SKKN Một số kinh nghiệm hiệu quả trong công tác chủ nhiệm ở lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.1.Lí do chọn đề tài

Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học lên các bậc học sau. Trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước hiện nay, việc đào tạo thế hệ trẻ trở thành nguồn nhân lực có trình độ cao, đáp ứng được sự hội nhập quốc tế thì trọng trách của người giáo viên càng nặng nề hơn.
Nhưng trong thực tế, những tệ nạn xã hội đang tồn tại và diễn ra ngay trước mắt các em, nó lôi cuốn các em vào những thói hư tật xấu. Do đó, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ, có năng lực phẩm chất đạo đức tốt, tâm huyết với nghề, yêu thương tận tụy với học sinh. Người giáo viên vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó có thể uốn nắn các em đi theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp tốt thì mới dẫn đến việc giảng dạy tốt. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp thì việc học tập của các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Vì vậy trong công tác giảng dạy của mình, tôi đặc biệt chú trọng tới Công tác chủ nhiệm lớp. Do đó, trong những năm học gần đây, lớp tôi chủ nhiệm luôn duy trì sĩ số 100%, chất lượng học tập cũng như phẩm chất, năng lực của học sinh luôn đạt được mục tiêu đề ra. Vì vậy năm học này tôi mạnh dạn trao đổi: “Một số kinh nghiệm hiệu quả trong công tác chủ nhiệm ở lớp 4”cùng đồng nghiệp.

1.2. Mục đích nghiên cứu
Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này với mong muốn :
+ Góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy học của Trường Tiểu Thọ Ngọc nói riêng và của ngành giáo dục nói chung.
+ Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong công tác chủ nhiệm lớp.

1.3. Đối tượng nghiên cứu
Một số kinh nghiệm hiệu quả trong công tác chủ nhiệm ở lớp 4.
Học sinh lớp 4B Trường Tiểu học Thọ Ngọc.

1.4. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi tập trung vào việc để làm tốt công tác chủ nhiệm ở lớp 4 với các phương pháp cơ bản sau đây:
+ Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận.
+ Phương pháp điều tra khảo sát, thu thập thông tin.
+ Phương pháp xây dựng kế hoạch hoạt động.
+ Phương pháp kiểm tra, tổng kết.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Theo Nghị quyết số 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá XI) đã
đề ra cho giáo dục và đào tạo là “ Đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục – Đào
tạo và phát triển nguồn nhân lực”. [1] Vì vậy vai trò của ngành Giáo dục và Đào tạo là rất quan trọng. Để thực hiện nhiệm vụ đó chính là những thầy giáo, cô giáo – Những “Chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” ngày đêm miệt mài với nghề dạy học để ươm mầm tương lai cho Tổ quốc. Trong đó, đặc biệt quan trọng là những “Giáo viên chủ nhiệm lớp”. Trong giai đoạn hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ngày càng đòi hỏi sự dày công của người giáo viên, bởi yêu cầu ngày càng cao của xã hội, bởi trong cuộc sống vẫn đang tồn tại những tác động xấu đến học sinh bởi sự mưu sinh nên nhiều gia đình phải gửi con cho ông bà nuôi. Rồi cũng không ít gia đình có điều kiện lại nuông chiều con quá thái dẫn đến trẻ chẳng biết làm gì kể cả những việc nhỏ nhặt như việc tự phục vụ bản thân. Tất cả những điều đó ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập và rèn luyện của các em.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

Học sinh lớp 4 là lứa tuổi đang bước giai đoạn biến đổi về mặt thể chất và tinh thần. Đặc biệt ở lứa tuổi này, các em đã có nhiều thay đổi về nhận thức, về tâm sinh lí, tình cảm và cả các mối quan hệ xã hội. Nhiều em đang ở ngưỡng cửa của tuổi dậy thì. Các em rất dễ bị lôi kéo, bị dụ dỗ, bị xâm hại (Nhất là đối với những bé gái),…Nhưng các em vẫn chưa có đủ khả năng để từ chối, để tự bảo vệ mình. Vì vậy, các em rất cần được giáo dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tậpcũng như trong cuộc sống.
Thọ Ngọc là một xã thuần nông, tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo còn nhiều; đa số học sinh lớp tôi phải sống với ông bà hoặc với cô, dì, chú, bác vì bố mẹ các em đi làm ăn xa. Do đó, thiếu sự phối hợp giáo dục từ phụ huynh học sinh, phụ huynh chưa thật sự quan tâm nhiều đến con em, còn phó mặc cho thầy cô giáo, ít gặp gỡ giáo viên để trao đổi tình học tập, rèn luyện của con em ở lớp cũng như ở nhà, trình độ tiếp thu bài của các em không đồng đều.
Năm học ………, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 4B – Trường Tiểu học Thọ Ngọc. Lớp tôi có tổng số 33 học sinh. Trong đó có 14 em nữ, 19 em nam. Vì số lượng học sinh nam đông nên khâu quản lí nề nếp lớp rất vất vả. Một số em nam hay quậy phá, chọc ghẹo các bạn trong lớp gây ồn ào, mất trật tự trong giờ, một số em rất mê chơi game, có em thường xuyên nghỉ học, nhiều em có hoàn cảnh khó khăn nên không có góc học tập ở nhà, đi học về là vứt sách vở lung tung, đến lớp thì thường xuyên quên vở, quên bút,… Đặc biệt lớp tôi có một em có hoàn cảnh rất đặc biệt, bố mẹ không biết chữ, khả năng tiếp thu bài của em lại rất hạn chế vì vậy em rất ngại đến lớp.

