SKKN Một vài giải pháp giúp phát triển kỹ năng nói tiếng anh cho học sinh lớp 5

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

1. Lý do lý luận:

Ngày nay, chúng ta đã thấy rõ rằng ngoại ngữ là yếu tố đặc biệt góp phần phát triển khả năng của mọi dân tộc. Cùng với sự phát triển vũ bão của cuộc “Cách mạng khoa học-công nghệ 4.0”, chiến lược phát triển ngoại ngữ đã trở thành bộ phận tất yếu của chiến lược con người cho tương lai ở mọi quốc gia. Ngoại ngữ tạo điều kiện để cho các dân tộc trên thế giới ngày càng hiểu và xích lại gần nhau hơn. Việc sử dụng công nghệ 4.0 vào dạy học ngoại ngữ ngày nay chở nên phổ biến hơn ở Việt Nam. Nước ta đang đứng trước thách thức to lớn có tính chất sống còn trong lịch sử: phải tìm ra con đường sáng tạo để có thể hội nhập vào khu vực và thế giới, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa, xây dựng, phát triển đất nước trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin. Vì vậy, mục tiêu chiến lược của ngoại ngữ gắn chặt với những mục tiêu lớn của giáo dục và đào tạo, được xác định trên 3 bình diện: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng có vai trò và vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục đào tạo và trong sự phát triển của đất nước. 

Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức của hơn 53 quốc gia và vùng lãnh thổ, là ngôn ngữ chính thức của EU (European Union). Các sự kiện quốc tế, các tổ chức toàn cầu,… cũng đều coi tiếng Anh là ngôn ngữ giao tiếp thông dụng.  Ngoài ra, tiếng Anh được hơn 400 triệu người trên toàn thế giới dùng làm tiếng mẹ đẻ, hơn 1 tỷ người dùng tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai. Để tìm được một công việc chất lượng cao, giao tiếp với thế giới bên ngoài, tiếp cận những nguồn khoa học mới thế hệ trẻ Việt Nam đã chú trọng học tập và trau dồi vốn tiếng Anh qua nhiều hình thức. Vì vậy, nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực bắt buộc ngoài điều kiện có trình độ chuyên môn cao thì khả năng sử dụng tiếng Anh trong công việc và giao tiếp phải chuyên nghiệp, đây chính là vần đề nghiêm trọng của người lao động và người sử dụng lao động. Do vậy việc giao tiếp tốt bằng tiếng Anh sẽ giúp cho mọi người có nhiều cơ hội làm việc tại các công ty nước ngoài với mức lương cao và có thể thăng tiến nhanh hơn trong công việc. Vì thế giao tiếp bằng tiếng Anh ngày nay vô cùng quan trọng đối với tất cả các nghành nghề, người Việt ngày nay chú trọng vào việc học tiếng Anh hơn, nhất là kỹ năng nghe-nói. Cùng với xu thế đó, các phương pháp dạy học luôn được thay đổi sao cho phù hợp với mọi đối tượng từ cấp tiểu học đến đại học.

