SKKN Một số phương pháp nâng cao hiệu quả dạy từ vựng Tiếng Anh cho học sinh lớp 3 ( Sách thí điểm/Global/Smart start/Family&friend)

I. PHẦN MỞ  ĐẦU

I.1. Lý do chọn đề tài

1. Cơ sở lý luận

Chúng ta đang sống trong thời đại bùng nổ của công nghệ thông tin, trong thời đại công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nước lấy nền kinh tế tri thức làm nền tảng cho sự phát triển. Giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu, cải tiến chất lượng dạy và học nhằm đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho đất nước. Vì vậy hiện nay hệ thống các môn học trong nhà trường là hướng tới những vấn đề cốt lõi thiết thực đó. Bộ môn Tiếng Anh tuy đưa vào phổ biến muộn hơn so với các môn học khác ở trường tiểu học  nhưng nó đóng vai trò rất quan trọng, làm nền tảng vững chắc cho các cấp học tiếp theo.

Như chúng ta đã biết để giao tiếp được một ngôn ngữ thì chúng ta cần phải có vốn từ vựng của ngôn ngữ đó. Vì vậy, nắm vững từ vựng để vận dụng là việc rất quan trọng. Chúng ta cần dựa vào từ vựng để phát triển bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Nếu không có vốn từ vựng cần thiết, các em sẽ không nghe được đồng nghĩa với việc không nói, đọc và viết được, cho dù các em có nắm vững mẫu câu.

2. Cơ sở thực tiễn

Tiếng Anh hiện nay thiên về giao tiếp chứ không còn chỉ thiên về ngữ pháp nên phương pháp giáo dục Tiếng Anh mới lấy giao tiếp làm trọng tâm. Muốn giao tiếp tốt các em cần có vốn từ vựng cần thiết và phong phú. Để các em có được vốn từ vựng và cấu trúc cơ bản thì điều đầu tiên LÀ giáo viên cần có phương pháp dạy hiệu quả để giúp các em nhớ được  từ vựng lâu hơn.

 Thực tế hiện nay việc học Tiếng Anh ở các trường tiểu học nói chung còn gặp nhiều khó khăn đặc biệt là trong việc học và sử dụng từ vựng. Vì vậy dạy cho học sinh cách học và sử dụng Tiếng Anh nhằm cung cấp cho học sinh một kho tàng từ vựng về ngôn từ và cấu trúc câu, là một yêu cầu rất cần thiết trong việc học Tiếng Anh. Đặc biệt là với những học sinh mới làm quen với môn học Tiếng Anh.
        Là một giáo viên dạy Tiếng Anh bậc tiểu học tôi luôn trăn trở làm thế nào để các em có được một vốn từ vựng cần thiết và có thể sử dụng được cấu trúc một cách có hiệu quả nhất. Qua các năm giảng dạy tôi nhận thấy muốn các em giao tiếp tốt trước hết các em cần phải có vốn từ vựng nhất là những em mới năm đầu tiếp xúc với bộ môn mới này. Để các em có được vốn từ vựng ấy thì giáo viên cần có phương pháp giảng dạy và cách học từ vựng phù hợp đối với học sinh . Vì vậy tôi đã mạnh dạn lựa chọn và nghiên cứu về đề tài “Một số phương pháp nâng cao hiệu quả dạy từ vựng Tiếng Anh cho học sinh lớp 3”.

Từ thực tế giảng dạy môn Tiếng Anh tại trường tiểu học, bản thân đã vận dụng nhiều phương pháp dạy từ vựng trong nhiều năm và tôi đã rút ra được một số phương pháp dạy từ nhằm kích thích và gây hứng thú trong tiết học cho học sinh mà tôi thấy rất hiệu quả. Đây là mục đích chính của đề tài mà tôi lựa chọn.

I.2.  Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

1. Mục tiêu nghiên cứu đề tài

– Tìm phương pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Tiếng Anh, thông qua đó để đề ra các phương pháp có hiệu quả hơn giúp các em nắm được vốn từ vựng cơ bản.

– Củng cố kiến thức về từ vựng, phát huy khả năng học môn Tiếng Anh và trên hết là các em có thể trang bị cho bản thân mình một số kiến thức cho những bậc học tiếp theo cũng như trong tương lai các em về sau. 

