SKKN Nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm

I. PHẦN MỞ ĐẦU.
1. Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết, Song song với việc dạy học văn hoá theo hướng hiện đại, tăng cường tính chủ động sáng tạo và phát triển phẩm chất năng lực của học sinh thì việc đổi mới giáo dục nhân cách học sinh theo hướng đó cũng được đặt ra cấp thiết. Bởi sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”. Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục toàn diện học sinh ban giám hiệu nhà trường luôn đề cao vai trò của người giáo viên làm chủ nhiệm lớp.
Vì bên cạnh việc truyền đạt kiến thức cho học sinh thì mỗi giáo viên chủ nhiệm có một trọng trách cao cả là: “Dạy các em làm người”. Tôi nhận thấy rằng: giáo viên chủ nhiệm là người cha, người mẹ, người thầy, là người anh, người chị, … và cũng có những lúc cần là người bạn… Như vậy có nghĩa là cùng một lúc giáo viên chủ nhiệm có nhiều “vai diễn” và vai nào cũng đòi hỏi phải hoàn thành xuất sắc… Hơn nữa trong công tác chủ nhiệm đòi hỏi người giáo viên phải thực sự tâm huyết yêu nghề, yêu người và có tình người coi học trò như người thân yêu của mình.
Học sinh tiểu học như một tờ giấy trắng dễ vẽ nên một bức tranh đẹp nhưng cũng dễ bị vấy bẩn. Chính vì thế, là một giáo viên dạy tiểu học công việc không đơn giản chút nào. Chúng ta không đơn thuần chỉ là dạy học, truyền đạt kiến thức từ sách vở đến học sinh mà chúng ta phải giáo dục, uốn nắn đạo đức, rèn cho các em từng hành vi đạo đức đơn giản nhất, để từ đó giúp các em hình thành một nhân cách, phẩm chất tốt đẹp.
Là một giáo viên chủ nhiệm lớp 3 tôi rất mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội. Chính vì vậy mà ngay từ đầu năm học, vừa nhận xong lớp, tôi đã bắt tay ngay vào việc xây dựng kế hoạch chủ nhiệm, một công việc hết sức quan trọng và cần tiết. Đầu tiên, để có kế hoạch chủ nhiệm tốt, phù hợp với đặc thù của lớp, tôi đã tìm hiểu trên nhiều lĩnh vực như tìm hiểu kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tìm hiểu từ gia đình học sinh và từ các tài liệu liên quan để mong sao có một năm học thành công với vai trò giáo viên chủ nhiệm của mình. Do đó tôi quyết định chọn đề tài: “Nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm” làm nội dung nghiên cứu

2. Mục tiêu, nhiệm vụ đề tài.
a. Mục tiêu đề tài:
Giúp học sinh lớp 3 nâng cao phẩm chất, năng lực qua công tác chủ nhiệm. Qua đó giáo dục giúp các em hoàn thiện nhân cách để trở thành con ngoan, trò giỏi.
b. Nhiệm vụ của đề tài:
Đề tài: “Nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm” tập trung chủ yếu vào một số nhiệm vụ sau:
– Nghiên cứu các loại tài liệu về phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực để nghiên cứu đề tài.
– Khảo sát đối tượng học sinh lớp 3 để xây dựng những biện pháp phù hợp với tâm sinh lí các em.
– Cung cấp một số biện pháp mới có tính khả thi về nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm lớp.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Đề tài: “Nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm” nên đối tượng nghiên cứu là các em học sinh lớp 3 trường tiểu học ….
4. Giới hạn của đề tài.
Do giới gạn của các biện pháp được nghiên cứu trong đề tài nên giới hạn của đề tài chỉ nghiên cứu học sinh lớp 3 trường tiểu học …
5. Phương pháp nghiên cứu.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tôi đã sử dụng một số biện pháp sau:
a. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Là phương pháp nghiên cứu một số tài liệu, một số văn bản có liên quan đến phương pháp dạy học phát triển phẩm chất năng lực học sinh.
b. Phương pháp khảo sát: Là phương pháp khảo sát đối tượng học sinh lớp 3
để tìm hiểu tâm sinh lí lứa tuổi từ đó có căn cứ nghiên cứu nội dung đề tài.
c. Phương pháp trao đổi kinh nghiệm: Là phương pháp trao đổi với một số
đồng nghiệp có kinh nghiệm về dạy học phát triển phẩm chất năng lực.
d. Phương pháp tổng kết: Là phương pháp tổng kết những vấn đề đã nghiên
cứu và khảo sát từ đó xây dựng những biện pháp có tính khả thi cho đề tài.
Ngoài ra tôi còn sử dụng thêm một số phương pháp khác.

