SKKN Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2

• Phần mở đầu

• Lý do chọn đề tài

Trong chương trình giáo dục tiểu học hiện nay, môn Toán và các môn học khác đóng một vai trò rất quan trọng, góp phần đào tạo nên những con người phát triển toàn diện.

Toán học là môn khoa học tự nhiên có tính logic và tính chính xác cao. Toán học chính là chìa khóa mở ra sự phát triển của các bộ môn khoa học khác. Chính vì vậy, muốn học sinh Tiểu học học tốt môn Toán thì người giáo viên không chỉ truyền đạt, giảng giải nội dung học tập theo các tài liệu đã có sẵn mà còn phải biết khơi gợi lòng đam mê của học sinh với môn học. Bởi nếu chỉ dạy cho học sinh những kiến thức đã có sẵn trong các tài liệu thì tiết học sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao. Đó là một trong những nguyên nhân cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày.

Bản thân đã nhiều năm giảng dạy ở lớp 2 nhưng tôi luôn trăn trở: làm thế nào để học sinh của mình năng động, sáng tạo, hứng thú trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, giảm áp lực, học mà chơi-chơi mà học

Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở bậc Tiểu học theo đúng hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Để giúp các em học tốt môn Toán-một môn học khô khan, nếu chỉ dạy trên bảng đen phấn trắng thì học sinh sẽ chóng chán, tiếp thu bài hạn chế. Vậy người giáo viên không chỉ thiết kế nội dung bài học hợp lí, mà còn phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia tích cực vào các hoạt động học tập. Giáo viên cần biết kết hợp sử dụng các phương tiện dạy học hỗ trợ nhằm khơi gợi trí tò mò, óc sáng tạo của học sinh. Trò chơi học tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lý thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập. Chính vì những lý do trên mà tôi đã chọn đề tài Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi Toán học cho học sinh lớp 2 nhằm gây hứng thú học tập và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

• Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

* Mục tiêu

Giúp giáo viên nắm được một số biện pháp xây dựng các trò chơi học tập trong môn toán ở lớp 2.

Thông qua các trò chơi học sinh sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ

dàng.

* Nhiệm vụ

Đưa ra các phương pháp tổ chức trò chơi Toán học, giúp học sinh hứng thú học

toán và tính toán nhanh, chính xác để từng bước góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

• Đối tượng nghiên cứu

Tổ chức trò chơi toán học.

• Giới hạn của đề tài

Một số biện pháp tổ chức trò chơi toán học cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Krông Ana, năm học ………..

• Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp điều tra

Phương pháp kiểm tra, đánh giá Phương pháp trực quan

Phương pháp đàm thoại Phương pháp trao đổi, thảo luận Phương pháp trò chơi

Phương pháp nghiên cứu tài liệu

• Phần nội dung

• Cơ sở lí luận

Căn cứ vào Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với môn Toán lớp 2 là: “Khuyến khích, tạo điều kiện cho những học sinh có khả năng, có điều kiện giải quyết tất cả các bài tập trong sách giáo khoa; chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong sử dụng sách giáo khoa khi dạy học nhằm phát triển năng lực cá nhân học sinh, góp phần thực hiện dạy học phân hóa ở tiếu học.”

Đặc biệt môn toán cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học ban đầu về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy, bồi dưỡng tình cảm đạo đức tốt đẹp. Học sinh Tiểu học rất hiếu động, ham chơi, thích cái mới lạ nhưng lại chóng chán. Chính vì thế đối với học sinh trò chơi toán học là một phát hiện mới, kích thích trí tò mò, muốn tìm hiểu, khám phá.

Thông qua trò chơi toán học, học sinh biết vận dụng kiến thức một cách linh hoạt, kích thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, suy luận logic, xử lí thông minh trong các tình huống phức tạp, tăng cường khả năng hợp tác, tình đoàn kết, tính trung thực, tinh thần trách nhiệm.

Sử dụng trò chơi học tập đúng nội dung và mục đích sẽ góp phần dạy học theo định hướng hoạt động lấy học sinh làm trung tâm. Làm cho giờ học bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, học sinh hứng thú, tích cực học tập, tiếp thu kiến thức của bài học một cách nhẹ nhàng, hiệu quả phù hợp với những yêu cầu chỉ đạo chuyên môn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

• Thực trạng vấn đề nghiên cứu

Lớp 2E có 33 học sinh, dân tộc 1 em, học sinh có hoàn cảnh khó khăn 5 em.. Chính vì thế, chất lượng học sinh đầu vào không cao, học sinh năng khiếu không có mà ngược lại học sinh tiếp thu chậm nhiều. Đa số cha mẹ các em đều làm nông, ít có thời gian quan tâm đến việc học tập của con em mình. Vì vậy rất khó khăn cho giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh tích cực tham gia vào các trò chơi Toán học, cũng như các hoạt động học tập của môn Toán để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