– Nâng cao nghiệp vụ sư phạm của bản thân. 

2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài

Nghiên cứu thực trạng, phân tích, so sánh, rút ra những phương pháp giảng dạy tốt nhất đối với việc dạy từ vựng Tiếng Anh khối lớp 3 tại trường tiểu học tôi đang công tác.

I.3. Đối tượng nghiên cứu  

    Học sinh khối 3 trường tiểu học ……..

I.4.  Giới hạn phạm vi nghiên cứu

     Nghiên cứu một số phương pháp dạy từ vựng  học sinh lớp 3 

I.5.  Phương pháp nghiên cứu

 – Phương pháp nghiên cứu lí luận

– Phương pháp điều tra

– Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp

– Phương pháp thực nghiệm

II. PHẦN NỘI DUNG

II.1. Cơ sở lý luận 

Chương trình thí điểm Tiếng Anh tiểu học do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành theo Quyết định số 3321/QĐ-BGDĐT, trong đó Tiếng Anh được dạy từ lớp 3 đến lớp 5. Sách được biên soạn theo đường hướng giao tiếp, giúp học sinh bước đầu hình thành và phát triển năng lực giao tiếp bằng Tiếng Anh, thông qua bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Trong đó ưu tiên phát triển hai kĩ năng nghe và nói. Học sinh là chủ thể của quá trình dạy học trong môi trường văn hóa và điều kiện học tập phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, có tính đến sự giao lưu quốc tế. 

 Trong bất kỳ tiết học nào của môn Tiếng Anh cũng có phần dạy từ vựng, vì từ vựng đóng vai trò rất quan trọng. Vì vậy, giáo viên cần có phương pháp phù hợp và các  kỹ năng cũng như cách truyền đạt để học sinh có thể lĩnh hội kiến thức một cách hiệu quả nhất.

II.2. Thực trạng

a. Thuận lợi, khó khăn

 * Thuận lợi

  – Tình hình kinh tế ngày càng đi lên. Đời sống nhân dân được cải thiện, nhận thức của phần lớn phụ huynh học sinh đã thấy được tầm quan trọng của môn Tiếng Anh. Do đó nhu cầu học tập, nâng cao kiến thức của học sinh ngày càng tăng.

  –  Một số học sinh giỏi siêng năng và ham học.

– Theo phân phối chương trình môn Tiếng Anh hiện nay ở trường tôi đang giảng dạy mỗi tuần 2 tiết, mà hầu như tiết nào cũng có từ mới. Muốn tiết học sinh động giáo viên phải làm tranh ảnh, đồ dùng để các em nhớ từ dễ dàng và tập trung vào bài hơn.

* Khó khăn

– Các em học sinh lớp 3 mới làm quen với bộ môn Tiếng Anh vì thế các em còn rất bỡ ngỡ và lạ lẫm với môn học này.

–  Thời lượng dành cho môn học thì quá ít trong khi mức độ tiếp thu của các em còn hạn chế; hơn nữa hầu hết lớp học còn quá đông học sinh nên việc tập trung chú ý cũng như  việc luyện tập còn hạn chế.

– Bên cạnh một số em có thái độ học tích cực, nghiêm túc thì cũng có không ít em chỉ học vẹt, không ghi nhớ từ vựng, không tập đọc, tập viết, không thuộc nghĩa của từ mà học chỉ để đối phó khi giáo viên kiểm tra vì vậy các em nhanh quên từ. Các em chưa nhận thấy tầm quan trọng của việc học môn Tiếng Anh vẫn còn lơ là. 

– Hơn nữa môn Tiếng Anh không phải phụ huynh nào cũng biết nên giáo viên cũng gặp không ít khó khăn trong việc kiểm tra hoặc hướng dẫn các em tự học ở nhà. 

– Một số phụ huynh còn chưa quan tâm đến việc học Tiếng Anh của con em mình. Do đó mà ảnh hưởng không ít đến việc học tập của các em.         

– Phương tiện dạy học còn hạn chế. 

b. Thành công và hạn chế

* Thành công

– Kích thích tính ham học của học sinh, học sinh tích cực, chủ động trong học tập. 