II. PHẦN NỘI DUNG.
1. Cơ sở lý luận. (Tài liệu tham khảo trên Internet)
1.1. Vai trò dạy học phát triển phẩm chất, năng lực
Dạy học phát triển năng lực là quá trình thiết kế, tổ chức và phối hợp giữa hoạt động dạy và hoạt động học, tập trung vào kết quả đầu ra của quá trình này. Trong đó nhấn mạnh người học cần đạt được các mức năng lực như thế nào sau khi kết thúc một giai đoạn (hay một quá trình) dạy học.
1.2. Đặc điểm của dạy học phát triển năng lực
Đặc điểm quan trọng nhất của dạy học phát triển năng lực là xác định và đo lường được “năng lực” đầu ra của học sinh. Dựa trên mức độ làm chủ kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh trong quá trình học tập.
Dưới đây là những đặc điểm nổi bật của dạy học theo định hướng phát triển năng lực (Dựa trên “Tiêu chí đánh giá SGK theo định hướng phát triển năng lực”)
Đặc điểm về mục tiêu: Chú trọng hình thành phẩm chất và năng lực thông qua việc hình thành kiến thức, kỹ năng; mục tiêu dạy học được mô tả chi tiết và có thể đo lượng và đánh giá được. Dạy học để biết cách làm việc và giải quyết vấn đề.
Đặc điểm về nội dung dạy học: Nội dung được lựa chọn nhằm đạt được các mục tiêu năng lực đầu ra. Chú trọng các kỹ năng thực hành, vận dụng vào thực tiễn. Nội dung chương trình dạy học có tính mở tạo điều kiện để người dạy và người học dễ cập nhật tri thức mới.
Đặc điểm về phương pháp tổ chức:
Người dạy chủ yếu đóng vai trò là người tổ chức, cố vấn, hỗ trợ người học chiếm lĩnh tri thức; chú trọng phát triển khả năng giải quyết vấn đề.
Đẩy mạnh tổ chức dưới dạng các hoạt động, người học chủ động tham gia các hoạt động nhằm tìm tòi khám phá, tiếp nhận tri thức mới.
Giáo án được thiết kế có sự phân hóa theo trình độ và năng lực của người học
Người học có nhiều cơ hội được bày tỏ ý kiến, quan điểm và tham gia phản biện.
Đặc điểm về không gian dạy học: Không gian dạy học có tính linh hoạt, tạo không khí cởi mở, thân thiện trong lớp học. Lớp học có thể tron phòng hoặc ở ngoài trời, trong công viên, bảo tàng… nhằm dễ dàng tổ chức các hoạt động nhóm
Đặc điểm về đánh giá: Tiêu chí đánh giá dựa vào kết quả “đầu ra”, quan tâm tới sự tiến bộ của người học. Chú trọng khả năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. Ngoài ra 1 đặc điểm quan trọng trong đánh gia đó là: người học được tham gia vào quá trình đánh giá, nâng cao năng lực phản biện, một phẩm chất quan trọng của con người thời kỳ hiện đại.
Đặc điểm về sản phẩm giáo dục:
Tri thức người học có được là khả năng áp dụng vào thực tiễn. Phát huy khá năng tự tìm tòi, khám phá vừ ứng dụng nên người học không bị phụ thuộc vào học liệu
Người học trở thành những con người tự tin năng động và có năng lực.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
1.1. Thuận lợi
Trường tiểu học … là đơn vị đóng trên địa bàn trung tâm thị trấn Krông Năng, trường luôn được các cấp chính quyền cũng như ban giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh quan tâm nên cơ sở vật chất trong lớp cũng như cảnh quan luôn được đầu tư, mua sắm đầy đủ. Nhà trường luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho giáo viên và học sinh thực hiện tốt công tác dạy và học.
Đội ngũ giáo viên khỏe, trẻ và rất nhiệt tình trong công tác, luôn chú trọng đến chất lượng giáo dục học sinh từ đạo đức đến kiến thức văn hóa. Giáo viên luôn tìm tòi, học hỏi để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học để đáp ứng yêu cầu đổi mới hiện nay của ngành giáo dục.
Đa số gia đình học sinh trong lớp đều là con em có hoàn cảnh khá giả, nên được trang bị đầy đủ sách vở và các thiết bị phụ vụ học tập tốt hơn. Bố mẹ luôn quan tâm con cái, thường xuyên trao đổi và kết hợp với giáo viên chủ nhiệm để có sự giáo dục con em ở ngoài trường học một cách chu đáo và an toàn.
2. Khó khăn
Ở lớp 3 các em còn nhỏ, ý thức chủ định phát triển chưa bền vững, tâm sinh lý thường bị tác động của các yếu tố bên ngoài nên nhiều khi còn lơ là chểnh mảng đến học học. Một số em thường xem nhiều nội dung giải trí trên Internet nên bị tác động, do đó các em hay nói cộc lốc, nói tiếng lóng, nói ngang trong giờ học,…
Điều này gây rất nhiều trở ngại cho giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục nền nếp, đạo đức nói chung và dạy học phát triển năng lực cho các em nói riêng.

3. Nguyên nhân, yếu tố tác động đến chất lượng công tác chủ nhiệm lớp
Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc dạy học phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh lớp 3 thì có nhiều nguyên nhân. Nhưng chủ yếu có 2 nguyên nhân tác động và ảnh hưởng nhiều nhất đến điều đó:
Thứ nhất là nguyên nhân chủ quan: Đa số các em ở lớp 3 của tôi chủ nhiệm đều thuộc những gia đình có 1-2 con, nên các em luôn được bố mẹ cưng chiều, Mọi việc làm từ cá nhân đến sinh hoạt cộng đồng của các em đều do bố mẹ làm thay (thậm chí có em còn được bốt mẹ đút cơm trong mỗi bữa ăn), điều đó là một điểm