Điều làm tôi trăn trở hơn cả là các em không xác định được là “Học để làm gì?”. Các em chỉ nghĩ rằng học là do bố mẹ và thầy cô bắt phải học thì các em học thôi. Điều đó làm cho các em không có động cơ để học cũng như các em chỉ học để đối phó, học để không bị bố mẹ và thầy cô dày la hay học để bố me vui lòng. Vì vậy mà trong quá trình học tập các em không có sự ganh đua với bạn bè nên kết quả học tập của các em không cao.

Trong hai tuần đầu, tôi theo dõi và ghi lại chi tiết vào sổ tay tất cả mọi hoạt
động về nề nếp cũng như học tập của học sinh. Kết quả được tôi phân loại như sau:
Số HS vi phạm Số HS thực hiện tốt
SL TL% SL TL%
Đi học đúng giờ 7 21,2 26 78,8
Nghỉ học vô lí do 5 15,1 28 84,9
Thiếu sách vở, đồ dùng học tập 8 24,2 25 75,8
Ăn mặc gọn gàng sạch sẽ, đeo khăn quàng đỏ đầy đủ 8 24,2 25 75,8
Trực nhật 7 21,2 26 78,8
Chuẩn bị bài trước ở nhà 18 54,5 15 45,5
Nói tục, chửi thề, trêu chọc nhau trong lớp gây mất trật tự, không chú ý học bài
8
24,2
25
75,8
Nói tự do, nói leo, … 10 30,3 23 69,7
Ăn quà vặt 7 21,2 26 78,8
Vứt rác sai qui định 5 15,1 28 84,9

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

2.3.1. Tìm hiểu tình hình học sinh đầu năm học.

Lớp tôi có 33 học sinh. Trong đó có 3 em là con em cán bộ công chức Nhà nước, 5 em là con gia đình khá giả, 12 em phải ở với ông bà vì bố mẹ đi làm ăn xa (trong đó có 2 em bố mẹ bỏ nhau), 1 em bố mẹ không biết chữ. Phần lớn bố mẹ các em đều làm nông nghiệp nên có thu nhập thấp, đời sống khó khăn.
Sau khi tìm hiểu tình hình học sinh, tôi tiến hành phân loại như sau:
Học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn: em Nam, em Ngọc Ánh, em Phương Ánh, em Phạm Linh.
Học sinh hay nói tục, chửi thề, trêu chọc nhau trong lớp gây mất trật tự,
không chú ý học bài: các em Lê, Quốc Đạt, Đông, Khánh, NamB, Quân, Thành Đạt, Tú.
Học sinh tiếp thu bài chậm: em Phong, em Tuấn, em Nam, em Khánh, em Bảo Anh, em Thành Đạt.
+ Đối với học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn: Tôi đã báo với nhà trường, liên hệ với Ban đại diện cha mẹ học sinh cùng phối hợp giúp đỡ cho các em có được bộ sách để học.

+ Đối với học sinh hay nói tục, chửi thề, trêu chọc nhau trong lớp gây mất trật tự, không chú ý học bài: Tôi gặp gỡ gia đình học sinh để tìm hiểu nguyên nhân sau đó dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc đối với học sinh nhưng không cứng nhắc. Tuyệt đối không sử dụng hình thức trách phạt, giáo viên cần gần gũi các em, tâm sự, chia sẻ với các em trong vai trò là một người bạn lớn và thường xuyên nhắc nhở động viên khen chê kịp thời. Gắn trách nhiệm cho các em bằng cách giao cho các em một chức vụ trong lớp để dần dần các em tự điều chỉnh mình.
+ Đối với học sinh tiếp thu bài chậm:
-Trước tiên tôi tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học chưa tốt, học chưa  tốt những môn nào sau đó tôi lên kế hoạch cụ thể giúp đỡ các em trong từng tiết học, giúp các em từng bước đi lên. Đối với những học sinh này, cần kiên trì, không nóng vội thì các em mới tiếp thu bài được.
– Tranh thủ thời gian giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu chưa rõ.
– Khi hỏi bài các em này, cần đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó và những câu gợi mở để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú học tập và củng cố niềm tin ở các em.
– Lên lớp phải thường xuyên kiểm tra bài để giúp các em chăm chỉ học tập hơn.
– Cần phát huy phương pháp học nhóm để tạo cơ hội cho các em thể hiện mình và học hỏi bạn, để những em học tốt giúp những em học chưa tốt tiến bộ.
– Phải yêu thương, tôn trọng và đối xử công bằng với các em. Không miệt thị, không phân biệt đối xử làm cho các em nhụt trí, xấu hổ trước bạn bè.