1. Lý do thực tiễn:

Đối với các huyện miền núi nói chung, huyện Krông Ana – tỉnh Đaklak nói 

riêng việc dạy và học môn Tiếng Anh ở cấp tiểu học còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và tư liệu dạy học. Với trường tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai nơi tôi đang công tác cũng nằm trong tình hình chung của huyện. Đa số học sinh có hoàn cảnh khó khăn, các em không có đủ đồ dùng học tập và sách giáo khoa để phục vụ cho việc học. Thực tế là các em chưa thực sự yêu thích môn tiếng Anh, còn ham chơi và không quan tâm việc học. Đặc biệt là trong việc thực hành nói tiếng Anh, thụ động trong việc học nói, các em chỉ học ở trên lớp, không học ở nhà vì vậy kỹ năng nói đối với học sinh hiện nay còn rất yếu. Các em thường ngại ngùng khi nói trước đám đông, không có thói quen tranh luận trong lớp hoặc nêu ý kiến của mình dù đúng hay sai, nhất là khi có mặt thầy cô giáo. Tâm lý của học sinh là một bạn trong lớp nói sai, các bạn trong lớp cười ồ lên, điều này làm hạn chế sự tham gia bài học của học sinh và làm học sinh thụ động khi nói tiếng Anh. Đây là lý do tại sao học sinh các cấp học nói chung, học sinh tiểu học nói riêng hạn chế trong phát âm và nói tiếng Anh. Ngoài ra, trong lớp học sinh tiểu học rất hiếu động, thiếu tập trung, hay nói chuyện… Ảnh hưởng rất nhiều trong việc học tiếng, thực hành nói tiếng Anh. Hơn nữa, trong một giờ học không đảm bảo đủ thời gian cho học sinh thực hành nói tiếng Anh vì các em phải học các kỹ năng khác. Một lý do quan trọng mà học sinh trường Nguyễn Thị Minh Khai cũng như các trường tiểu học trong huyện gặp phải là học sinh không có môi trường học tập như: sinh hoạt ngoại khóa, sinh hoạt nói tiếng Anh ngoài giờ lên lớp, được giao tiếp và học tập với người nước ngoài…

Là một giáo viên dạy tiếng Anh tiểu học 10 năm tôi đã nhận thức được tầm quan trọng của việc học ngoại ngữ ở bậc tiểu học như thế nào, tôi luôn mang trong mình trách nhiệm và vai trò của một người thầy mong muốn cho học sinh có lòng đam mê học ngoại ngữ, có nền tảng cơ bản trong giao tiếp tiếng Anh tạo tiền đề cho các em học tốt ngoại ngữ cho các bậc học tiếp theo. Qua quá trình giảng dạy và học hỏi các đồng nghiệp đi trước tôi đã chắt lọc, rút ra một vài biện pháp có thể áp dụng trong việc rèn luyện kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Một vài giải pháp giúp phát triển kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp 5” để nghiên cứu và đóng góp một phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng môn tiếng Anh trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai nói riêng, và tất cả các trường tiểu học trên địa bàn huyện Krông Ana nói chung ngày một tốt hơn. 

• Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là một vài giải pháp giúp phát triển kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp 5”.

1. Phạm vi nghiên cứu:

Phạm vi nghiên cứu tập chung nghiên cứu chủ yếu vào kỹ năng giao tiếp (kỹ năng nói) đối với học sinh lớp 5 trường tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai năm học  ………,.

1. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu.

Đối với giáo viên: giúp giáo viên chủ động và sáng tạo trong thay đổi phương pháp dạy học; luôn có trách nhiệm trong nhiệm vụ được giao. 

Đối với học sinh: giúp học sinh học tốt môn tiếng Anh trong trường tiểu học đặc biệt là học tốt kỹ năng nói, tạo cho học sinh sự năng động và sáng tạo trong học tập,  phát huy khả năng học tập của mỗi cá nhân học sinh để các em biết điểm mạnh của mình. Giúp học sinh rèn thói quen học nói tiếng Anh qua các tiết học một cách chủ động; tự tin và mạnh dạn giao tiếp tiếng Anh trong và ngoài lớp học; giảm áp lực tự ti khi nói sai, tạo thói quen nói tiếng anh và thái độ học tích cực trong mỗi học sinh; tạo niềm vui và hứng thú học tiếng Anh trong trường tiểu học; tạo môi trường học tập nói tiếng Anh đa dạng và phong phú; tạo điều kiện cho các em học sinh được trải nghiệm thực tế; nâng cao chất lượng mũi nhọn trong nhà trường và địa phương.

