SKKN Một số kinh nghiệm để làm tốt công tác chủ nhiệm” ở lớp 9A5 trường THCS …năm học

A/ ĐẶT VẤN ĐỀ
I / TÊN ĐỀ TÀI
MỘT SỐ KINH NGHIỆM ĐỂ LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM
Ở LỚP 9A5 TRƯỜNG THCS …  – NĂM HỌC: …
II / LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
“Vì  lợi ích 10 năm trồng cây vì lợi ích trăm năm trồng người”. Câu nói của Bác Hồ đã thấm nhuần vào Đường lối của Đảng và Chủ trương của Nhà nước ta. Hiện nay Đảng và Nhà nước ta đã nêu ra việc phát triển toàn diện – giáo dục toàn diện. Vậy mỗi người giáo viên chủ nhiệm phải có nhận thức hết sức đúng đắn về vai trò của người thầy trong lớp học. Người giáo viên chủ nhiệm lớp cũng như người chỉ huy ngoài chiến trường, muốn dành thắng lợi thì người đó phải biết tổ chức, bao quát, xử lí tốt các tình huống mới giành được thắng lợi. Đối với người giáo viên không chỉ dạy các em về kiến thức, văn hoá mà còn dạy các em về nề nếp, cách sống, cách làm người và ý thức làm chủ tương lai của đất nước.
Nhưng thực trạng hiện nay công tác chủ nhiệm chưa đạt được hiệu quả cao về nề nếp, công tác tổ chức lớp học và các hoạt động khác.
Từ nhận thức trên, người giáo viên chủ nhiệm lớp hết sức quan trọng trong việc        hướng dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục toàn diện. Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng rất nhều vai trò: Vừa là thầy dạy học, vừa là người cha, người mẹ  và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó có thể uốn nắn các em đi theo  quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp tốt thì mới dẫn đến việc học của các em chắc chắn sẽ tốt hơn và việc giảng dạy của giáo viên càng đạt hiệu quả hơn. Vì vậy tôi đã chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm để làm tốt công tác chủ nhiệm” ở lớp 9A5
Trường THCS …năm học ….
III / MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Từ thực trạng trên, đề tài tìm ra những nguyên nhân mà công tác chủ nhiệm chưa đạt hiệu quả. Qua đó đề xuất một số biện pháp hữu hiệu để giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm nhằm khắc phục tình trạng nề nếp lớp, hạn chế học sinh vi phạm nội qui, và chuyên cần trong học tập.
IV / GIỚI HẠN ĐỀ TÀI
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về một số kinh nghiệm để làm tốt công tác chủ nhiệm ở lớp 9A5 Trường THCS …năm học ….
V / ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU
1)Đối tượng nghiên cứu: Một số kinh nghiệm của giáo viên chủ nhiệm trong những năm   học vừa qua.
2)Khách thể nghiên cứu: Tìm hiểu thực trạng công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên
trong lớp 9A5 Trường THCS …năm học ….
VI /  GIẢ THIẾT NGHIÊN CỨU
Nếu các lớp áp dụng đồng bộ các kinh nghiệm mà đề tài đã nêu ra thì công tác chủ nhiệm lớp sẽ đạt kết quả cao hơn trong những năm học tiếp theo.
VII / NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục đích nêu trên, đề tài đã tự xác định cho mình những nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
1)Nghiên cứu cơ sở lí thuyết của đề tài.
2)Tìm hiểu thực trạng công tác chủ nhiệm của giáo viên ở lớp 9A5 Trường THCS …năm học ….
3)Đề xuất các biện pháp chỉ đạo công tác trên để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp.
VIII / PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1)Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
2)Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, trực quan, nêu gương, hỏi đáp …
3)Các phương pháp hỗ trợ: Thống kê mô tả, …
IX / KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU.
1)Tháng …: Đăng kí đề tài, lập đề cương.
2)Tháng …: Điều tra thực trạng nề nếp lớp học và lí lịch của học sinh ở lớp 9A5.
3)Tháng …: Thu thập và xử lí các số liệu điều tra.
4)Tháng …đến tháng …: Thống kê, phân tích các số liệu.
5)Tháng …: Viết đề tài, báo cáo sơ bộ.
6)Tháng …: Chỉnh sửa và hoàn thiện đề tài.
