SKKN Một số giải pháp nâng cao giá trị văn hóa đọc và ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện tại trường thpt trong thời đại số

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

V.A.SuKhomlinsky đã từng nói “Không thể trở thành một con người chân chính mà lại không có sách”. Để tiếp thu những kiến thức văn minh của nhân loại, việc thường xuyên đọc sách đóng vai trò không nhỏ, đã góp phần làm giàu thêm về trí tuệ, phong phú về tâm hồn, cao đẹp về phẩm hạnh, lành mạnh về lối sống của mỗi con người trong xã hội ngày nay.  

Trong thời đại bùng nổ thông tin thì việc đọc sách báo qua  internet đang là xu hướng được nhiều người lựa chọn. Bởi nó mang lại nhiều tiện lợi như người dùng có thể đọc sách ở bất cứ đâu và dễ dàng tìm kiếm cuốn sách mà mình cần, các loại sách trên mạng internet cũng khá phong phú và đa dạng, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của độc giả… Vì vậy, nếu biết tận dụng và khai thác các ưu thế của công nghệ thì đây chính là “chìa khóa” quan trọng thúc đẩy phát triển văn hóa đọc trong thời đại số. Đây cũng được xem như “cơ hội vàng” cho sự bứt phá của hệ thống thư viện truyền thống hướng tới chuyển đổi số theo chương trình chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.  

Đối với ngành Thông tin – Thư viện ngày 11 tháng 02 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 206/QĐ-TTg phê duyệt “ Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; … Công văn số 4604/BGDĐT-CSVC ngày 12/10/2021 của Bộ giáo dục và đào tạo về việc hướng dẫn, triển khai chương trình “Sóng và máy tính cho em”. Với quan điểm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số tạo đột phá trong hoạt động đổi mới giáo dục. Người học và nhà giáo là trung tâm của chuyển đổi số và đạt mục tiêu tận dụng tiến bộ của công nghệ để đổi mới sáng tạo trong dạy và học nâng cao chất lượng và cơ hội tiếp cận giáo dục, hiệu quả quản lí giáo dục, xây dựng nền giáo dục mở thích ứng trên nền tảng số góp phần phát triển kinh tế số và xã hội số. 

Sau hai năm ảnh hưởng nặng nề của đại dịch covid 19, ngành giáo dục bước vào năm học 2022-2023 với một tâm thế mới, được xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, thực hiện chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.  Lộ trình đổi mới giáo dục được Nghị quyết 

88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình  sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.” Thực hiện mục tiêu đổi mới ngày 31 tháng 12 năm 2015, Bộ giáo dục và đào tạo đã có Công văn số 6841/BGDĐT-GDTX về việc đổi mới thư viện và phát triển văn hóa đọc trong nhà trường phổ thông, mầm non nhằm phát huy hiệu quả của hệ thống thư viện trường học, thúc đẩy phong trào đọc, hình thành thói quen đọc, góp phần phát triển văn hóa đọc trong nhà trường và cộng đồng; đồng thời khuyến khích học sinh tìm hiểu, thực hành các hoạt động nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn.  

Để góp phần nâng cao chất lượng đổi mới giáo dục trong nhà trường thì thư viện trường học đóng vai trò rất quan trọng. Thư viện trường phổ thông là một bộ phận cơ sở trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hóa và khoa học của Nhà trường. Thư viện góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học thư viện và xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi phương pháp dạy và học, đồng thời thư viện tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa mới cho các thành viên của Nhà trường. 

