bó, thiếu sự sẻ chia, đồng cảm; đôi khi khiến các em cảm thấy xa cách, mệt mỏi, sợ đến trường, ngại phải đi học….Mặt khác, công tác tổ chức giờ học ở một số lớp còn máy móc, rập khuôn, cứng nhắc khiến các em cảm thấy ngại học, ngại hợp tác, căng thẳng, mệt mỏi, thói quen ỷ lại, chây lười, phó mặc. Giáo viên chưa biết tạo môi trường và không khí lớp học thân thiện, tích cực cho học sinh.
Những nguyên nhân trên làm ảnh hưởng đến việc thực hiện phong trào xây dựng mô hình “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực” của nhà trường. Vậy làm thế nào để giải quyết dứt điểm thực trạng trên? Đây là câu hỏi đặt ra cho tất cả chúng ta, những người làm công tác giáo dục. Mô hình “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực ” là thực sự cần thiết giúp hỗ trợ tích cực cho việc dạy và học có chất lượng, giáo dục toàn diện cho học sinh và góp phần xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” đạt hiệu quả tốt nhất.
Kết quả khảo sát thực trạng đầu năm học ………của lớp như sau:Số học sinh40 Số học sinh tích cực tham gia Số học sinh chưa tích cực tham gia Số học sinh không tham gia
SL % SL % SL %
23     57,5      15      37,5       4       10

2.3. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN:
Việc tạo ra một môi trường học tập tốt, tạo cho các em sự gần gũi coi lớp học như gia đình của mình là trách nhiệm của mỗi thầy cô giáo chúng ta để các em thấy mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui tôi đưa ra các giải pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực cho học sinh lớp 5 ở Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi thành phố Thanh Hóa.
Giải pháp1: Tuyên truyền, quán triệt nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của việc “Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực” cho học sinh và phụ huynh; cụ thể hoá các nội dung của phong trào “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” thành các tiêu chuẩn và tiêu chí  “Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực”.
Muốn làm tốt công tác “Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực” thì việc quán triệt và nâng cao nhận thức đối với chủ thể tham gia là vô cùng quan trọng bởi có nhận thức đúng thì mới có những hành động đúng và mới huy động được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng tham gia. Việc nâng cao nhận thức sẽ giúp cho học sinh và phụ huynh hiểu được vai trò và tầm quan trọng của phong trào “Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực” đối với Nhà trường nói chung và đối với bản thân học sinh nói riêng. Mặt khác, xây dựng các tiêu chuẩn và tiêu chí “Xây dựng lớp học thân thiện, tích cực” sẽ giúp cho cả Giáo viên, phụ huynh và học sinh có cơ sở định hướng các nội dung thực hiện, từ đó xác định được những việc nên làm và không nên làm.
Ngay từ đầu năm học, bản thân đã chủ động xây dựng các Tiêu chuẩn, Tiêu chí của“Lớp học thân thiện, tích cực”:
Căn cứ vào các nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở Nhà trường, để việc “Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” ở lớp 5A do mình phụ trách đạt hiệu quả cao, tôi đã nghiên cứu kĩ các nội dung phong trào và cụ thể hoá thành các tiêu chuẩn và tiêu chí nhằm làm căn cứ thực hiện đề tài như sau:
a) Cách tiến hành:  Xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí:
Tiêu chuẩn 1: Lớp học sạch đẹp, an toàn