SKKN Một số giải pháp giúp trẻ 4 – 5 tuổi cảm thụ tác phẩm văn học thông qua tiết kể chuyện

1. MỞ ĐẦU    

 1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

“ Làm mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. Muốn làm tốt trước hết phải yêu trẻ . Các cháu nhỏ hay quấy phải bền bỉ chịu khó mới nuôi dạy được các cháu . Dạy trẻ như trồng cây non, trồng cây non được tốt thì sau này các cháu thành người tốt . Dạy trẻ tốt thì sau này các cháu thành người tốt”.

Thấm nhuần lời dạy của Bác, công tác giáo dục đào tạo thế hệ măng non, những người chủ tương lai của đất nước đã, đang và sẽ là chủ trương lớn của toàn Đảng, toàn dân. Để thực hiện tốt mục đích giáo dục này, cấp học mầm non đã có những bước chuyển lớn nhằm góp phần đặt nền móng đào tạo con người phát triển toàn diện, có đủ sức khoẻ, đủ trí tuệ, tài năng, là những chủ nhân tương lai của đất nước, lái con tàu Việt Nam ra đại dương sánh vai các cường quốc năm châu thoả lòng Bác hằng mong ước.

Như chúng ta đã biết “Ngôn ngữ là công cụ trực tiếp của tư duy” và một trong những môn học phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách tốt nhất, phong phú nhất  và “chất lượng” nhất đó là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Ngoài ra cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học còn góp phần phát triển toàn diện nhân cách của trẻ.

Ngay từ khi còn nằm trong nôi được tắm trong những lời ru của bà, của mẹ, trẻ được sống trong một thế giới tràn ngập những lời ru, điệu hò, để lại trong đầu óc non trẻ của các em những ấn tượng đầu tiên về nhạc điệu, nhịp điệu…

Văn học đem đến cho trẻ những điều tốt lành, những cảm xúc lành mạnh, những tình cảm cao đẹp, thái độ rõ ràng, biết căm ghét, phản kháng cái ác, cái xấu, biết đồng tình, chia sẻ hay thích thú khi gặp cái thiện, cái đúng. Mặt khác nó còn đáp ứng nhu cầu hiểu biết của trẻ  về thế giới thiên nhiên sinh động, hấp dẫn đó là cỏ cây, hoa lá muôn màu, muôn sắc. Đem đến cho trẻ những tình cảm nồng hậu đối với ông bà, cha mẹ, anh em, bạn bè. Nó tạo dựng phong cách sống và một số tố chất cần thiết cho trẻ.

Với vai trò đặc biệt quan trọng như vậy song thực tế trong các tiết dạy cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học chưa được quan tâm đúng mức, quá trình thực hiện theo chương trình “Giáo dục mầm non mới” còn lúng túng, áp dụng còn cứng nhắc. Trong văn học, trong thơ truyện được sử dụng bằng những từ ngữ nghệ thuật, trong sáng biểu cảm. Đó là cái đẹp của tiếng mẹ đẻ, từ đó ngôn ngữ của trẻ không những trong sáng, chính xác mà còn biểu cảm và diễn đạt mạch lạc, rõ ràng. Đó là cách để trẻ tiếp cận và sử dụng tốt tiếng mẹ đẻ.

Nắm được ý nghĩa và tâm quan trọng của môn làm quen với văn học, tôi đã nhận thức được rằng mình cần phải tìm tòi đưa ra được những nội dung phương pháp và hình thức dạy đổi mới để kích thích sự hứng thú, say mê của trẻ vào tiết học nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy, góp phần phát triển tính chủ động của trẻ. 