Tuy nhiên thực trạng hiện nay do sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, truyền hình, games, facebook, zalo, … với nhiều trò chơi ngày càng đa dạng, phong phú, hấp dẫn đã lôi cuốn giới trẻ tham gia rất nhiều. Học sinh đến với thư viện đọc sách, báo ngày càng hạn chế. Theo các nhà xã hội học, mĩ học và mỗi chúng ta đều nhận ra rằng: học sinh ngày nay rất giỏi vi tính, giỏi truy cập Internet, giỏi về văn hóa nghe nhìn, nhưng lại rất nghèo nàn về văn hóa đọc. Các em rất lười đọc sách, chính vì vậy mà vốn từ, vốn sống, vốn văn hóa của các em là điều đáng lo ngại và cũng vì thế mà các em thường mắc lỗi ứng xử với mọi người xung quanh hoặc là làm bài văn của nhiều em học sinh từ nội dung đến hình thức phải khiến thầy cô thở dài.  

Trong những năm vừa qua để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình, thư viện tại Trường THPT Nghi Lộc 5 vẫn luôn nghiên cứu, tìm tòi áp dụng các giải pháp khác nhau để nâng cao chất lượng hoạt động. Với trăn trở suy nghĩ đó chúng tôi đưa ra sáng kiến “Một số giải pháp nâng cao giá trị văn hóa đọc và ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện tại trường trung học phổ thông Nghi Lộc 5 trong thời đại số”. 

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 

• Nghiên cứu đưa ra giải pháp nâng cao giá trị văn hóa đọc tại trường THPT.  
• Xây dựng các mô hình “Thư viện xanh”, “Thư viện lớp học”  để khích lệ việc đọc sách đối với học sinh. 
• Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả trong hoạt động của thư viện trường học, giúp các thư viện hướng tới việc cung cấp dịch vụ thân thiện, tăng khả năng tương tác với bạn đọc và thư viện.  
• Mục đích là cải thiện tiếp cận tài liệu nhanh chóng, nhiều người cùng lúc, tiết kiệm chi phí mua tài liệu. 

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu, thời gian nghiên cứu 

• Đối tượng: Là học sinh THPT Nghi Lộc 5  
• Phạm vi nghiên cứu: Sáng kiến được áp dụng trong lĩnh vực thư viện trường học.   

Thực tế hoạt động tại Trường THPT Nghi Lộc 5, xã Nghi Lâm, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 

• Thời gian nghiên cứu: Từ năm học 2021-2022 đến năm học 2022-2023. 

4. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp quan sát 
• Phương pháp phân tích 
• Phương pháp thực nghiệm 
• Phương pháp điều tra khảo sát bằng Google form. 
• Phương pháp phân tích tổng hợp. 

5. Tính mới của đề tài 

 Sáng kiến đã được ứng dụng vào thực tiễn hoạt động thư viện nâng cao giá trị văn hóa đọc cho cán bộ, giáo viên và các em học sinh trường THPT Nghi Lộc 5. 

 Sáng kiến đưa ra giải pháp nhằm khuyến khích tinh thần tự học, tự nghiên cứu, tìm tòi và phát hiện… để từ đó khơi dậy tinh thần đọc sách trong cộng đồng và xã hội. 

 Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện đã góp phần nâng cao năng suất hoạt động của thư viện, nhờ vào tính hỗ trợ quản lý và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ thư viện; mở rộng khả năng chia sẻ nguồn tài nguyên thông tin; hỗ trợ bạn đọc trong việc tiếp cận và tăng khả năng đáp ứng những nhu cầu khác nhau của từng nhóm bạn đọc. Nhờ đó, lượng bạn đọc tìm đến thư viện để học tập, tra cứu sách ngày càng nhiều.Tận dụng sự phát triển của mạng internet để tiếp cận bạn đọc, tuyên truyền giới thiệu sách hiệu quả, đưa bạn đọc càng ngày càng yêu thích thư viện. 

Bối cảnh chuyển đổi số ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện đang là xu hướng tất yếu ở tất cả các nước trong khu vực và trên thế giới. 

6. Đóng góp đề tài 

Khi sáng kiến hoàn thành và đưa vào áp dụng ở đơn vị cũng như ở các trường THPT trong vùng phụ cận thì sẽ đem lại hiệu quả giáo dục khá cao về việc nâng