SKKN Một số giải pháp nâng cao năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học trong mô hình VNEN

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục Tiểu học là một trong các hình thức giáo dục trong hệ thống giáo dục phổ thông. Xác định mục tiêu Giáo dục Tiểu học, trong điều 27, luật Giáo dục 2011 đã quy định rõ: “ Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở”
Trong bậc học Tiểu học, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm thay mặt nhà trường quản lí, điều hành lớp, trực tiếp giáo dục tư tưởng, đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh, là cầu nối giữa ba môi trường: gia đình- nhà trường- xã hội.
Xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống đang tồn tại những tác động xấu đến học sinh. Bởi sự mưu sinh một số gia đình giao phó sự giáo dục cho nhà trường, thầy cô. Chưa kể mặt trái của nền kinh tế thị trường đã tác động xấu đến học sinh như văn hóa phẩm xấu, Internet,…Đó không chỉ là khó khăn, trở ngại của không chỉ riêng tôi mà tất cả giáo viên trong công tác chủ nhiệm.
Trong thực tế, công tác chủ nhiệm là công tác rất khó khăn và phức tạp. Bởi lẽ quản lí cả một tập thể vài chục em học sinh là điều không hề dễ dàng. Mỗi em một tính cách, mỗi em một năng lực, mỗi em một hoàn cảnh khác nhau do đó giáo viên chủ nhiệm phải có phương pháp chủ nhiệm như thế nào để giúp các em hoàn thiện mình hơn. Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm phải là người khơi gợi cho các em tinh thần đoàn kết, hợp tác, phát huy tính tích cực, tự quản của học sinh để tạo một tập thể vững mạnh, hoàn thành tốt các phong trào, kế hoạch đề ra.
Xuất phát từ những thực trạng và những khó khăn trong công tác chủ nhiệm lớp đó, tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học trong mô hình VNEN”. Mong rằng đề tài này sẽ mang lại những điều bổ ích cho những giáo viên chủ nhiệm để nâng cao chất lượng cho công tác chủ nhiệm.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
* Mục tiêu của đề tài:
– Giúp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học trong mô hình VNEN.
– Phát triển tốt các kỹ năng và năng lực tự quản cho học sinh.
– Học sinh chủ động, tích cực trong các hoạt động học tập, góp phần phát triển được phẩm chất, năng lực toàn diện và kĩ năng sống cần thiết cho học sinh.
* Nhiệm vụ của đề tài: Để đạt được những mục tiêu trên, giáo viên cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
– Đề xuất một số giải pháp nhằm giúp cho công tác chủ nhiệm của giáo viên Tiểu học đạt kết quả cao và ngày càng hoàn thiện hơn để đạt mục tiêu giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
– Sáng tạo trong việc thực hiện tổ chức hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục khác nhằm nâng cao chất lượng học tập và rèn luyện cho học sinh.
– Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để mang lại hiệu quả trong công tác chủ nhiệm.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là một số giải pháp nâng cao năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học trong mô hình VNEN.
4. Giới hạn của đề tài
Môi trường nghiên cứu: Học sinh lớp 5E, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi trong năm học ……..
5. Phương pháp nghiên cứu
a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
– Phương pháp phân tích- tổng hợp tài liệu;
– Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập;
b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Phương pháp điều tra;
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
– Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
– Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm;
c) Phương pháp thống kê toán học
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Ngày nay để phát triển giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu phát triển kinh tế xã hội trong thời đại hội nhập nên mục tiêu giáo dục có những thay đổi. Với mục tiêu giáo dục Tiểu học là trang bị cho học sinh hệ thống tri thức cơ bản ban đầu , hình thành ở học sinh những kỹ năng cơ bản nền tảng, phát triển hứng thú học tập, thực hiện các mục tiêu phát triển toàn diện đối với học sinh tiểu học. Do đó vị trí, vai trò của người giáo viên Tiểu học lại được đề cao hơn bao giờ hết.