B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
Trong quá trình đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy và hưởng ứng cuộc vận động “Hai không” với bốn nội dung: “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, vi phạm đạo đức nhà giáo và học sinh ngồi nhầm lớp”. “Năm học  ứng dụng công nghệ thông tin, …”; “Trường học thân thiện” và hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” của ngành Giáo dục – Đào tạo. Đòi hỏi mỗi CB – GV trong ngành giáo dục phải nổ lực hết mình để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục. Ngoài kiến thức chuyên môn, mỗi giáo viên phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng đạo đức Cách mạng, đạo đức nhà giáo, đặc biệt giáo viên chủ nhiệm lớp phải nổ lực hết mình “Vì đàn em thân yêu” để hoàn thành tốt nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó.
Muốn đạt được mục đích này, giáo viên được chủ nhiệm lớp phải tận tụy với nhiệm vụ được giao, phải có kế hoạch cụ thể trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm hổ trợ cho học sinh có ý thức phấn đấu trong học tập, rèn luyện hạnh kiểm để trở thành học sinh có năng lực toàn diện trong công cuộc xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
Trong lĩnh vực giáo dục, người thầy không chỉ có lòng  “Yêu nghề mến trẻ” đem hết nhiệt tình để truyền đạt kiến thức cho học sinh mà quan trọng hơn nữa là phải có những biện pháp, làm thế nào để đạt hiệu quả cao nhất.
Muốn học sinh tiếp cận được mọi tri thức, người giáo viên chủ nhiệm phải có biện pháp giúp các em có ý thức học tập, chủ động tiếp thu kiến thức, hăng say và thi đua trong học tập.
Những năm gần đây nền giáo dục của nước ta có nhiều sự thay đổi và biến động không ngừng, nhưng Đảng và Nhà nước vẫn đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đến vấn đề đảm bảo chất lượng dạy và học.
Việc nghiên cứu những căn cứ trên cho ta hình dung về một em học sinh là thiếu niên, đang ngồi trên ghế trường THCS, đó là những học sinh đang phát triển nhân cách, tình cảm, trí tuệ, để có những tri thức và kỹ năng cơ bản trong giao tiếp. Để đi tới một nghiên cứu cụ thể, trước hết cần xác định công tác chủ nhiệm lớp là vấn đề rất quan trọng. Đối với công tác chủ nhiệm lớp, người giáo viên phải có tính kiên trì, tận tình. Sự nhiệt tâm, chu đáo của giáo viên là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo sự thành công của người giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp. Song với lứa tuổi học sinh lớp 9, sự nhận thức của các em còn non trẻ, luôn chứng tỏ là người lớn nhưng sự tư duy chưa đạt tới đỉnh cao, các em cần có người hướng dẫn, chỉ đạo cho các em đi vào nề nếp, để các em dần trở thành người tài và  sống có ích trong xã hội, đó chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp.
II/ TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM-TÌNH HÌNH
*Thuận lợi:
Được sự chỉ đạo sâu sắc của Ban giám hiệu nhà trường, của BCH Công đoàn nhà trường đã đề ra kế hoạch cụ thể hàng tháng, học kì và theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thường xuyên.
Sự kết hợp, hỗ trợ kịp thời của đoàn đội, của ban thi đua trong nhà trường.
Sự cộng tác chặc chẽ từ phía giáo viên bộ môn cùng giáo viên chủ nhiệm quản lí lớp. Sự quan tâm từ Ban thường trực Hội PHHS và chính quyền địa phương.
Cơ sở vật chất dạy và học của trường khang trang, đầy đủ các phòng học bộ môn, phòng chức năng, phòng truyền thống, …, phòng học thống mát, sân tập TDTT, nhà vệ sinh sạch sẽ …
* Khó khăn:
Trường THCS …là một trường ở trên địa bàn dân cư gồm nhiều thành phần ở khắp mọi xã trong huyện đến lập nghiệp, người dân chủ yếu làm nghề nông, chỉ có một số ít là cán bộ công nhân viên và tiểu thương nên mặc dù điều kiện kinh tế của nhân dân có phát triển nhưng chưa đồng bộ. Do điều kiện gia đình và tính ỷ lại của một vài phụ huynh, khoán trắng việc học của con em mình cho nhà trường, cho giáo viên, chưa thật sự quan tâm đến việc học tập của con em mình.
Nhiều em học sinh  nhà ở xa trường nên việc học trái buổi còn gặp nhiều khó khăn.
Laø giaùo vieân dạy theo tiết nên khoâng thöôøng xuyeân coù maët taïi lôùp hay taïi tröôøng neân vieäc theo  doõi haøng ngaøy ñeå kòp thôøi  nhaéc nhôû  hoïc sinh coøn khoù khaên.
