SKKN Một số kinh nghiệm giúp trẻ 5 – 6 tuổi, Trường mầm non Đông Vệ chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1

1. MỞ ĐẦU

–  Lý do chọn đề tài

Như chúng ta đã biết trong mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đều mang những đặc điểm đặc trưng phù hợp với từng lứa tuổi, chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác là sự chuyển biến khá rõ rệt, sự phát triển của giai đoạn này vừa là kết quả của giai đoạn trước đó vừa là tiền đề cho sự phát triển của giai đoạn tiếp theo. Nếu trẻ được phát triển tốt ở giai đoạn này là sự sẵn sàng để đón nhận giai đoạn tiếp theo, ở các giai đoạn luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. 

Đối với ngành giáo dục sự chuyển biến rõ nét nhất cần chuẩn bị tâm lý đó chính là sự vượt cấp (cấp Mầm Non – Cấp Tiểu học – cấp Trung học cơ sở – cấp Trung học phổ thông…) mà cấp MN là cấp đầu tiên trong đời người, lứa tuổi đầu tiên cần vượt cấp chính là khối mẫu giáo lớn ( 5-6 tuổi).

6 tuổi, trẻ bước vào lớp 1, đó là một  bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời của trẻ thơ. Hoạt động chủ đạo của trẻ không còn là hoạt động vui chơi như ở trường Mầm Non, mà thay vào đó là hoạt động học tập, thế giới xung quanh trẻ dường như đang có một sự thay đổi, tất cả đều mới lạ: Trường lớp mới, thầy cô mới, bạn bè mới, phương pháp học tập mới,…và cả những nội quy học tập mà trẻ chưa thật sự  ý thức được. Thêm vào đó, trẻ phải lĩnh hội một lượng lớn kiến thức vừa mới vừa trừu tượng. Tất cả đều là thử thách đối với trẻ.

Không ai phủ nhận việc cần phải chuẩn bị cho trẻ trước khi vào học lớp 1. Công việc chuẩn bị ấy là một trong những mục tiêu, nhiệm vụ và cũng là nội dung của Giáo dục mầm non. Việc chuẩn bị cho trẻ trước khi đi học ở trường phổ thông bao gồm nhiệm vụ phát triển toàn diện cho trẻ về trí lực, thể lực, thẩm mỹ, giao tiếp ứng xử xã hội và chuẩn bị chuyên biệt hơn cho việc lĩnh hội các tri thức, kỹ năng của các môn học mà trẻ sẽ phải học ở lớp 1, cấp 1.

      Ai cũng biết “Lớp 1 là móng, cấp 1 là nền”(1), bởi vậy, việc chuẩn bị mọi mặt cho một trẻ vào lớp 1 được coi là hết sức quan trọng. Trong những năm gần đây, khi điều kiện kinh tế phát triển, sự quan tâm, đầu tư của nhiều bậc phụ huynh chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 lại càng mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Đó là một biểu hiện thực sự đáng mừng. Tuy nhiên, chuẩn bị những gì cho trẻ, đầu tư như thế nào cho đúng cái trẻ cần khi bước vào lớp 1 lại là vấn đề đang rất cần trao đổi, định hướng.

Thực tế cho thấy rất nhiều vị phụ huynh vì quá lo lắng, quá nóng vội nên đã “sắm sửa” cho trẻ những “hành trang” không cần thiết, thậm chí rất sai lệch. Có thể kể ra một số sai lầm các bậc phụ huynh thường mắc phải như: Cho trẻ vào lớp 1 chưa đúng tuổi: Có thể nói việc cho trẻ vào lớp 1 khi chưa tròn 6 tuổi là điều hết sức tai hại, bởi lẽ khi chưa tròn 6 tuổi thì chắc chắn các yếu tố về thể lực, kĩ năng, tâm lí, ngôn ngữ…chưa đáp ứng với các yêu cầu vận động, sinh hoạt, học tập, giao tiếp của học sinh lớp 1. Trẻ hơn nhau một vài tháng là khác hẳn nhau về khả năng tiếp thu, vốn ngôn ngữ và khả năng giao tiếp. Chính vì vậy kết quả học tập không cao. 

Nhiều phụ huynh vì quá nôn nóng, lo lắng đã bắt con học trước cả mấy tháng hè, kể cả đánh vần, tập viết, làm toán, kể chuyện… theo sách giáo khoa lớp 1, thậm chí cả các tài liệu tham khảo, nâng cao! Chính vì vậy khi bước vào lớp 1 trẻ sẽ rất nhàm chán, mất hứng thú, chủ quan, không tập trung ngay khi các con phải học những bài học đầu tiên mà không có gì mới mẻ, thích thú. Đó là chưa kể nhiều vị phụ huynh chưa nắm được kĩ thuật tập viết đã cho con cầm bút bi, bút mực viết quá sớm, cầm bút sai (kĩ thuật và khoảng cách) từ đầu sẽ trở thành cố tật hết sức khó khắc phục, chắc chắn sẽ dẫn đến viết chậm, viết xấu và ngại viết.