* Vị trí, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm Tiểu học:
Vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp lớn hơn nhiều so với người có chức danh giảng dạy bộ môn. Ngoài việc trực tiếp giảng dạy, người giáo viên chủ nhiệm còn phải tổ chức các hoạt động giáo dục, chăm lo đến từng em học sinh, chú ý phát triển cả năng lực và phẩm chất, là cầu nối giữa học sinh với các tổ chức trong và ngoài nhà trường.
Với tính chất đặc thù của ngành Giáo dục Tiểu học, giáo viên chủ nhiệm cũng chính là giáo viên trực tiếp giảng dạy các em, có thời gian làm việc với học sinh xuyên suốt cả tuần. Do đó giáo viên Tiểu học có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục các em.
* Nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm:
– Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp giáo dục sát với đối tượng nhằm thúc đẩy sự phát triển tiến bộ của các em.
– Tham gia giảng dạy, nhận xét, đánh giá học sinh, đề nghị danh sách học sinh khen thưởng, danh sách học sinh cần ôn tập thêm trong hè.
– Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các đoàn thể và tổ chức xã hội khác trong hoạt động giảng dạy và giáo dục.
– Tham gia hướng dẫn các hoạt động sinh hoạt tập thể, hoạt động giáo dục và rèn luyện học sinh do nhà trường tổ chức.
– Báo cáo thường kì hoặc đột xuất về tình hình lớp học cho nhà trường, phụ huynh.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Việc nâng cao chất lượng trong công tác chủ nhiệm có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi giáo viên làm công tác chủ nhiệm. Đây là vấn đề không phải mới, mỗi người giáo viên làm công tác chủ nhiệm đều trăn trở, suy nghĩ làm sao để nâng cao công tác chủ nhiệm của mình. Với nhiều hướng đi đã thực hiện góp phần không nhỏ vào thành công của công tác chủ nhiệm. Tuy nhiên với mô hình trường học mới VNEN, một mô hình mà thay đổi cả cách học của học sinh, cách dạy giáo viên, cách tổ chức lớp học thì vấn đề áp dụng trong công tác chủ nhiệm đôi chỗ phải thay đổi để phù hợp với mục đích mà mô hình muốn hướng tới. Sao cho vừa nâng cao được hiệu quả giáo dục vừa phát triển được các kĩ năng cơ bản, cần thiết trong giáo dục toàn diện các em.
Tình hình lớp trước khi thực hiện giải pháp:
– Tổng số học sinh lớp 25 em, nữ: 14 em, nam: 11 em
– Học sinh khuyết tật: 01 em; hộ nghèo: 03 em; mồ côi cha: 01 em
– Học sinh khó khăn về học tập: 03 em
– Học sinh thi Violympic cấp trường: 03 em.
– Danh hiệu khen thưởng: Hoàn thành Xuất sắc: 03 em (12%), có thành tích vượt trội và tiến bộ vượt bậc: 9 em (36%)
– Lớp đạt danh hiệu thi đua: Lớp Tiến tiến
Với thực trạng của lớp: Đối tượng học sinh đa dạng, có những đối tượng học sinh cần sự quan tâm, chú ý nhiều như học sinh khuyết tật, học sinh khó khăn trong học tập; chất lượng giáo dục mũi nhọn chưa cao; các phong trào, hoạt động của lớp tham gia chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Với tình hình đó, cần có những giải pháp mới để nâng cao hiệu quả trong công tác chủ nhiệm.
* Nguyên nhân khách quan:
– Đa số các em trong lớp là con em trong gia đình làm nông, kinh tế còn khó khăn do đó một số bộ phận phụ huynh còn thiếu quan tâm đến việc học và chăm sóc con em mình.
– Một số em có hoàn cảnh khó khăn, ở xa bố mẹ, thiếu sự quan tâm chăm sóc thường xuyên của gia đình.