Trong tình hình hieän nay, vaán ñeà phoå caäp giaùo duïc daãn ñeán vieäc hoïc taäp, yù thöùc  hoïc taäp cuûa caùc em phaàn naøo bò giaûm suùt. Ñeå xaùc ñònh ñoäng cô trong hoïc taäp, ngöôøi giaùo vieân chuû nhieäm phaûi maát thôøi gian daøi.
*Qua những thuận lợi và khó khăn trên, việc xây dựng cho học sinh những thói quen về nề nếp, đạo đức tốt là điều thực sự cần thiết. Vì thế mà việc đưa ra những giải pháp nhằm giúp các em có nề nếp, đao đức tốt, ý thức tự giác trong học tập là điều rất cần thiết.
III/ CÁC GIẢI PHÁP
Trong những năm học gần đây, vào đầu năm học nề nếp lớp chưa được ổn định và còn lộn xộn. Vì học sinh của lớp 9A5 được biên chế từ 5 lớp 8 của năm học … (8A1: 1 em; 8A2: 10 em; 8A3: 6 em; 8A4: 11 em; 8A5: 10 em; lưu ban (9A5: 1 em). Chính vì vậy nên các em chưa tự giác, chưa ý thức tập thể, chưa đi vào qui củ như một lớp đi lên từ lớp 8. Việc chấp hành nội quy của nhà trường còn lỏng lẻo, còn nhiều hạn chế.
Để ổn định và đi vào quỹ đạo của một lớp học là rất khó và phải mất một thời gian dài. Do vậy ngay từ khi được Ban Giám Hiệu phân công cho chủ nhiệm lớp 9A5,  bản thân đã trực tiếp gặp các giáo viên chủ nhiệm lớp cũ để điều tra sơ khảo về tình hình mọi mặt của từng học sinh, để nắm được các mặt mạnh, mặt yếu  của từng học sinh,  đặc biệt là hạnh kiểm và lực học của từng học sinh.
Về mặt hạnh kiểm: Bản thân đã điều tra học sinh trong lớp xem em nào đã vi phạm nội qui ở các lớp dưới, em nào có ý thức tập thể và không vi phạm để có kế hoạch bồi dưỡng, giáo dục cho các em.
Về tình hình học tập: Căn cứ vào tình hình của lớp dưới qua sổ điểm và học bạ, … để biết trong lớp có mấy loại học lực theo danh hiệu khen thưởng: Có bao nhiêu học sinh giỏi, có bao nhiêu học sinh tiên tiến và học sinh còn lại. Sau khi đã biết được lực học của từng  học sinh trong lớp để có kế hoạch giáo dục và giảng dạy. Ngoài ra còn điều tra thêm đội ngũ cán bộ lớp của lớp cũ có làm tốt nhiệm vụ được giáo viên giao không, có được tập thể lớp tín nhiệm không, do nguyên nhân nào? Do sự chỉ đạo của ban lãnh đạo lớp hay giáo viên chủ nhiệm.
Từ việc điều tra sơ khảo đã nắm được mặt mạnh, mặt yếu của lớp từ đó có biện pháp giáo dục thích hợp: Tổ chức, định hướng cho tập thể lớp bầu ra ban cán bộ lớp mới, ban cán sự bộ môn mới. Ban cán bộ lớp, cán sự bộ môn phải là người có học lực khá hoặc giỏi, có ý thức tập thể, đối xử hòa đồng với bạn bè, tự giác,  nhiệt tình trong công việc được giao.
Tiến hành việc điều tra sơ yếu lí lịch của từng học sinh trong lớp, có bao nhiêu học sinh con gia đình nghèo, gia đình khó khăn, con công nhân, con nông dân, con cán bộ công chức. Từ đó có cơ sở để phân loại các biện pháp giáo dục. Đối với những học sinh nghèo, học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn thì luôn kết hợp với nhà trường, ban thường trực hội cha mẹ học sinh, các ban ngành đoàn thể khác tạo mọi điều kiện giúp đỡ các em về mọi mặt như: Tinh thần cũng như vật chất để các em an tâm trong học tập và hòa nhập cùng bạn bè.
Ngoài ra giáo viên còn có kế hoạch phân loại học sinh ngay từ đầu năm học. Các em yếu về mặt nào, môn nào để còn kịp bồi dưỡng nâng cao trình độ đồng đều của lớp. Đối với học sinh yếu thì phân ra từng nhóm:
*Nhóm 1: Những học sinh yếu  nhưng có thái độ học tập tích cực.