Ở lứa tuổi mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo. Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, thẩm mĩ…qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Nhưng lên lớp 1 học tập lại là hoạt động chủ đạo. Vậy làm thế nào để trẻ có một kiến thức, một hành trang vững vàng để trẻ mạnh dạn tự tin, sẵn sàng bước vào một môi trường mới không hụt hẫng về tâm lý cũng như có những tố chất sẵn sàng cho việc học lớp 1? Đó là một câu hỏi không chỉ khiến tôi và các bạn đồng nghiệp trăn trở mà đó là câu hỏi cho cả gia đình và xã hội.

Là một giáo viên mầm non có tới 17 năm dạy lớp MG 5-6 tuổi và đã trải qua bao nhiêu lớp trẻ 5- 6 tuổi cần được chuẩn bị vào lớp 1, song mỗi năm lại có yêu cầu đổi mới hơn, phù hợp hơn, để hòa vào sự quan tâm chung của toàn xã hội và hoàn thành nhiệm vụ mà ngành giao phó, tôi luôn muốn tìm tòi học hỏi  để có thể giúp trẻ chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1 và mong muốn Phụ huynh hiểu được sự phát triển của con mình luôn phải phù hợp với độ tuổi tránh quá sức trẻ, một mặt là để giúp trẻ hoàn thiện những thành tựu trong suốt thời kỳ Mẫu giáo, mặt khác tích cực chuẩn bị cho trẻ có đủ điều kiện để thích nghi với hoạt động ở trường phổ thông với hoạt động chủ đạo là hoạt động học tập. 

Qua bao lần đúc rút kinh nghiệm cùng với sự đổi mới của ngành giáo dục và với mong muốn làm sao để trẻ của lớp mình sau khi ra trường có một tâm thế tốt nhất bước vào lớp 1 tôi đã chọn đề tài ” Một số kinh nghiệm giúp trẻ 5- 6 tuổi, Trường mầm non Đông Vệ chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1. ” làm đề tài nghiên cứu và ứng dụng vào thực tiễn.

– Mục đích của việc nghiên cứu

+ Tìm hiểu tầm quan trọng và nội dung của việc chuẩn bị cho trẻ vào  lớp 1.

+ Nghiên cứu thực tế việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 ở trường mầm non Đông Vệ.

+ Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm giúp trẻ chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1 đạt hiệu quả cao.

– Đối tượng nghiên cứu.

Giải pháp giúp trẻ 5-6 tuổi chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1 tại trường Mầm non Đông Vệ.

– Phương pháp nghiên cứu.

* Phương pháp lý thuyết gồm:

+ Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ vào lớp 1.

* Phương pháp nghiên cứu tài liệu

* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

+ Phương pháp khảo sát thực tế ( quan sát, đánh giá chuẩn trẻ 5 tuổi)

* Phương pháp nghiên cứu và tổng kết kinh nghiệm.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận về sự cần thiết giúp trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi chuẩn bị sẵn sàng vào lớp 1.

Giai đoạn chuyển từ mầm non sang lớp 1 là một bước chuyển lớn đối với trẻ. Việc thay đổi thói quen cũng như môi trường khiến nhiều trẻ bỡ ngỡ và gặp không ít khó khăn khi bước vào lớp 1. Vì vậy để việc chuẩn bị tâm lí và kĩ năng cho trẻ trước khi vào lớp 1 là rất quan trọng.

Tiến sĩ tâm lý Phạm Mạnh Hà cho biết: “Trước bất kỳ một thay đổi nào, nếu được chuẩn bị tâm lý một cách tốt nhất sẽ giúp cho trẻ dễ dàng thích nghi hơn. việc quan trọng là nên định hướng cho trẻ một số kỹ năng cơ bản”.(2)

Như chúng ta đã biết đến 6 tuổi, bất cứ một trẻ em nào phát triển bình thường đều có thể đi học. Đối với trẻ em việc đến trường phổ thông được coi là  một bước ngoặt quan trọng của cuộc đời. Đó là việc trẻ được chuyển qua một lối sống mới đồng thời trẻ cũng được chuyển qua một vị trí xã hội mới với những điều kiện hoạt động mới và những mối quan hệ mới của một học sinh thực thụ.

Khi còn ở tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi đang giữ vai trò chủ đạo. Chơi là một hoạt động mang tính chất thoải mái trong khi chơi trẻ được hoạt động tự do theo ý muốn, trẻ thích thì chơi, không thích thì có thể rút khỏi cuộc chơi một cách nhẹ nhàng nhưng vào lớp 1 trẻ phải thực hiện nhiệm vụ của một học sinh, hoạt động  chủ đạo đó là hoạt động mang tính nghiêm túc,  có mục đích có tổ chức, chặt chẽ và có kế hoạch  theo chương trình do nhà trường quy định mà học sinh phải có trách nhiệm và cố gắng  mới đạt được kết quả tốt đẹp, mới chiếm lĩnh được tri thức khoa học.

Quá trình phát triển của trẻ em trải qua nhiều giai đoạn từ giai đoạn này chuyển sang giai đoạn khác là sự biến đổi về chất trong tâm lý trẻ và những thành tựu đạt được ở một giai đoạn nhất định vừa là kết quả của giai đoạn trước