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận của vấn đề

Kỹ năng giao tiếp bằng Tiếng Anh (kỹ năng nói tiếng Anh) là khả năng cá nhân truyền đạt, biểu thị một cách hiệu quả những tri thức và kinh nghiệm, quan điểm của bản thân thông qua việc sử dụng tiếng Ang nhằm đạt được mục đích giao tiếp. Kỹ năng này không phải là yếu tố thuộc về bẩm sinh mà được hình thành bằng con đường trải nghiệm chứ không phải là sự thu nhận kiến thức đơn thuần. Để đạt được kỹ năng này, cần quan tâm đến các yếu tố tác động là: ngôn ngữ giao tiếp, tâm lý-cảm xúc, kỹ năng, kinh ngiệm, xã hội, giáo dục, cá nhân. Như vậy để hình thành thói quen giao tiếp tiếng Anh cho học sinh ngay từ bậc tiểu học là vô cùng quan trọng, để các em có những thói quen nói tiếng Anh trong và ngoài lớp học người giáo viên luôn phải đưa ra các phương pháp mới để kích thích được tính ham hiểu biết, ham khám phá và ham tìm tòi cái mới. Đặc biệt người giáo viên phải ý thức được vai trò và trách nhiệm của bản thân trong giáo dục và dạy ngoại ngữ cho học sinh tiểu học. Đánh giá được tầm quan trọng của tiếng Anh trong xã hội ngày nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có nhiều sự đổi mới về cách dạy và học môn tiếng Anh trong những năm gần đây như thay đổi sách giáo khoa (SGK); thay đổi phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh…Ngày 30 tháng 9 năm 2008 thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định 1400/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 – 2020”. Hơn 10 năm thực hiện đề án đã có những thay đổi tích cực trong đội ngũ giáo viên cũng như học sinh. Đã có những mặt đạt được cũng như các hạn chế. Theo tổng kết của Bộ GD&ĐT, trong quá trình triển khai Đề án ngoại ngữ 2020 đã bộc lộ những hạn chế, không đạt được mục tiêu khi đặt ra vì nhiều nguyên nhân. Nhìn được tầm quan trọng và tính cấp thiết của mục tiêu giáo dục Bộ GD&ĐT đã ra quyết  định số: “2080/QĐ-TTg ngày 22 tháng 12 năm 2017 về  phê duyệt điều chỉnh, bổ sung đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017 – 2025” với mục tiêu đổi mới việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiếp tục triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ đáp ứng nhu cầu học tập và làm việc; tăng cường năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước; tạo nền tảng phổ cập ngoại ngữ cho giáo dục phổ thông vào năm 2025. 

Ngày 10/8/2018, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã ký ban hành Chỉ thị số 2919/CT-BGDĐT về nhiệm vụ chủ yếu năm học 2018 – 2019 về nâng cao chất lượng dạy học ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh ở các cấp học và trình độ đào tạo; xây dựng, phát triển môi trường học và sử dụng ngoại ngữ, phát động phong trào giáo viên, giảng viên cùng học tiếng Anh với học sinh, sinh viên. Tăng cường dạy và học ngoại ngữ trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Như vậy, việc học ngoại ngữ trong các trường học là rất quan trọng và mang tính cấp thiết cao. Mục đích chung của học ngoại ngữ là giao tiếp tốt mang lại lợi ích trong học tập và công việc. Trong việc học ngoại ngữ, kỹ năng nói là một trong các kỹ năng quan trọng, đòi hỏi người học phải giỏi các kỹ năng nghe, đọc, viết, có vốn từ vựng tốt… Kỹ năng nói tốt giúp người học dễ dàng trở nên tự tin trước đám đông hơn, thể hiện được bản lĩnh của cá nhân trong mọi lĩnh vực…như giao tiếp với người nước ngoài, giao tiếp trong công việc, thậm chí là dễ dàng tìm được một công việc tốt…Do đó, tiếng Anh đã trở thành môn học thiết yếu trong chương trình giáo dục tiểu học. Vì học sinh tiểu học có một số khả năng học ngoại ngữ khá đặc biệt như: khả năng nắm bắt nghĩa, khả năng sử dụng một cách sáng tạo nguồn ngôn ngữ hạn chế, khả năng học gián tiếp, khả năng tích hợp với hoạt động vui chơi, khả năng ghi nhớ, khả năng chú ý, tư duy của học sinh, khả năng đối đáp và nói chuyện, vai trò của trí tưởng tượng. Yếu tố bên ngoài (khách quan) cũng tác động trực tiếp đến học sinh là chương trình, sách giáo khoa, giáo viên và điều kiện, môi trường học tập, gián tiếp tác động là gia đình và môi trường xã hội. Như mục tiêu giáo dục đã đưa ra học sinh cấp tiểu học cần đạt được sau khi học xong chương trình tiếng Anh tiểu học hiện nay là hiểu và giao tiếp được tiếng Anh một cách cơ bản, chính vì vậy giáo viên dạy tiếng Anh cần trau dồi về kiến thức, thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học giúp học sinh chủ động. Lấy học sinh làm trung tâm của hoạt động học nhằm giúp các em phát huy tính tư duy, độc lập, phát triển khả năng học tập, tạo niềm say mê và hứng thú đối với thầy và trò trong từng giờ học. Tạo cho các em niềm đam mê với môn học tiếng Anh nhằm giúp các em đủ khả năng và đạt được trình độ sau khi hoàn thành chương trình tiểu học.

