DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU 

Bảng 1.1. Các dạng kĩ năng Địa lí trong cấu trúc đề thi TN THPT hiện nay ……….. 4 Bảng 3.1. Các dạng kiến thức kĩ năng Địa lí trong cấu trúc đề thi TN THPT hiện 

nay ……………………………………………………………………………………………………. 10 

Bảng 3.2. Một số hướng dẫn cho học sinh khi khai thác và trả lời câu hỏi 

trắc nghiệm Atlat Địa lí ……………………………………………………………………….. 11 

Bảng 3.3. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi sử dụng Atlat để làm bài thi 

trắc nghiệm ………………………………………………………………………………………… 11 

Bảng 3.4. phương pháp, quy trình, cách trả lời câu hỏi nhận dạng biểu đồ 

thích hợp nhất …………………………………………………………………………………….. 12 

Bảng 3.5. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi thực hành kĩ năng về cách nhận 

diện biểu đồ thích hợp nhất theo hình thức trắc nghiệm …………………………… 13 

Bảng 3.6. Phương pháp, quy trình, cách thực hiện lựa chọn phương án trả lời 

đúng hoặc không đúng (nhận xét về biểu đồ) …………………………………………. 15 

Bảng 3.7. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi thực hành kĩ năng về nhận xét 

biểu đồ theo hình thức trắc nghiệm ……………………………………………………….. 16 

Bảng 3.8. Phương pháp, quy trình, cách thực hiện việc tìm nội dung/tên biểu 

đồ đã cho …………………………………………………………………………………………… 17 

Bảng 3.9. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi thực hành kĩ năng về tìm nội 

dung/tên biểu đồ …………………………………………………………………………………. 17 

Bảng 3.10. Phương pháp, quy trình, cách thực hiện tìm dạng biểu đồ thích 

hợp nhất từ bảng số liệu ………………………………………………………………………. 18 

Bảng 3.11. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi thực hành kĩ năng về xác định 

dạng biểu đồ phù hợp nhất với bảng số liệu đã cho …………………………………. 19 

Bảng 3.12. Phương pháp, quy trình, cách thực hiện việc lựa chọn phương án 

trả lời đúng với bảng số liệu và yêu cầu của câu hỏi ……………………………….. 19 Bảng 3.13. Nội dung và hướng dẫn cụ thể khi thực hành kĩ năng lựa chọn phương án trả lời đúng với bảng số liệu và yêu cầu của câu hỏi ……………….. 20 Bảng 3.14. Đề thi trắc nghiệm kĩ năng thực hành Địa lí theo cấu trúc ma trận 

đề thi minh họa của Bộ GD – ĐT …………………………………………………………. 22 

Bảng 4.1. Kết quả bài kiểm tra trắc nghiệm thực hành kĩ năng Địa lí của các lớp, ngày 10 tháng 4 năm 2022 tại trường THPT DTNT Nghệ An ……………. 27 

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Thứ nhất: kiến thức, kĩ năng thực hành Địa lí là một phần rất quan trọng đối với các em học sinh trong quá trình học tập, thi cử. Trước đây, trong đề thi tốt nghiệp, thi đại học theo hình thức tự luận, điểm thi phần kĩ năng chiếm tỉ lệ ít nhất ba mươi phần trăm trên tổng số điểm bài thi; hiện nay khi thi theo hình thức trắc nghiệm, điểm thi phần trắc nghiệm chiếm gần năm mươi phần trăm (4,75 điểm/10 điểm). Trên thực tế, kiến thức kĩ năng thực hành Địa lí không khó, nhưng do học sinh ít quan tâm, số học sinh tham gia thi TN THPT môn Địa lí còn ít, việc dạy và học phần kĩ năng chưa thực sự bài bản, khoa học nên hiệu quả còn rất hạn chế, kết quả học, thi môn Địa lí chưa cao, để mất điểm đáng tiếc. 

Thứ hai: Trong những năm qua, kết quả thi TN THPT trên địa bàn cả nước nói chung, tỉnh Nghệ An và trường THPT DTNT tỉnh nói riêng của môn Địa lí tuy có được nâng cao nhưng vẫn còn thấp so với phổ điểm trung bình cả nước, nhất là với các tỉnh có truyền thống học tập, thi cử đỗ đạt. Từ việc phân tích kết quả làm bài thi của các em học sinh, bản thân tôi thấy phần kiến thức kĩ năng Địa lí của các em học sinh còn rất nhiều hạn chế, đây được xem là một trong những nguyên nhân quan trọng làm cho tổng điểm bài thi môn Địa lí còn thấp. 

Thứ ba: trường THPT DTNT Nghệ An, một trong năm trường THPT trên địa bàn tỉnh được lựa chọn xây dựng thí điểm trường THPT Chất lượng cao. Do vậy nhiệm vụ đặt ra cho thầy và trò là hết sức nặng nề, bởi vừa phải thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, vừa thực hiện mục tiêu chất lượng chuyên môn mũi nhọn. 

