SKKN Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh khá giỏi lớp 6 khai thác bài toán về giá trị nguyên của một phân số từ một bài toán trong sách bài tập toán 6

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài:

Qua nhiều năm công tác, giảng dạy và ôn luyện đội tuyển học sinh giỏi môn Toán, nội dung mà học sinh gặp rất nhiều khó khăn trong các đề thi nói chung và đề thi học sinh giỏi nói riêng đó chính là các bài tập về phần số học. Thực tế trong nhiều năm liền trong kỳ thi học sinh giỏi môn Toán cấp tỉnh, rất ít học sinh giải quyết hết được phần số học. Đối với huyện Như Thanh hầu như chỉ giải quyết được một nửa số lượng về phần này. Vì thế mà ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng đạt giải của các em.

Thực tế, thời lượng cho phần số học trong chương trình Toán THCS là không nhiều, chủ yếu kiến thức cơ bản nằm ở chương trình Toán 6. Điểm khó là với đối tượng học sinh lớp 6, việc thay đổi môi trường học tập từ trường Tiểu học lên THCS, với yêu cầu cao hơn trong tư duy và suy luận. Mặt khác, khả năng về ngôn ngữ để diễn đạt vấn đề và lập luận có căn cứ đối với các em lớp 6 còn rất hạn chế. Vì thế, mà đối với học sinh lớp 6 gặp không ít khó khăn trong quá trình học tập và giải toán.

Một thực tế nữa là kiến thức Số học trong sách giáo khoa, mới chỉ đưa ra các khái niệm cơ bản ban đầu. Các bài tập trong sách giáo khoa, sách bài tập và các nguồn tài liệu khác còn hạn chế, thường chú trọng đến việc đưa ra lời giải cụ thể cho từng bài mà chưa quan tâm đến việc khái quát và phân dạng.

Trong quá trình giảng dạy, tôi thấy bài toán về giá trị nguyên của một phân số là một dạng toán rất hay và khó đối các em học sinh lớp 6. Vậy, làm thế nào để ngay cả các em lớp 6 có thể tiếp cận, tìm tòi và giải quyết tốt bài toán? Và đặc biệt cách tiếp cận đó làm sao phải phù hợp quá trình nhận thức của học sinh, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp.

Từ những lý do đó, tôi mạnh dạn viết sáng kiến “ Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh khá giỏi lớp 6 khai thác bài toán về giá trị nguyên của phân số từ một bài toán trong sách bài tập toán 6” để cùng trao đổi thảo luận và chia sẻ với các đồng nghiệp.

1. Mục đích nghiên cứu:

         Đề tài này góp thêm một số kinh nghiệm nữa trong việc hướng dẫn học sinh  lớp 6 tìm tòi, khai thác bài toán, đặc biệt trong bài toán về giá trị nguyên của một phân số. Từ đó giúp các em hiểu rõ hơn về bản chất của một bài toán và biết cách suy luận logic. Đồng thời góp phần rèn luyện khả năng tư duy linh hoạt sáng tạo trong giải toán.

III. Đối tượng nghiên cứu:

      Đề tài tập trung nghiên cứu các bài toán thuộc phạm vi trong chương trình toán 6 được khai thác và mở rộng từ bài tập 22 (Trang 9, SBT Toán 6- tập hai)

1. Phương Pháp nghiên cứu:

– Phương pháp xây dựng cơ sở lý thuyết.

– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế từ bài toán về giá trị nguyên của phân số đối với học sinh lớp 6.

– Phương pháp thực hành giải toán.

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Chúng ta biết rằng, dù là dạng toán nào thì  đều phải yêu cầu học sinh nắm vững kiến thức cơ bản. Phân tích cho học sinh thấy được mối quan hệ giữa các đối tượng, giữa cái đã biết với cái chưa biết, cái đang tìm hiểu. Từ đó hướng dẫn các em vận dụng sáng tạo, linh hoạt vào từng tình huống bài toán cụ thể. 

Việc hướng dẫn học sinh ôn tập từ kiến thức cơ bản để giải quyết các bài toán từ dễ đến khó, nâng dần mức độ đảm bảo khả năng tiếp thu của học sinh là hoàn toàn phù hợp với quá trình nhận thức.

Trong học tập nói chung và học toán nói riêng, nếu người học mà tự tìm tòi, khai thác và hệ thống được kiến thức từ những bài toán cơ bản thì không những giúp cho người học nhớ, lâu tránh được lối tiếp thu thụ động mà còn tạo được thói quen suy nghĩ tích cực, tư duy linh hoạt sáng tạo, góp phần tích cực hóa hoạt động học tập.

II.Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

       Qua việc dạy học các lớp chọn và ôn luyện bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 6, bản thân nhận thấy các bài toán về phân số có giá trị nguyên luôn là nội dung khó đối với các em học sinh lớp 6, kể cả với các em trong đội tuyển học sinh giỏi môn toán.

Trước khi triển khai đề tài, bản thân đã tiến hành khảo sát kiến thức với 30 học sinh lớp 6A trường THCS Thị trấn Bến Sung năm học …………….. Các em là những học sinh có lực học khá, giỏi môn Toán.

Đề kiểm tra khảo sát: (Thời gian: 45 Phút)

Bài 1 (7,5 điểm): Tìm số nguyên n để các phân số sau có giá trị là một số nguyên

1. b) c)

Bài 2 (2,5 điểm): Tìm phân số tối giản lớn nhất với a, b là các số tự nhiên, sao cho khi chia mỗi phân số cho ta được kết quả là số tự nhiên.

Kết quả kiểm tra

  Từ kết quả trên cho thấy, tuy các em có lực học khá giỏi nhưng kết quả còn nhiều hạn chế. Kinh nghiệm làm bài chưa có, khả năng suy luận, lập luận còn hạn chế. Nhiều em còn không xác định được hướng giải quyết bài toán. Đặc biệt, không có học sinh nào giải quyết được bài 2.