SKKN Phát huy tính tích cực của học sinh trong Đọc – Hiểu văn bản Ngữ văn 8

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề

Văn học không chỉ phản ánh thực tại khách quan, mà còn gửi gắm tâm tư, tình cảm của các nhà văn. Văn học góp phần bồi đắp làm cho đời sống tâm hồn thêm phong phú, hình thành và phát triển nhân cách con người, là sợi dây nối người học với tác giả. Một tác phẩm văn chương cổ đại đến nay vẫn luôn trẻ trung, tươi mới vì nó chứa đựng trong đó những tình cảm, những xúc động những niềm rung cảm mãnh liệt nhất, sâu săc nhất, thắm thiết nhất và tiêu biểu nhất của con người. 

Văn học là một loại hình nghệ thuật lấy ngôn từ làm phương tiện thể hiện. Có thể coi, mỗi một tác phẩm văn học là một viên ngọc trong cuộc sống, nó bay bổng tạo nên những khúc nhạc làm cho cuộc sống đời thường thêm chất thơ. Vậy làm thế nào cho học sinh cảm nhận được chất thơ của cuộc sống đời thường cũng như có thể sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật có giá trị? Tôi nghĩ đó là một việc làm mà mọi giáo viên đang tìm cách đi nhẹ nhàng nhất và có hiệu quả nhất. 

Dạy học tác phẩm văn chương là đi tìm hiểu vẻ đẹp của tác phẩm nghệ thuật mà thông qua nội dung các em được bồi dưỡng thêm đời sống tâm hồn phong phú. Việc này quả không dễ đối với mỗi giáo viên dạy học Ngữ văn. Hơn nữa. mỗi tác phẩm không chỉ có nội dung sâu sắc, ý nghĩa nhân văn cao cả mà còn đặc sắc trong nghệ thuật thể hiện. Bởi vậy, hình thức và nội dung là hai mặt gắn bó, bổ sung, hỗ trợ làm nên thành công của một tác phẩm văn học. 

Hiện nay mục tiêu giáo dục phổ thông là “Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”. Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/62006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”

Ngoài ra, Luật Giáo dục 2005 (Điều 5) quy định: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. 

Như vậy, trong dạy học Văn, để tổ chức giờ Đọc – hiểu văn bản thành công thì phải phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo ở mọi học sinh. Có như vậy mới tổ chức cho học sinh tìm ra tri thức, đối thoại với nhà văn thông qua văn bản. Nếu làm được điều này sẽ thay thế phương pháp dạy học truyền thống vốn đang còn tồn tại rải rác, tạo hứng thú, niềm say mê cho các em, để các em tự hoàn thiện mình, sống có nhân cách hơn, cao đẹp hơn. 

Là một giáo viên đã giảng dạy môn Ngữ văn nhiều năm ở bậc Trung học cơ sở, tôi nhận thấy, một số thầy cô vẫn còn thuyết trình nhiều, việc cung cấp kiến thức đôi khi còn mang tính chất áp đặt, đặc biệt ở khâu “Đọc – hiểu văn bản”. Thực tế đó đã trăn trở và thôi thúc tôi tìm tòi, nghiên cứu rồi vận dụng phương pháp mới vào dạy môn Ngữ văn. Tôi thiết nghĩ có nhiều cách để phát huy tính tích cực của học sinh như thực hiện thật tốt, thật sáng tạo nguyên tắc tích hợp vì theo giáo sư Nguyễn Khắc Phi khẳng định “… xét về bản chất của việc vận dụng triệt để nguyên tắc ấy không cho phép dạy học theo kiểu máy móc rập khuôn, nhồi sọ mà luôn luôn đòi hỏi sự năng động, sự vận dụng linh hoạt sáng tạo của người thầy”. 

Chính vì vậy, tôi mạnh dạn đưa ra ý kiến của mình để được chia sẻ cùng các bạn đồng nghiệp: “Phát huy tính tích cực của học sinh trong Đọc – hiểu văn bản Ngữ văn 8 ở trường THCS Định Tân”

1. Mục đích nghiên cứu

Khi đặt ra vấn đề: Làm thế nào để phát huy tính tích cực của học sinh trong Đọc hiểu văn bản Ngữ văn 8 ở bậc THCS ? Tôi muốn các đồng nghiệp chia sẻ những kinh nghiệm giảng dạy, trao đổi bàn luận để tìm ra biện pháp thiết thực khả thi nhất để giải quyết tình trạng học sinh chỉ chú ý đến môn học tự nhiên hơn là học Ngữ văn. Trong đề tài này tôi sẽ phân tích chứng minh vai trò, ý nghĩa của Phát huy tính tích cực trong đọc hiểu văn bản. Đồng thời tôi sẽ phân tích thực trạng của tiết dạy Đọc- hiểu văn bản ở trường Trung học cơ sở. Trên cơ sở và thực tiễn, tôi sẽ mô tả cách thức tổ chức để phát huy tính tích cực trong đọc hiểu văn bản. Tạo cho các em học sinh có hứng thú trong giờ học, xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp, sử dụng các phương pháp tích cực, phù hợp với từng bài. Thông qua mô phỏng một số văn bản đọc hiểu và kết hợp một số giair pháp cụ thể trên cơ sở lý luận và thực tiễn có sức thuyết phục thì đề tài này là tư liệu dạy học cho giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn. Mặt khác, thông qua đề tài này, tôi có dịp được trao đổi, học hỏi kinh nghiệm giảng dạy ở đồng nghiệp trong và ngoài trường, từ đó việc đổi mới phương pháp giảng dạy sẽ đạt kết quả cao hơn. Mục đích cuối cùng của tôi là làm thế nào cho những thế hệ học sinh không chỉ thích học văn mà còn phát huy tính tích cực khả năng đọc hiểu và cảm thụ tốt văn bản để nâng cao năng lực rèn luyện cảm xúc từng bước nâng cao tâm hồn trong sáng, nhân ái, biết vươn tới chân – thiện – mĩ. 

III. Đối tượng nghiên cứu:

Ngữ văn là một trong những bộ môn quan trọng có ý nghĩa thiết thực đối với con người. Cùng với các môn học khác, Ngữ văn ngoài việc trang bị kiến thức cơ bản còn rèn luyện các kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Ngữ văn THCS gồm ba phân môn: Văn học, Tiếng Việt, Tập làm văn, trong đó Văn học chiếm ưu thế. Để các em học sinh có thể cảm thụ tốt các tác phẩm văn học có rất nhiều phương pháp để dạy học có hiệu quả trong đó phương pháp phát huy tính tích cực trong đọc hiểu văn bản là phương pháp tạo được sự chủ động hứng thú với học sinh.