*Nhóm 2: Những học sinh có tư duy bình thường nhưng có thái độ học tập chưa tốt.
*Nhóm 3: Những em yếu chậm tiến bộ thì xếp các em ngồi trên bàn đầu đồng thời cử một em khá  hoặc giỏi để kèm bạn cùng tiến. Đặc biệt cần chú ý phát triển tư duy nâng cao kiến thức bồi dưỡng học sinh khá giỏi, học sinh có năng lực đặt biệt.
Tạo cho học sinh có ý thức thi đua với nhau trong học tập và rèn luyện hạnh kiểm bằng cách lập thang điểm thi đua cho từng cá nhân học sinh, cho từng tổ (được tập thể lớp thống nhất) để theo dõi và chấm điểm. Cuối tuần và hàng tháng có đánh giá, rút kinh nghiệm và xếp loại A, B, C, D cho từng học sinh.
Trong giảng dạy, giáo viên phải dự kiến các tình huống sư phạm có thể xảy ra và cách ứng xử với học sinh. Thực hiện công tác giáo dục toàn diện thông qua việc kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, thường xuyên liên hệ trao đổi thông tin hai chiều với phụ huynh hoặc đến nhà (Lập danh bạ điện thoại của phụ huynh) để trao đổi tình hình học tập của học sinh. Lớp đã xây dựng được các nhóm học tập để giúp đỡ nhau như: Đôi bạn cùng tiến, Nhóm học tập tự quản … Qua đó thường xuyên kiểm tra, động viên, khuyến khích các em bằng phong trào chùm hoa điểm 9-10 và xếp loại thi đua hàng tuần, hàng tháng.
Muốn lớp mình có nề nếp tốt thì giáo viên chủ nhiệm phải lên kế hoạch cho cả năm học, từng tháng, từng tuần dựa trên kế hoạch của nhà trường. Xây dựng được nề nếp tự quản, bầu chọn được đội ngũ cán sự  cốt cán của lớp gồm: Lớp trưởng, 3 lớp phó phụ trách từng mặt, lớp được chia làm 4 tổ, mỗi tổ bầu một em làm tổ trưởng, một em làm tổ phó (ở cùng một xóm). Sau khi bầu xong, giáo viên họp đội ngũ cán bộ lớp để phân công quán triệt rõ nhiệm vụ cho từng chức vụ, đồng thời cho các em tự đăng kí các danh hiệu thi đua và biện pháp thực hiện từ đó có phương hướng chỉ đạo để học sinh thực hiện tốt.
Mỗi tổ có một quyển sổ theo dõi học tập và các mặt hoạt động của từng tổ viên trong tổ. Cuối tuần các tổ trưởng tổng hợp báo cáo cho lớp trưởng, lớp trưởng tổng hợp báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm vào tiết sinh hoạt chủ nhiệm cuối tuần. Lớp trưởng nhận xét tình hình học tập trong tuần, kế hoạch và các biện pháp thực hiện cho tuần tới, rồi đến giáo viên nhận xét chung tình hình học tập của lớp: Về ưu điểm và tồn tại. Sau đó nhận xét đánh giá tình hình học tập cùng với nề nếp, tác phong  của từng em để các em tự rút kinh nghiệm và khắc phục trong tuần tiếp theo. Ngoài ra còn giáo dục các em phải: “Nói lời hay, làm việc tốt”, “Gọi bạn xưng mình”. Thường xuyên giáo dục các em có tính tự giác, chấp hành tốt nghị quyết của lớp, nội qui của trường. Muốn các em thực hiện tốt, nghiêm túc thì người giáo viên chủ nhiệm lớp phải thực sự gương mẫu về mọi mặt, phải là: “Tấm gương sáng cho học sinh noi theo”, nói phải làm, đề ra phải thực hiện và khen chê đúng mực. Vì học sinh cuối cấp học THCS, các em đang ở lứa tuổi trưởng thành nên giáo dục phải nhẹ nhàng, nghiêm túc, nghiêm khắc nhưng cởi mở gần gũi độ lượng, luôn vị tha đối với học sinh biết nhận lỗi và sửa lỗi, tuyệt đối không trù ém, mắng nhiếc học sinh.

*Giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn các tổ chuẩn bị một cuốn sổ theo dõi tổ viên.
(Lớp trưởng, lớp phó cũng có sổ theo dõi chung cả lớp theo mẫu)