Thứ tư: Nghệ An luôn thuộc nhóm các tỉnh/thành phố có phổ điểm trung bình thi TN THPT hàng năm vào hàng cao nhất cả nước. Tuy nhiên, trong những năm gần đây thứ hạng đó đang bị thay đổi theo hướng giảm xuống, trong khi đó nhiều tỉnh lại có sự bứt phá để vượt qua những tỉnh có truyền thống học tập thi cử như Nghệ An. Trước thực trạng đó, Lãnh đạo ngành giáo dục Nghệ An luôn có các giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để phấn đấu đưa Nghệ An sớm trở lại tóp những địa phương dẫn đầu về điểm thi TN THPT hàng năm. Một trong những giải pháp đó là tiến hành kí cam kết vấn đề đảm bảo chất lượng chuyên môn: Sở Giáo Dục và Đào Tạo – Nhà trường – Giáo viên – học sinh. 

Là một giáo viên dạy học ở trường THPT DTNT, điều kiện học tập của học sinh tuy không khó khăn, chất lượng tuyển sinh đầu vào đã có nhiều tiến bộ, kiến thức phần kĩ năng Địa lí không khó, nhưng điểm thi thì còn thấp. Điều đó đã  làm cho tôi luôn trăn trở. Tôi luôn nghĩ: phải làm thế nào để học sinh đi thi đạt điểm tối đa ở phần thực hành Địa lí để kết quả  bài thi cao hơn?  Vì vậy, những năm gần đây trong quá trình giảng dạy và ôn thi cho học sinh, tôi đã nghiên cứu và tìm được cách ôn luyện phù hợp, học sinh biết cách và thích làm các bài thực hành nên kết quả đã được nâng lên. Việc phân tích, đánh giá kết quả học tập và thi TN THPT môn Địa lí của học sinh được tôi nghiên cứu từ năm học 2019 trở lại đây. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và từ thực tiễn dạy ôn thi TN THPT, tôi đã mạnh dạn viết lại kinh nghiệm ôn thi TN THPT: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn học sinh trường THPT DTNT Nghệ An ôn thi TN THPT – phần Kĩ Năng Địa lí đạt kết quả cao” 

2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 

• Học sinh: việc nghiên cứu đề tài được triển khai đối với học sinh lớp 12 trường THPT DTNT Nghệ An là chủ yếu và một phần dựa trên kết quả thi TN THPT của học sinh một số trường lân cận. 
• Thời gian: đề tài được bản thân tiến hành nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm trong khoảng thời gian khá dài, đặc biệt từ năm học 2019 đến nay. 

3. Phương pháp nghiên cứu 

• Thống kê: để có được kết quả nghiên cứu chính xác, khách quan và khoa học, tôi đã tiến hành thống kê lại kết quả thi TN THPT môn Địa lí hàng năm của học sinh trường THPT DTNT Nghệ An. 
• Phân tích, tổng hợp, đánh giá: trên cơ sở số liệu thống kê về kết quả thi TN THPT môn Địa lí hàng năm để tiến hành phân tích, tổng hợp, đánh giá từ đó biết được phổ điểm trung bình, tỉ lệ điểm đạt được của học sinh ở các phần kiến thức. 
• Điều tra, phỏng vấn: để hiểu rõ hơn về thực trạng, nguyên nhân thực trạng, tôi đã tiến hành điều tra, phỏng vấn thêm với học sinh, giáo viên dạy. Mục đích là để cũng cố thêm cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu. 
• Đúc rút kinh nghiệm quá trình dạy học từ bản thân: thông qua quá trình dạy ôn thi TN THPT, bản thân đã đúc rút một số kinh nghiệm như biết được những điểm còn tồn tại, khó khăn của học sinh khi thi TN THPT môn Địa lí, làm thế nào để đạt kết quả thi cao nhất. 

4. Tính mới của đề tài 

• Đây là đề tài được nghiên một cách bài bản, chi tiết, cụ thể, sát thực trạng, sát đối tượng trong một khoảng thời gian dài mà chưa có tác giả nào đề cập đến. 
• Hướng dẫn học sinh ôn thi phần kĩ năng thực hành Địa lí theo hình thức tự luận đã có nhiều tác giả nghiên cứu, nhưng hướng dẫn học sinh ôn thi phần kĩ năng Địa lí theo hình thức trắc nghiệm thì chưa có một đề tài nào được công bố. Việc hướng dẫn các em cách ôn thi phần kĩ năng thực hành Địa lí theo hình thức trắc nghiệm đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao kết quả điểm thi TN THPT môn Địa lí nói riêng và thi TN THPT của trường THPT DTNT Nghệ An nói chung.