SKKN Một vài kinh nghiệm dạy dạng bài tập “Đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn” ở phân môn Luyện từ và câu lớp 3

1. MỞ ĐẦU
2. Đặt vấn đề

Như chúng ta đã biết, phân môn Luyện từ và câu là một trong những phân môn quan trọng trong dạy học tiếng Việt lớp 3 nói riêng và dạy học môn tiếng Việt bậc Tiểu học nói chung, nó góp phần giúp cho học sinh đạt được các mục tiêu như: Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Thông qua dạy và học tiếng Việt, góp phần rèn luyện các thao tác của tư duy. Ngoài ra còn cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản ban đầu về tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản ban đầu về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài.

Như cha ông ta đã nói: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”. Quả là vậy, ngữ pháp Việt Nam thật phức tạp. Ở cấp Tiểu học cũng đã không xem nhẹ vấn đề này. Chính vì thế ngay từ lớp 2, chương trình đã đưa vào phân môn Luyện từ và câu các dạng bài tập về dấu câu. Nói thì dễ nhưng khi dạy dạng bài tập này thấy không hề đơn giản. Trong thực tế, nhiều giáo viên còn lúng túng khi tổ chức cho học sinh hoạt động để tự phát hiện cách dùng các dấu câu. Phần lớn đều sa vào giảng giải hoặc mớm sẵn giải đáp cho học sinh nên dẫn đến chất lượng, hiệu quả chưa cao.  

          Trong dạy học, khi dạy dạng bài tập “Đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn” ở phân môn Luyện từ và câu có không ít giáo viên thường hay lúng túng, chưa tìm ra được lối đi cho đúng và phù hợp với đối tượng học sinh của từng khối lớp. Khi dạy thường áp đặt học sinh là phải làm thế này, thế kia dẫn đến học sinh làm đúng bài mà không hiểu vì sao mình làm đúng hoặc vì sao mình làm sai. Như vậy, khi làm dạng bài tập trên tưởng chừng như là đơn giản nhưng thực tế không đơn giản chút nào, bởi hầu như đa số giáo viên khi dạy chưa khái quát được thành từng dạng bài tập cụ thể để giúp học sinh vận dụng khi làm bài.   

     Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã chọn nội dung: Một vài kinh nghiệm dạy dạng bài tập “Đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn.” ở phân môn Luyện từ và câu lớp 3  tại trường tiểu học Y Ngông để nghiên cứu và áp dụng vào giảng dạy.  

2. Mục đích nghiên cứu

       Nghiên cứu tài liệu, nghiên cứu tâm lí lứa tuổi học sinh, đúc rút kinh nghiệm từ thực tế học sinh mình chủ nhiệm. Từ đó đề ra biện pháp dạy học hiệu quả nhất.   

       Căn cứ vào lý do chọn đề tài và qua quá trình thực tế giảng dạy của bản thân, tôi nhận thấy cần phải có biện pháp dạy dạng bài tập “Đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn.” 

1. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1.Cơ sở lí luận của vấn đề

