SKKN Nâng cao hứng thú học tập môn lịch sử Việt Nam giai đoạn 1946 – 1954 bằng phương pháp lồng ghép âm nhạc và kể chuyện nhân vật lịch sử trong giảng dạy lịch sử 12

• MỞ ĐẦU

• LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Công cuộc đổi mới đất nước hiện nay đòi hỏi giáo dục phổ thông phải đào tạo những con người phát triển toàn diện, phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mỗi môn học ở nhà trường phổ thông với đặc trưng của mình đều phải góp phần đào tạo thế hệ trẻ, trong đó có môn Lịch sử.

Đối với bất cứ nước nào, môn Lịch sử đều có chức năng quan trọng trong đào tạo năng lực của học sinh, đào tạo con người có bản sắc dân tộc, có tư duy độc lập sáng tạo. Riêng đối với Việt nam, lịch sử càng giữ vai trò cực kì quan trọng gắn với sự tồn vong của quốc gia – dân tộc. Năm 1941, khi về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã biên soạn quyển “Lịch sử nước ta” bằng thơ lục bát và mở đầu bằng 2 câu:

“…Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam…”

Biết để tường tận nguồn gốc mình mà đấu tranh giành độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Có thể khẳng định rằng, tác dụng của môn lịch sử không chỉ cung cấp kiến thức về quá khứ (“giáo dưỡng”) mà còn có tác dụng về tình cảm phẩm chất, đạo đức, quan điểm chính trị (“giáo dục”) nhận thức tư tưởng và khả năng hành động (“phát triển”).

Thế nhưng, trong nhiều năm qua, do những nguyên nhân khách quan và chủ quan, chất lượng học tập lịch sử ngày càng giảm sút, đến mức báo động. Những năm gần đây nhiều báo, tạp chí, ở Trung ương và địa phương đã lên tiếng về tình trạng giảm sút chất lượng một cách nghiêm trọng về môn lịch sử. Một cuộc điều tra với chủ đề: “Thanh niên Hồ Chí Minh trong sự nghiệp bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc” đã thu được những số liệu đáng buồn như sau: Trong số 1800 người được hỏi thì có 39% không biết Hùng Vương là ai, 65% không biết Trương Định; 49% nói sai về Trần Quốc Toản; 64% trong số 468 sinh viên của một số trường học hỏi không biết gì về Lương Thế Vinh, về anh hùng Tô Vĩnh Diện, Phan Đình Dót, Bế Văn Đàn…; 83% học sinh, sinh viên, thanh thiếu niên không biết về các nhân vật, sự kiện lịch sử đặt tên cho các đường phố, mà họ đang sống hay rất quen thuộc.

Vì vậy, trong dạy học mục đích của các môn học nói chung và của môn lịch sử nói riêng ở phổ thông đều góp phần đào tạo thế hệ trẻ theo mục tiêu giáo dục chung của Đảng và Nhà nước trên cơ sở nội dung của môn học. Vậy nên cũng như các môn học khác, bộ môn lịch sử có nhiệm vụ “Hoàn chỉnh vốn kiến thức ở trình độ kiến thức phổ thông của học sinh về lịch sử để làm cơ sở cho sự hình thành thế giới quan khoa học và đạo đức công dân xã hội chủ nghĩa của lao động mới trên đất nước ta”. Để hoàn thành nhiệm vụ này, bộ môn lịch sử phải cung cấp đầy đủ cho học sinh những tri thức cần thiết về quá trình phát triển hợp quy luật của lịch sử dân tộc và thế giới. Nhưng do đặc điểm của bộ môn lịch sử học sinh không thể trực tiếp “Trực quan sinh động” với sự kiện đã qua, cho nên trong giai đoạn nhận thức cảm tính của các em không thể có cảm giác và tri giác

về sự kiện. Vì vậy giáo viên phải tìm cách dạy như thế nào để cho học sinh cảm thấy thích học lịch sử và có như vậy học lịch sử mới đạt được hiệu quả cao.

Qua nhiều năm giảng dạy, qua kết quả khảo sát tôi rút ra những nhận xét sau:

• Phần đông số học sinh không thích học môn lịch sử.
• Tình trạng xem nhẹ bộ môn, coi đây là bộ môn phụ nên trong giờ học có học sinh lén làm việc riêng hoặc nói chuyện riêng
• Giáo viên tự độc diễn trên bảng (giảng, đọc, học trò chép). Giáo viên đặt câu hỏi, học sinh nhìn sách giáo khoa trả lời.
• Giáo viên trình bày bài giảng học sinh không hiểu, chóng quên, không khơi dậy niềm đam mê, tìm tòi tính độc lập suy nghĩ của học sinh
• Kì kiểm tra thì ít học bài, chủ yếu là quay cóp, chép bài bạn…

Để cho học sinh hiểu và hứng thú hơn trong việc học lịch sử thì tôi đã sử dụng phương pháp “Nâng cao hứng thú học tập môn lịch sử Việt Nam giai đoạn 1946 – 1954 bằng phương pháp lồng ghép âm nhạc và kể chuyện nhân vật lịch sử trong giảng dạy lịch sử 12″ giúp học sinh nắm được nhân vật, sự kiện lịch sử một cách cụ thể hơn qua đó để bồi dưỡng nhân cách đạo đức, lí tưởng tốt đẹp cho học sinh. Nhất là những nhân vật lịch sử, những bài hát cách mạng ở giai đoạn 1946 – 1954 phần lịch sử Việt Nam lịch sử 12, đây là giai đoạn có rất nhiều anh hùng, những tấm gương đã góp vào chiến thắng của lịch sử dân tộc. Trong đó, chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu” làm cho cả thế giới phải khen ngợi.

• MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Với những lý do trên và qua nhiều năm dạy học Lịch sử 12 tôi xin nêu kết quả học tập bằng thống kê kết quả học sinh ở năm học …….. với số lượng học sinh yếu kém còn nhiều, số lượng học sinh khá, giỏi ít. Cụ thể như sau: học sinh yếu kém là 11 em chiếm 11%, TB là 55 em chiếm 61%, khá là 20 em chiếm 22%, giỏi là 3 em chiếm 3%.

Nhằm góp một phần giúp các em học sinh có những kiến thức lịch sử nhất định để trang bị cho kỳ thi tốt nghiệp, thi học sinh giỏi tỉnh; Khắc phục tình trạng “học vẹt” lịch sử. Mục đích chuyển từ “giáo viên là trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm”.

• ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu mà tôi áp dụng cho đề tài là học sinh khối 12 Trung Tâm GDTX

• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

• Giáo viên chịu tìm tòi nghiên cứu sách tham khảo, nắm kiến thức cơ bản sách giáo khoa.
• Kết hợp các phương pháp phân tích, so sánh, đánh giá, tổng hợp, tích hợp là cần thiết và phải có tính sáng tạo.
• Khảo sát, thảo luận, sưu tầm những bài ca đi cùng năm tháng, tranh ảnh các nhân vật lịch sử. Cuối cùng là kiểm tra đánh giá kết quả.
  

Việc sử dụng phương pháp kể chuyện nhân vật và sử dụng âm nhạc cho học sinh sẽ:

+ Giúp các em chú tâm vào bài học.

+ Huy động được vốn kiến thức, những hiểu biết sẵn có của học sinh.

+ Thu hút học sinh hăng say tìm hiểu, kích thích học sinh tranh luận, phản biện ý kiến.

• NỘI DUNG

• CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ

Trong chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QQĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và đào tạo đã nêu: “phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, điều kiện của từng lớp học. Bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác rèn luyện, kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.

Lịch sử là một dòng chảy không bao giờ ngừng nghỉ. Học quá khứ để nhận thức hiện tại và phán đoán tương lai, đó là đặc thù của môn lịch sử. Muốn học tốt lịch sử phải tường minh ba vấn đề: Thời gian, không gian và con người. Đặc trưng nổi bật của nhận thức lịch sử là con người không thể tri giác trực tiếp những gì thuộc về quá khứ. Lịch sử không phải là một bộ môn chính trị, nhưng lịch sử gần với chính trị.

Hướng dẫn học sinh tự học, tự tiếp cận vấn đề là một trong những đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực. Mỗi một tiết dạy, giáo viên có một phương pháp riêng, tìm ra những con đường để học sinh tiếp nhận nội dung bài học một cách thoải mái, tự giác. Trong chương trình lịch sử lớp 12 rất nhiều bài học giáo viên có thể vận dụng phương pháp kể chuyện và ứng dụng âm nhạc để dạy học thu hút học sinh, tạo xúc cảm học tập lịch sử cho học sinh thông qua trình bày miệng của giáo viên. Vì lời nói là phương tiện dạy học quan trọng nhất, lời giảng của giáo viên là nguồn kiến thức sinh động nhất, tác động mạnh mẽ đến tư duy và tình cảm, khơi dậy những xúc cảm tích cực của học sinh. Ngôn ngữ sẽ giúp cho người giáo viên hoàn thành tốt các nhiệm vụ dạy học lịch sử về cả ba mặt: kiến thức, kĩ năng, tư tưởng thái độ học sinh, khơi dậy trong các em những xúc cảm lịch sử. Bởi vậy, “ngôn ngữ rõ ràng, giàu hình ảnh, hấp dẫn của giáo viên có ảnh hưởng rất lớn tới trí tuệ và trái tim học sinh”. Bên cạnh lời nói thì có thể ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy đó là máy chiếu vì nhân vật lịch sử, đặc biệt là âm nhạc có nhiều vai trò trong đời sống xã hội, có sức ảnh hưởng lớn, là chứng nhân lịch sử, nhiều bài hát ra đời ghi lại các sự kiện lịch sử, nhiều bài hát là vũ khí chiến đấu chống kẻ thù xâm lược, là nguồn động viên khích lệ tinh thần cho bộ đội ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ.

• THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ

Hiện nay học sinh trường Trung Tâm GDTX tuyệt đại đa số không muốn tiếp xúc với môn học này. Khi học một giờ lịch sử, nhiều học sinh xem đó là