* Ưu điểm:

Được sự quan tâm của Lãnh đạo trường Tiểu học Krông Ana, sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của tập thể giáo viên nhà trường nói chung, bản thân nói riêng và đặc biệt sự quan tâm sát sao của cha mẹ học sinh đã từng bước góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học của trường được trang bị khá đồng bộ, đảm bảo cho việc giảng dạy. Các em học sinh đều rất ngoan, thực hiện tốt theo Năm điều Bác Hồ dạy, có ý thức học tập chăm chỉ, sách vở, đồ dùng học tập tương đối đầy đủ. Một số em biết tham gia vào trò chơi Toán học một cách mạnh dạn, tự tin.

Nhà trường tổ chức tốt cho các lớp họp cha mẹ học sinh ngay từ đầu năm học để thống nhất một số nội dung trong quá trình học tập và chấn chỉnh nế nếp học tập của các em. Vì thế, rất thuận lợi cho giáo viên trong quá trình giảng dạy nhằm góp phần nâng cao chất lượng môn Toán cho học sinh.

* Hạn chế:

Khi tham gia vào các hoạt động học tập của môn Toán, vẫn còn một số em rụt rè, lúng túng, chưa dám bộc lộ hết khả năng của mình. Một số em khả năng tính toán chậm nên trong khi tham gia vào trò chơi toán học còn gặp nhiều khó khăn về tính toán, cách diễn đạt lời nói.

Vẫn còn một số học sinh chưa thực sự ham thích học toán dưới sự quản lí của giáo

viên.

Một số ít cha mẹ học sinh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em

mình, vì thế dẫn đến học sinh tiếp thu chậm còn nhiều, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động của môn toán.

Đặc biệt một số giáo viên do chất giọng vùng miền nên giọng nói trong quá trình giảng bài chưa truyền cảm, vì thế chua thu hút học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập. Một số ít giáo viên chưa thật sự nhiệt tình trong công tác giảng dạy, chưa chú trọng hướng dẫn học sinh học tốt môn toán theo hướng đổi mới mỗi học sinh đều được hoạt động, đều được bộc lộ mình để chủ động tham gia vào các hoạt động học tập ở lớp. Đây cũng là điều tôi băn khoăn, trăn trở để tìm giải pháp nâng cao chất lượng môn toán cho học sinh nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho các em.

Qua quá trình tìm hiểu một số giáo viên dạy lớp 2, tìm hiểu học sinh, tôi nhận thấy: các đồng chí đã quan tâm đến việc đưa trò chơi vào giờ học toán. Tuy nhiên, việc lựa chọn và làm các vật dụng trong trò chơi còn gặp nhiều khó khăn về chi phí, thời gian và tính ứng dụng nhiều trong tiết học khác. Vì vậy mà giờ học toán còn trầm, học sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinh tiếp thu chậm còn ngại học toán.

• Nguyên nhân tác động:

Luôn được sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học và sự giúp đỡ của đồng nghiệp, sự chăm chỉ, tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập của học sinh để từng bước nâng dần chất lượng môn Toán cho học sinh lớp 2.

Xuất phát từ tình yêu thương đối với học trò của mình, bản thân đã giúp học sinh tích cực tham gia vào các trò chơi Toán học hơn và các em ham thích tới trường, tới lớp để tìm tòi cái mới trong tri thức, trong cuộc sống. Đối với một số em ban đầu chưa tích cực tham gia vào các trò chơi toán học thì nay đã tích cực tham gia hơn, chăm chỉ học tập hơn và đặc biệt chất lượng về môn Toán của lớp tăng lên rõ rệt.

Bên cạnh những ưu điểm vừa nêu trên thì vẫn còn một số ít cha mẹ học sinh chưa thực sự quan tâm phải đi là ăn xa nhà, gửi con ở nhà với ông bà hoặc người thân trong gia đình. Vì thế dẫn đến học sinh tiếp thu chậm, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động học tập.

• Nội dung và hình thức của giải pháp

• Mục tiêu của giải pháp

Phân tích, đánh giá, vận dụng các giải pháp trong đề tài nhằm mục đích khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh.

Tăng cường tính hợp tác, tính năng động, sáng tạo, tinh thần đồng đội học hỏi lẫn nhau trong quá trình học tập và tham gia vào các trò chơi.