– Những tác động của môi trường xung quanh và mặt trái của sự phát triển kinh tế như Internet, tình trạng bạo lực, tệ nạn xã hội,… cũng ảnh hưởng đến sự phát triển các em.
* Nguyên nhân chủ quan:
– Ý thức một số em chưa cao, chưa có sự tích cực và hợp tác trong giờ học. Ý thức rèn luyện và vươn lên chưa cao.
– Đối tượng học sinh chưa đồng đều nên khó khăn cho giáo viên trong việc đề ra phương pháp và nội dung giáo dục phù hợp cho mỗi đối tượng.
3. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp
Giải pháp này hướng đến các mục tiêu:
– Tăng cường hiệu quả công tác chủ nhiệm cho giáo viên Tiểu học trong mô hình VNEN.
– Phát triển tốt các kỹ năng cho học sinh trong đó có kỹ năng giao tiếp, hợp tác.
– Phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh, đáp ứng mục tiêu xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
Trải qua nhiều năm giảng dạy cùng với việc tìm hiểu, nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học, tôi đã đề ra một số giải pháp như sau:
– Ổn định tổ chức lớp học.
– Lập kế hoạch chủ nhiệm.
– Xây dựng lớp tự quản và tăng cường vai trò của Hội đồng tự quản trong lớp học.
– Tổ chức dạy học theo nhóm đối tượng.
– Giáo dục học sinh qua các môn học và hoạt động ngoại khóa.
– Chú trọng việc trang trí lớp học trong công tác chủ nhiệm.
– Xử lí có hiệu quả và có tác dụng giáo dục các tình huống sư phạm.
– Phối hợp các tổ chức giáo dục khác.
Trong đó giáo viên là người định hướng, xây dựng những nội dung cho công tác chủ nhiệm. Có sự quan sát, đôn đốc các em trong quá trình thực hiện. Sáng tạo trong mỗi hoạt động để khai thác đối tượng học sinh, khơi gợi hứng thú và ý thức học tập và rèn luyện cho học sinh. Chú ý phát triển các kỹ năng cơ bản và toàn diện cho học sinh.
b.1. Ổn định tổ chức lớp học
Ổn định tổ chức lớp học là công việc đầu tiên nhưng cũng là công việc rất quan trọng trong công tác chủ nhiệm. Đầu năm học giáo viên tìm hiểu tình hình cụ thể của lớp học thông qua giáo viên chủ nhiệm cũ, giáo viên bộ môn, Tổng phụ trách Đội,…Một số giáo viên thường bỏ qua công việc này nhưng đây là công việc quan trọng, giúp giáo viên có được cái nhìn tổng quan nhất về tình hình của lớp học mà mình chủ nhiệm.
Những tuần đầu, giáo viên chủ nhiệm có thể chỉ định Hội đồng tự quản (HĐTQ) và các Ban cũ hoạt động. Sau đó cho lớp tiến hành Đại hội công khai dựa vào sự tín nhiệm của các em và sự định hướng của giáo viên để bình chọn cho năm học mới. Việc bình chọn Chủ tịch Hội đồng tự quản (CTHĐTQ) hết sức cẩn trọng. CTHĐTQ nam hoặc nữ đều được, miễn sao các em có năng lực, bản lĩnh. Tuy nhiên giáo viên phải khéo léo để tạo nên sự hòa đồng giữa các em thông qua việc khẳng định vai trò, khả năng của CTHĐTQ.
Thành lập Hội đồng tự quản và các Ban:
Thành lập Hội đồng tự quản đòi hỏi phải có sự tham gia đầy đủ của giáo viên, học sinh và phụ huynh cũng như các tổ chức khác. HĐTQ là tổ chức do các em học sinh do các em tự tổ chức và thực hiện, Hội đồng tự quản học sinh bao gồm các thành viên là học sinh, được thành lập vì học sinh, bởi học sinh và đảm bảo cho các em tham gia một các dân chủ và tích cực , khuyến khích các em tham gia một cách toàn diện vào các hoạt động nhà trường.