SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phần phân số ở lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài:

Trong quá trình dạy học Toán ở phổ thông nói chung, ở Tiểu học nói riêng, môn Toán là một trong những môn học quan trọng  trong chương trình học ở Tiểu học. Môn Toán có hệ thống kiến thức cơ bản cung cấp những kiến thức cần thiết, ứng dụng vào đời sống sinh hoạt và lao động. Những kiến thức kĩ năng Toán học là công cụ cần thiết để học các môn học khác cũng như ứng dụng trong thực tế đời sống. Toán học có khả năng to lớn trong giáo dục học sinh nhiều mặt như: phát triển tư duy lôgic, bồi dưỡng những năng lực trí tuệ (trừu tượng hoá, khái quát hoá, phân tích, tổng hợp, chứng minh, so sánh,…) Nó giúp học sinh biết tư duy suy nghĩ, làm việc có kế hoạch, góp phần giáo dục những phẩm chất, đạo đức tốt đẹp của người lao động, tạo tiền đề cho học sinh học tốt các môn học còn lại.

Thực hiện nghị quyết số 29 của ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã đề ra cho GD & ĐT là “ Đổi mới căn bản, toàn diện GD & ĐT và phát triển nguồn nhân lực”. Để thực hiện được điều này đòi hỏi phải có nguồn lực vừa có đủ tài, đức và tri thức trong cuộc sống. Nó tạo ra nền móng vững chắc cho quá trình học tập của mỗi học sinh. Muốn vậy, đòi hỏi nhà trường phải không ngừng nâng cao chất lượng dạy và học. 

Trong chương trình môn Toán, mạch kiến thức số học là trọng tâm, là hạt nhân của chương trình. Trong đó phần phân số chiếm một thời lượng lớn trong chương trình môn Toán lớp 4. Nó có rất nhiều ứng dụng trong đời sống hằng ngày. Việc dạy học phần phân số cho học sinh tiểu học nói chung và cho học sinh lớp 4 các em vận dụng để tính giá trị biểu thức, tìm thành phần chưa biết trong phép tính và giải toán có lời văn liên quan đến phân số.

Để trang bị cho học sinh lớp 4 những kiến thức trên quả là vấn đề không phải là dễ. Nó đòi hỏi người giáo viên cần phải nắm chắc nội dung chương trình, các kiến thức về phân số cũng nói riêng là nhằm giúp cho học sinh có những kiến thức cơ bản về phân số như: Nắm được khái niệm phân số. Biết đọc, viết các phân số. Nắm được các tính chất cơ bản của phân số. Biết tìm các phân số bằng nhau, biết rút gọn và quy đồng mẫu số các phân số. Biết so sánh và sắp xếp các phân số theo thứ tự. Biết thực hiện bốn phép tính về phân số. Từ đó như yêu cầu cần đạt đối với từng bài. Đồng thời phải có phương pháp, hình thức dạy học phù hợp cùng với những kinh nghiệm thực tế để tạo điều kiện cho các em được tiếp thu kiến thức một cách  tích cực, được thực hành kĩ lưỡng.

Trong thực tế nhiều năm gần đây, qua việc thăm lớp dự giờ học hỏi đồng nghiệp, tôi thấy: cách tổ chức dạy học của một số ít giáo viên chưa thật hợp lý. Hướng dẫn cách làm một bài toán còn chưa thật rõ ràng, cụ thể. Do vậy một số em nắm kiến thức còn lơ mơ, chưa chắc, kĩ năng thực hành chậm hay nhầm lẫn.

Là người giáo viên, trước thực trạng này, tôi nghĩ mình cần phải làm gì để giúp các em nắm chắc được kiến thức phần phân số, tạo điều kiện cho các em vận dụng các kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống cũng như các cấp học trên. Với mong muốn đó, tôi mạnh dạn đưa ra “Một số kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phần phân số ở lớp 4”

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Đánh giá thực trạng dạy và học phần phân số lớp 4 ở Trường Tiểu học Thọ Thế. Từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy – học môn Toán.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

– Các biện pháp dạy học phần phân số cho học sinh lớp 4.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp phân tích các tài liệu dạy học.