– Tiết học sinh động và thú vị hơn, các em ngày càng ham học Tiếng Anh, và đặc biệt các em khá thích thú với tranh ảnh và vật thật…

* Hạn chế

– Thời gian học sinh học Tiếng Anh trên lớp còn ít ( 2 tiết / tuần)

– Trang thiết bị dạy học của nhà trường chưa đáp ứng, giáo viên phải mất nhiều thời gian để làm đồ dùng dạy học.

c. Mặt mạnh, mặt yếu.

* Mặt mạnh

– Được sự đồng thuận của ban giám hiệu nhà trường và sự  phối hợp có hiệu quả giữa giáo viên và học sinh.

*  Mặt yếu

– Giáo viên phải đầu tư nhiều về thời gian và  dụng cụ dạy học.

d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động

* Nguyên nhân từ phía giáo viên:

– Phương tiện giảng dạy còn thiếu.

– Thời gian trên lớp còn hạn chế.

– Đa số giáo viên đều chủ quan, chưa chú ý tìm hiểu cách học và cách dùng từ vựng của học sinh, phần lớn các giáo viên chỉ kiểm tra một vài em bằng cách đọc to từ đó hoặc ghi lên bảng. Vì vậy dẫn đến học sinh chỉ học đối phó.

 * Nguyên nhân từ phía học sinh:

– Học sinh chưa chú trọng đến môn Tiếng Anh vì nó còn là môn học tự chọn.

– Một số học sinh có thái độ thụ động khi học, chưa thật sự tích cực. Một số khác lại quá rụt rè, e ngại khi nhờ giáo viên giúp đỡ.

– Nhiều học sinh cho rằng học từ vựng Tiếng Anh khó nhớ và mất nhiều thời gian, hầu hết các em ngại học và lười học từ vựng Tiếng Anh.

* Nguyên nhân từ phía phụ huynh:

– Nhiều phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em mình.

e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra. 

e1. Biện pháp tổ chức thực hiện:

e1.1. Biện pháp 1- Lựa chọn từ để dạy:

Trong bộ môn Tiếng Anh, khi nói đến ngữ liệu mới là nói đến từ vựng và ngữ pháp, chúng luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau. Tuy nhiên, không phải từ mới nào xuất hiện trong bài học cũng đưa vào phần giới thiệu từ mới. Giáo viên phải biết lựa chọn, xác định từ tích cực, chủ động để dạy và cố gắng phát huy hết khả năng tự học hỏi của các em đối với những loại từ không tích cực. Bên cạnh đó giáo viên còn phải biết sắp xếp các từ vựng sẽ dạy trong bài theo một trình tự hợp lý hoặc tạo các lời dẫn gợi mở theo chủ điểm bài học. Để chọn từ cần dạy, giáo viên cần biết lựa chọn và quyết định xem sẽ dạy từ nào như một từ chủ động và từ nào như một từ bị động:

+ Từ chủ động (active vocabulary): giáo viên cần giới thiệu cho các em biết chữ viết, nghĩa của từ, cách phát âm và cách dùng chúng trong giao tiếp.  Ngoài ra cần cho các em luyện tập nhiều hơn. Vì nó có liên quan đến bốn kỹ năng (nghe – nói – đọc – viết).

+ Từ bị động (passive vocabulary): giáo viên chỉ cần giúp các em nhận biết từ.

– Khi dạy từ mới giáo viên cần làm rõ hai yếu tố cơ bản là: meaning (ý nghĩa) và Use (cách sử dụng).

– Số lượng từ cần dạy phụ thuộc vào nội dung bài và trình độ của học sinh chỉ nên dạy tối đa là 6 từ. Không nên dạy tất cả các từ mới vì không có thời gian cho các hoạt động khác. 

– Khi lựa chọn từ để dạy, giáo viên cần lưu ý

+ Nếu từ đó cần thiết để hiểu nội dung bài và phù hợp với trình độ của học sinh thì giáo viên cần phải dạy.

– Nếu từ đó cần thiết cho việc hiểu nội dung bài  nhưng khó so với học sinh thì giáo viên nên giải thích cho học sinh hiểu nghĩa của từ.

– Nếu từ đó không cần thiết để hiểu nội dung bài và cũng không khó lắm thì giáo viên nên cho học sinh đoán.