SKKN Một số kinh nghiệm ứng dụng CNTT vào soạn giảng nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức liên môn thông qua bài 17 ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa – môn Địa lí 7

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài.

Chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã nêu rõ: “Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp, phương thức dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới một xã hội học tập” [5]

Ngày ……….Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số  4987/BGDĐT- CNTT về hướng dẫn việc triển khai nhiệm vụ công nghệ thông tin (CNTT) cho năm học ……….bao gồm 15 nhiệm vụ trong đó nhiệm vụ thứ 6 là “Ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp dạy và học” trong đó có nội dung là: “Đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT trong trường phổ thông nhằm đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng giáo viên tự tích hợp CNTT vào từng môn học thay vì học trong môn tin học. Giáo viên các bộ môn chủ động tự soạn và tự chọn tài liệu và phần mềm (mã nguồn mở) để giảng dạy ứng dụng CNTT” (Theo Quyết định số 698/QĐ-TTg ngày 01/6/2009 của Thủ tướng Chính phủ) [5]

Ngày nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) đã được áp dụng ở hầu hết các lĩnh vực hoạt động xã hội và mang lại hiệu quả thiết thực. Trong giáo dục nói chung và đối với việc giảng dạy bộ môn địa lí nói riêng, CNTT đã mang lại triển vọng to lớn trong việc đổi mới phương pháp và sử dụng kĩ thuật dạy học theo hướng tích cực.

   Cùng với việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng giáo dục là hết sức cần thiết. Đặc biệt là trong những năm gần đây việc dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức liên môn đang được ngành giáo dục chú ý quan tâm. Hàng năm, Bộ giáo dục và đào tạo tổ chức cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức liên môn và đã được đông đảo giáo viên trong cả nước hưởng ứng và tham gia tích cực. Để nâng cao hiệu quả dạy học theo chủ để tích hợp thì việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy là một công việc hết sức quan trọng đối với giáo viên nói chung và giáo viên bộ môn địa lí nói riêng.

Ngoài các phương pháp dạy học truyền thống thì việc ứng dụng CNTT trong dạy học sẽ góp phần làm cho giờ học trở nên sinh động, hiệu quả, kích thích được tính tích cực, sáng tạo của học sinh, việc dạy học theo chủ để tích hợp cũng đạt được hiệu quả cao hơn. Đối với chương trình sách giáo khoa mới hiện nay được thiết kế với rất nhiều tranh ảnh, lược đồ, bảng biểu… vì vậy theo tôi việc ứng dụng CNTT vào soạn giảng giáo án điện tử sẽ đem lại kết quả học tập rất tốt đồng thời phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh.

Tuy việc ứng dụng CNTT vào soạn giảng là một việc làm không còn mới mẻ nhưng cũng còn một bộ phận giáo viên còn lúng túng khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Đặc biệt, trong những năm gần đây việc ứng dụng CNTT nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chủ đề tích hợp là một việc làm mới mẻ, đối với giáo viên tại nhà trường THCS Văn Nho. 

Xuất phát từ những lí do trên tôi đã chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm ứng dụng CNTT vào soạn giảng nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức liên môn thông qua bài 17 ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa – môn Địa lí 7 tại trường THCS Văn Nho”  để nghiên cứu và thực nghiệm trong quá trình giảng dạy. Đến nay cũng đã thu được những kết quả khả quan, đồng thời rút ra được một số kinh nghiệm xin trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp để cùng nhau tìm ra phương pháp dạy học môn Địa lí đạt kết quả cao hơn.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

–  Nhằm năng cao khả năng ứng dụng CNTT và sử dụng các thiết bị dạy học phục vụ cho một tiết học có hiệu quả của giáo viên địa lí, đặc biệt là tiết học có chủ đề dạy học tích hợp kiến thức liên môn.