Trẻ ở lứa tuổi này nói chung là nhỏ thì không nhỏ mà lớn thì cũng chưa hẳn là lớn. Vì thế việc phát triển tư duy và ngôn ngữ cho trẻ ở giai đoạn này rất  quan trọng. Trong quá trình dạy trẻ làm quen với văn học đòi hỏi người giáo viên phải giúp trẻ cảm nhận được giá trị nghệ thuật của bài thơ, câu chuyện có nghĩa ngữ nghệ thuật. Muốn thực hiện được những điều trên thì người giáo viên phải có một chất giọng hay tùy theo bài thơ và câu chuyện. Qua đó trẻ cảm nhận sâu sắc về bài thơ, câu chuyện một cách tích cực và trẻ sẽ thể hiện lại bằng tư duy và ngôn ngữ của chính mình.

 Đối với trẻ mầm non, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu quả nhất.

 Vì vậy nên tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số giải pháp giúp trẻ 4-5 tuổi cảm thụ tác phẩm văn học  thông qua tiết kể chuyện”.

1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

– Thông qua việc nghiên cứu, điều tra khảo sát thực tế tại lớp mẫu giáo 4 tuổi nhằm nâng cao chất lượng giúp trẻ cảm thụ tác phẩm thông qua tiết kể chuyện.

– Tìm ra biện pháp để tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Với mong muốn làm nảy sinh khát vọng và kỹ năng sáng tạo của trẻ khi tiếp xúc tác phẩm văn học, một sản phẩm tinh thần, ngôn ngữ tinh tế để hình thành, bộc lộ tư tưởng, tình cảm, thế giới bên trong của trẻ. Và mong muốn nâng cao hiệu quả của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học được tốt đối với độ tuổi  4- 5  tuổi. 

          1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Phương pháp nghiêm cứu lí luận:  Bản thân tôi luôn đọc và sử dụng các tài liệu liên quan đến đề tài gồm các văn bản, chỉ thị, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học của ngành, của trường Mầm Non Hoằng quý. Ngoài ra tôi luôn tham khảo các tài liệu trên mạng internet, học hỏi đồng nghiệp trong trường cũng như ở các trường khác.
2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 

Giáo viên phải luôn gần gũi trẻ, nắm bắt được nhu cầu của trẻ để từ đó đưa ra những kiến thức và nhu cầu phù hợp với trẻ.

Luôn quan tâm đến nhu cầu và khả năng nhận thức của trẻ để đưa ra những phương pháp phù hợp với trẻ.

1. Lập kế hoạch tổ chức cho trẻ hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua tiết kể chuyện:

– Tổ chức dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi

– Thực hiện chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ

– Tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời, đi dạo, tham quan

– Tổ chức cho trẻ được kể chuyện, đóng kịch. Sân khấu hóa trong một số hoạt động của trẻ.

1. Phương pháp khảo sát thiết dạy: 

Đây là phương pháp thực hiện nhằm khảo sát diễn biến của nhiều mối quan hệ trong quá trình cho trẻ làm quen với tác phâm văn học. Người nghiên cứu phải xác định mục đích đạt được một vài vấn đề nghiên cứu cụ thể, lựa chọn phương pháp khảo sát chất lượng.

1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

– Hiện nay việc dạy học luôn tập trung và chú trọng vào chuyên đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Chính vì thế trong sáng kiến kinh nghiệm lần này tôi luôn chú trọng đến mọi hoạt động của trẻ và luôn đặt trẻ làm trung tâm.

– Ngoài ra tôi chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt

động của trẻ.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là một quá trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Trẻ ở lứa tuổi mầm non sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích cực hoá vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc còn chưa hoàn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người.

Đặc điểm của trẻ mầm non là trẻ học bằng tai, bằng mắt. Đành rằng các giác quan đều được huy động cho nhu cầu khám phá thế giới của trẻ nhưng lớp học đầu tiên bên cái nôi và những tiếng ru hời của mẹ với âm thanh trầm bổng dịu ngọt rót vào tai trẻ, là bài học hấp dẫn mới lạ. 

Nhờ được nghe, tiếp xúc, có những hiểu biết sơ đẳng về văn học, bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình thức giữa các thể loại thơ, truyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, nhà sư phạm còn cần giúp trẻ phân biệt được hình tượng nghệ