SKKN Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh lớp 6 khai thác các ứng dụng từ một bài toán

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài:

     Trong dạy học môn toán, giải toán là một yêu cầu mà học sinh và giáo viên thường xuyên phải thực hiện. Qua giải toán, kiến thức toán học được giáo viên củng cố, mở rộng cho học sinh, …, từ đó có sức hấp dẫn, đồng thời rèn luyện tư duy logic, sáng tạo; rèn luyện các kỹ năng giải toán cho các em.

       Với học sinh lớp 6, từ môi trường tiểu học lên cấp THCS việc tiếp cận với cách học, phương pháp học các môn trong đó có môn toán đã gặp không ít khó khăn. Qua giảng dạy, tìm hiểu, quan sát trong môn số học lớp 6  có dạng toán tính tổng dãy các phân số có quy luật đã gây nhiều khó khăn hơn cả, phần lớn các em chưa biết cách tìm lời giải,  chưa có kĩ năng phát hiện vấn đề, tìm đường lối giải quyết vấn đề, số ít em giải được nhưng khả năng khái quát đặc điểm bài toán để từ đó giải những bài toán tương tự chưa có, điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng học toán của học sinh. 

      Qua nhiều năm giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi tôi thấy: Khi cho một bài toán, đa số các em đều xem bài toán đó thuộc dạng nào và đi tìm các phương pháp giải dạng toán đó, nhưng khi gặp một bài toán không vận dụng được các phương pháp “truyền thống” đã học thì một số em rất lúng túng, chưa có nhiều khả năng tư duy sáng tạo, chưa khéo léo vận dụng các bài toán đã biết vào giải bài toán mình đang làm. Đặc biệt, đa số các em chưa biết tự khai thác và phát triển bài toán theo các hướng khác nhau, đôi khi gặp những dạng toán quen thuộc  nhưng nhiều em vẫn không giải được vì các em còn máy móc, chưa linh hoạt. 

            Từ những lý do trên, tôi nghiên cứu hướng dẫn học sinh lớp 6 biết giải và khai thác  bài toán, kết quả thu được rất khả quan: Chất lượng học tập bộ môn tốt; tinh thần học tập, sự hứng thú say mê học tập của học sinh được nâng lên, …, đây cũng chính là động lực giúp tôi hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm về  

 “ Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh lớp 6 khai thác các ứng dụng từ một bài toán” để chia sẻ cùng đồng nghiệp. 

1. Mục đích nghiên cứu:

         Từ một bài toán trong chương trình toán 6, tôi  giúp học sinh biết giải, nắm vững cách giải từ đó hướng dẫn học sinh biết tổng quát hóa bài toán, khai thác và vận dụng bài toán vào giải các bài tập khác có liên quan.

III. Đối tượng nghiên cứu:

     Đề tài nghiên cứu dạng toán tính tổng dãy các phân số có quy luật và khai thác các ứng dụng của dạng toán này từ  bài tập 87 trang 26 (sách bài tập toán 6, tập hai).

1. Phương Pháp nghiên cứu:

– Điều tra, khảo sát thực tế việc học của học sinh đối với dạng toán tính tổng dãy các phân số có quy luật.

– Thu thập thông tin, thống kê, sử lý số liệu.

– Áp dụng giảng dạy trên lớp và các tiết dạy buổi hai.

Các phương pháp giảng dạy đã được áp dụng là:

+ Phương Pháp vấn đáp gợi mở.

+Phương pháp lập luận suy diễn logic.

+ Phương pháp phân tích tổng hợp.

+ Phương pháp cụ thể hóa, khái quát hóa.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

    Trên cơ sở lý luận: kiến thức – phương pháp – thực hành – thai thác mở rộng kết quả, thứ nhất: tôi cung cấp kiến thức cho Học sinh, yêu cầu học sinh nắm vững  quy tắc các phép tính về phân số ( SGK toán 6 tập hai)  đồng thời giải tốt bài tập sách giáo khoa toán 6, sách bài tập toán 6.

       Tiếp theo, sau khi  nghiên cứu tài liệu tôi  chọn bài tập 87 sách bài tập toán 6 – tập2 để giải quyết vấn đề và tạo tình huống học tập cho học sinh. Mục đích dạy học sinh biết cách giải đồng thời biết chọn và sắp xếp các bài tập cùng dạng theo thứ tự từ dễ đến khó.

       Khi học sinh đã nắm được cách giải, biết trình bày lời giải, tôi tập trung hướng dẫn cách khai thác bài toán để học sinh  hiểu sâu hơn về bài toán, từ đó giúp học sinh biết mở rộng bài toán thành những bài toán mới và có bài tập tự luyện để học sinh rèn luyện kỹ năng giải dạng toán đã học.

II.Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

      Qua các tiết dạy trên lớp , dạy buổi hai cũng như những buổi dạy bồi dưỡng cho học sinh lớp 6B trường THCS Phú Nhuận về bài tập dạng tính tổng dãy các phân số có quy luật, mặc dù các em đã nắm vững kiến thức cơ bản nhưng nhiều em vẫn  gặp khó khăn.

      Cụ thể:  Trước khi triển khai đề tài tôi yêu cầu học sinh làm bài kiểm tra khảo sát như sau.