– Giúp học sinh có khả năng tiếp nhận kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức trên cơ sở những tri thức giáo viên đã nghiên cứu, truyền tải thông qua các thiết bị dạy học trong một tiết học nói chung và tiết học có chủ đề tích lợp kiến thức liên môn nói riêng.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

– Đối tượng thứ nhất: Là học sinh khối lớp 7 trường THCS Văn Nho

– Đối tượng thứ hai: Các phương tiện, công cụ hỗ trợ (Máy tính, máy chiếu đa năng, phần mềm Power Point…) cho việc ứng dụng CNTT vào soạn giảng nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức liên môn thông qua bài 17 ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa môn Địa lí 7 ở trường THCS.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp tổng hợp các loại tài liệu có liên quan.

– Phương pháp tổng hợp và đúc rút kinh nghiệm thực tế.   

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

2.1.1. Khái niệm liên quan.

– Ứng dụng CNTT vào tiết dạy là việc sử dụng các thiết bị hiện đại như: Máy vi tính, projector… nhằm khai thác những điểm mạnh của CNTT để hỗ trợ trong quá trình dạy học, góp phần nâng cao chất lượng tiết dạy [5]

– Phần mềm Power Point là phần mềm trình diễn của máy tính điện tử. Có thể dùng như phương tiện báo cáo, trình bày nội dung văn hóa, xã hội, giáo dục, … một cách rõ ràng, có theå sử dụng những văn bản cùng với những hình ảnh, đoạn clip sống động và màu sắc theo ý muốn [5]

– Tích hợp trong tiếng Anh là integrated, nghĩa là “tập hợp, tích cóp, nhóm gọn một hoặc nhiều các phần tử riêng lẻ vào cùng một diện tích”. Theo từ điển tiếng Việt, Tích hợp là sự tập hợp hay thu gọn thành phần một cách nhỏ gọn nhất có thể [1]

– Dạy học tích hợp là định hướng dạy học trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, đời sống. Thông qua đó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống. [1]

2.1.2. Một số nguyên tắc khi ứng dụng CNTT.

Để việc ứng dụng CNTT trong dạy học đạt hiệu quả mong muốn, người GV cần đảm bảo thực hiện các nguyên tắc cơ bản sau:

– Việc lựa chọn khả năng và mức độ ứng dụng CNTT trong mỗi bài học phải căn cứ vào mục tiêu, nội dung và hình thức cảu bài học đó.

– Việc ứng dụng CNTT trong mỗi bài học cần xác định rõ: sử dụng CNTT nhằm mục đích gì, giải quyết vấn đề gì, nội dung gì trong bài học.

– Đảm bảo cho tất cả HS trong lớp cùng có hội được tiếp cận với CNTT trong quá trình học.

–  Đảm bảo việc ứng dụng CNTT với các phương pháp dạy học, đặc biệt chú ý kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực [2]

2.1.3. Vai trò và ý nghĩa của việc ứng dụng CNTT trong dạy học Địa lí.

– Giúp mở rộng khả năng tìm kiếm và khai thác thông tin cho người dạy và người học môn Địa lí: thông qua việc tra cứu, tìm kiếm thông tin địa lí trong các phần mềm và trên các trang wed. GV có thể khai thác thông tin hoặc tranh ảnh, âm thanh, video clip để bổ sung cho bài dạy. HS có thể chủ động tìm kiếm thông tin mở rộng hoặc các bài tập, bài thực hành cho các kiến thức đã được học trên lớp

– Giúp nâng cao hiệu quả truyền đạt và lĩnh hội tri thức: GV dạy bộ môn Địa lí có thể ứng dụng CNTT để soạn giáo án điện tử, trình chiếu trên lớp học trong các giờ lên lớp. Thông qua giáo án điện tử kiến thức có thể được biểu diễn dưới dạng kênh chữ, kênh hình qua đó tạo hứng thú cho người học, kích thích người học chủ động, tích cực trong việc lĩnh hội tri thức.