Bồi dưỡng kĩ năng sống để các em thêm yêu cuộc sống, yêu quý toán học, yêu quý các môn học và đặc biệt góp phần hình thành, phát triển kĩ năng tính toán thành thạo cho các em.

• Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp

• Nguyên tắc tổ chức trò chơi trong môn Toán:

Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc:

• Nguyên tắc “vừa sức, dễ thực hiện”

Mỗi trò chơi phải củng cố được một lượng kiến thức toán học cụ thể trong chương trình như: kiến thức bài cũ, kiến thức bài mới, kiến thức thực hành, luyện tập,…

Chương trình môn Toán lớp 2 được chia thành 4 mạch kiến thức cơ bản là: Số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố hình học, giải toán có lời văn.

Các trò chơi được xây dựng từ các dạng bài tập có chọn lọc của các tiết học gồm 4 mạch kiến thức trên và có thể mang những cái tên gợi cảm, gây hứng thú, góp phần hình thành, củng cố hoặc hệ thống kiến thức.

Các trò chơi phải giúp học sinh rèn luyện kỹ năng toán học, phát huy trí tuệ, óc phân tích, tư duy sáng tạo.

Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian (sử dụng trong giờ học từ 5 đến 7 phút), thích hợp với môi trường học tập.

Trò chơi có sức hấp dẫn, thu hút được sự chú ý, tham gia của học sinh, tạo không khí vui vẻ, thoải mái.

Tổ chức trò chơi không quá cầu kỳ, phức tạp. Trò chơi cần phải gần gũi, sát thực, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 2.

• Nguyên tắc khai thác và thực hành.

Sử dụng triệt để yêu cầu, nội dung kiến thức cơ bản, cũng như đồ dùng, phương tiện có sẵn của môn học (ở thư viện, đồ dùng của giáo viên, học sinh…)

Các đồ dùng tự làm của giáo viên khai thác từ những vật liệu gần gũi có sẵn xung quanh chúng ta như: vỏ hộp bánh, nắp chai, giấy bìa,… sao cho đồ dùng vừa đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục, tính thẩm mỹ nhưng lại ít tốn kém. Đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để thiết kế trò chơi toán học.

1. Thiết kế trò chơi trong môn Toán:

Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn toán nói chung và môn toán lớp 2 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể để đưa ra các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau:

Trò chơi phải phù hợp với tâm sinh lý học sinh lớp 2, phù hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường.

Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo và mang ý nghĩa giáo dục Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú

Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh

• Cấu trúc của trò chơi học tập

Tên trò chơi: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng nào.

Mục đích của trò chơi: Quy định rõ hành động chơi, cách chơi được thiết kế trong trò chơi.

Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả được đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong trò chơi để học sinh hiểu.

Nêu luật tham gia trò chơi, cách chơi, quy tắc chơi, quy định đối với người tham gia chơi, quy định đối với đội thắng cuộc trong trò chơi. Số người tham gia chơi, chia đội chơi.

học.

1. Cách tổ chức trò chơi:

Thời gian tiến hành thường từ 5 phút đến 7 phút phù hợp với nội dung từng bài

Giới thiệu trò chơi, nêu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi, vừa mô tả vừa thực

hành, nêu rõ luật chơi.

Chơi thử để nhấn mạnh luật chơi, tổ chức chơi.

Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.

Khen thưởng phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh.

Những học sinh phạm luật chơi sẽ phải hát một bài, nhảy lò cò hoặc cả lớp hát cho những học sinh đó múa,… tránh tạo không khí căng thẳng, không thoải mái cho học sinh sau khi chơi.

• Minh họa một số trò chơi trong môn Toán lớp 2:

Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mang tính đồng đội mà tôi đã ứng dụng trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 2.

• Trò chơi Truyền điện

Trò chơi áp dụng cho các tiết học về xây dựng bảng cộng có nhớ, bảng trừ có nhớ, bảng nhân, bảng chia,… Nhằm củng cố kĩ năng thực hiện các phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 100, kĩ năng thực hiện các phép tính nhân chia trong bảng và kĩ năng phản xạ nhanh ở các em.

Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ, giáo viên gọi bắt đầu từ em thứ nhất xung phong đọc to một số trong phạm vi 100: Chẳng hạn phép tính 35 – 14. Em thứ nhất đứng dậy đọc số “35” và chỉ nhanh vào em thứ hai bất kỳ để truyền điện. Lúc này em thứ hai phải đứng lên nói tiếp “trừ 14”, rồi lại chỉ nhanh vào em thứ ba bất kỳ đứng lên nói bằng 21.