– Phương pháp điều tra.

– Phương pháp kiểm tra đánh giá.

– Thu thập các tài liệu, tìm hiểu chương trình phần phân số trong sách giáo khoa và sách giáo viên.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận:

Trong chương trình Toán lớp 4, cùng với mạch kiến thức hình học và giải toán có lời văn thì mạch kiến thức số học giúp các em phát triển năng lực trí tuệ, khả năng tính toán. Số học không những thể hiện trong môn Toán mà còn ứng dụng rộng rãi trong các môn học khác. 

Phần phân số trong chương trình Toán 4 gồm các nội dung sau:

* Phân số: 

– Hình thành khái niệm phân số. Đọc, viết phân số.

– Giới thiệu phân số và phép chia số tự nhiên.

– Hình thành các tính chất cơ bản của phân số, cách rút gọn phân số, quy 

đồng mẫu số các phân số và quy tắc so sánh hai phân số, cách so sánh phân số với 1. 

* Các phép tính với phân số:  

– Phép cộng, trừ, nhân, chia phân số.

* Giải toán có liên quan đến phân số:

– Giải các bài toán có liên quan đến phân số, các bài toán có dạng “ Tìm phân số của một số”.

Với nội dung chương trình như trên, đối với học sinh lớp 4, khi học xong phần phân số các em phải:

– Nhận biết được phân số từ trực quan. Biết được phân số gồm có tử số và 

mẫu số. Biết đọc và viết phân số chỉ số phần đã lấy đi (hoặc tô màu) hay số phần còn lại trong một hình hoặc một vật cụ thể.

– Nhận biết được mối quan hệ giữa số tự nhiên và phân số (Mọi số tự nhiên đều có thể viết thành một phân số có tử số là số tự nhiên đó và mẫu số là 1); mối quan hệ giữa phép chia số tự nhiên và phân số Thương của phép chia một số tự nhiên cho một số tự nhiên (khác 0) có thể viết thành một phân số, có tử số là số bị chia và mẫu số là số chia.

– Biết dựa vào tính chất cơ bản của phân số để tìm ra các phân số bằng nhau và cách rút gọn phân số (Nếu nhân cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một số tự nhiên khác 0 thì ta được một phân số mới bằng phân số đã cho. Nếu cả tử số và mẫu số của một phân số cùng chia hết cho một số tự nhiên khác 0 thì sau khi chia ta được một phân số bằng phân số đã cho) 

– Biết cách rút gọn, quy đồng các phân số. Biết dựa vào cách quy đồng, rút gọn phân số để so sánh các phân số với nhau hoặc so sánh phân số với 1. Từ đó biết sắp xếp các phân số theo thứ tự nhất định.

– Biết vận dụng cách quy đồng, rút gọn phân số để thực hiện phép tính cộng, trừ các phân số khác mẫu số. Biết thực hiện nhân, chia phân số.

– Nắm được tính chất giao hoán, tính chất kết hợp của phép cộng, phép nhân đối với phân số và cách nhân một tổng hai phân số với phân số thứ ba.

– Vận dụng bốn phép tính về phân số để tính giá trị biểu thức, tìm thành phần chưa biết trong phép tính và giải toán có lời văn liên quan đến phân số.

Như vậy để học sinh học tốt phần phân số của môn Toán lớp 4 thì yếu tố quyết định là: người thầy phải nắm chắc nội dung chương trình sách giáo khoa, nắm chắc kiến thức về phân số. Đồng thời phải xác định chính xác kiến thức cần đạt đối với mỗi bài học. Phải vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học đối với từng dạng bài nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, giúp học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức mới và vận dụng kiến thức mới để luyện tập, thực hành một cách linh hoạt, khoa học.