      Dạy học phân môn Luyện từ và câu ở cấp Tiểu học nhằm giúp học sinh có những cơ sở ban đầu về các mẫu câu, kiểu câu, các loại dấu câu và đặc biệt là vốn từ của các em được mở rộng. Các em có kỹ năng dùng từ và đặt câu đúng. Dạy học phân môn Luyện từ và câu theo chương trình hiện hành khác với phân môn Từ ngữ – Ngữ pháp theo chương trình cải cách giáo dục trước đây. Nghĩa là học sinh chủ yếu được luyện tập thực hành mà không mấy chú trọng vào phần lý thuyết. Nếu dạy phân môn Luyện từ và câu mà nặng về phần lý thuyết là chưa đạt được yêu cầu của bài dạy. Chính vì vậy, những ngữ liệu mà chương trình đưa ra trong mỗi bài dạy gần gũi, sát thực với học sinh. Thông qua các ngữ liệu, học sinh nắm được các mẫu câu, kiểu câu, dấu câu và mở rộng được vốn từ. Ở chương trình lớp 2, lớp 3 học sinh chưa được học khái niệm câu có nhiều chủ ngữ, vị ngữ hay câu có trạng ngữ như lớp 4, lớp 5 mà các em chỉ được biết: Nếu câu có nhiều chủ ngữ thì được hiểu là trong câu có các bộ phận cùng trả lời cho một câu hỏi Ai? Còn nếu câu có nhiều vị ngữ thì các em được hiểu là trong câu có các bộ phận cùng trả lời cho câu hỏi Là gì? Làm gì? hay Thế nào? Còn câu có bộ phận Trạng ngữ thì các em được hiểu là trong câu có bộ phận trả lời cho câu hỏi Ở đâu? Khi nào? hoặc Vì sao? Vậy trong câu có các bộ phận cùng trả lời cho một câu hỏi Ai (con gì, cái gì)? Là gì? Làm gì? Thế nào? hoặc trong câu có bộ phận trả lời cho câu Ở đâu? Khi nào? hoặc Vì sao? chúng cần có dấu hiệu gì để cho học sinh nhận dạng đúng khi làm bài tập. Muốn vậy giáo viên phải giúp học sinh thành thạo và làm tốt các bài tập dạng “Điền dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn” mà trước đó sách giáo khoa hay sách giáo viên không hề cung cấp một cái gì về lý thuyết cả. Để làm được điều này đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức, phương pháp và khái quát được thành từng dạng bài tập cho học sinh lớp 2, lớp 3 thì chắc chắn lên lớp trên các em sẽ học tốt phân môn Luyện từ và câu nói riêng và môn tiếng Việt nói chung.

2. Thực trạng vấn đề

Chương trình lớp 3 thì kiến thức không nặng như chương trình lớp 4, lớp 5. Cái khó ở đây không phải là kiến thức mà là phương pháp truyền thụ để cho học sinh hiểu nội dung của vấn đề.  Học sinh lớp 3, tất cả các khái niệm chưa được định nghĩa cụ thể như lớp 4 – 5. Trong phân môn  Luyện từ và câu lớp 3, các nội dung để dạy cho học sinh đều phải trên phương diện cụ thể chứ chưa hình thành cho học sinh khái niệm hoặc quy tắc cụ thể nào cả. Chẳng hạn: Khi dạy học sinh dạng bài tập: “Đặt dấu phẩy vào chỗ thích hợp trong câu văn cho sẵn”. Sách giáo khoa chỉ đưa ra cụ thể một bài tập chứ không đưa ra lý thuyết trước, học sinh chỉ việc làm bài tập. Nếu giáo viên không biết cách khai thác và khắc sâu thì chắc chắn học sinh sẽ không hiểu nội dung bài tập và sẽ không ghi nhớ được lâu.

Mặt khác, qua thăm lớp dự giờ của đồng nghiệp cùng khối, tôi thấy hầu như đa số giáo viên khi dạy dạng bài tập này chưa làm rõ được nội dung vấn đề của bài dạy đưa ra. Giáo viên cũng chỉ mới dừng lại một cách mập mờ, chung chung; chưa khái quát được thành dạng bài cụ thể. Bởi lý do giáo viên còn có nhiều hạn chế về kiến thức  dấu câu hoặc còn nhiều hạn chế về kiến thức của phân môn Luyện từ và câu. Đặc biệt khi chữa bài cho học sinh, giáo viên chưa làm rõ được vì sao bài của học sinh làm đúng hoặc vì sao bài của học sinh làm sai. 

     Để có biện pháp dạy HS nắm được cách đặt dấu phẩy trong câu hiệu quả, ở học kì I năm học 2017- 2018 tôi đã tiến hành khảo sát 28 học sinh lớp 3A trường tiểu học Y Ngông và cho kết quả đạt được như sau: 

Nhìn vào kết quả khảo sát cho thấy chất lượng HS chưa đồng đều, GV cần phải phân loại đối tượng HS để dạy học đạt hiệu quả cao hơn.