1. Thực trạng vấn đề
2. Thuận lợi: 

Được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Krông Ana, của Ban giám hiệu nhà trường trong việc bồi dưỡng chuyên môn và đầu tư cơ sở vật chất. Giáo viên được tham gia vào các lớp học bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và tập huấn về phương pháp dạy học. Giáo viên trẻ, nhiệt tình, tâm huyết với nghề, yêu thương học sinh, có trình độ trên chuẩn.

Đa số học sinh có khả năng tiếp thu tốt kiến thức, một số em có năng khiếu môn tiếng Anh. Hầu hết các em học sinh thích môn học tiếng Anh, thích khám phá, ham tìm hiểu và tích cực học môn tiếng Anh. Các em tích cực tham gia các cuộc thi của trường và nghành tổ chức. 

Cha mẹ học sinh rất khuyến khích con em mình học tiếng Anh vì họ biết được tầm quan trọng của tiếng Anh trong việc học ở các cấp phổ thông.

2. Khó khăn:

Tuy nhiên, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Nhà trường chưa có phòng học riêng phù hợp với học sinh để học sinh có thể phát hy khả năng giao tiếp. Sách giáo khoa thường xuyên thay đổi, học sinh phải làm quen với các phương pháp mới và cách thức học mới. Tranh ảnh dùng cho bộ sách không đủ để đáp ứng nhu cầu học tập và giảng dạy của học sinh và giáo viên. Trường có phòng học Tiếng Anh chuyên dụng nhưng đã xuống cấp không thể sử dụng được.

Nhà trường chưa có môi trường học tập sáng tạo cho học sinh như: được học tập với thầy, cô giáo nước ngoài; trải nghiệm thực tế để giao tiếp tiếng Anh; thực hành giao tiếp tiếng Anh ngoài giờ lên lớp… 

Đa số học sinh phát âm và nhấn trọng âm sai do các em bị ảnh hưởng giọng nói vùng miền, học sinh ngại nói tiếng Anh trong giờ học do nhiều nguyên nhân khác nhau như: tâm lý ngượng ngùng, dè dặt, ngại các bạn cười khi mình nói sai, thiếu tự tin, chưa tự giác trong học tập. 

Thời gian thực hành nói tiếng Anh trên lớp chưa đủ đảm bảo cho tất cả các em học sinh, cho nên đa số các em học sinh còn chưa tự giác thực hành tại lớp và tham 

gia vào tiết học một cách nghiêm túc. 

Do lớp học quá đông nên giáo viên ít có thời gian rèn luyện kỹ năng cho mỗi học sinh. Ngoài ra, hệ thống bài tập luyện kỹ năng nói chưa phong phú để cuốn hút học sinh. Giáo viên dành nhiều thời gian cho việc dạy chưa chú trọng hướng dẫn học sinh tự thực hành nói tại nhà. 

Đa số cha mẹ học sinh trong địa bàn xã Ea Bông còn khó khăn về kinh tế nên họ chưa quan tâm đúng mức đến việc học của con em mình, đa số cha mẹ học sinh không biết và hiểu nhiều về tiếng Anh. Vì vậy, họ không thể chủ động trong việc hướng dẫn con học tiếng Anh và hướng dẫn con em mình sử dụng một số phần mềm tiện ích trong việc học và giao tiếp tiếng Anh.