SKKN Phát huy vai trò công tác chủ nhiệm trong các tiết Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp đầu tuần

I. TÊN SÁNG KIẾN, LĨNH VỰC ÁP DỤNG

1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng

Sáng kiến: Phát huy vai trò công tác chủ nhiệm trong các tiết trải nghiệm, hướng nghiệp đầu tuần.

2. Lĩnh vực áp dụng: HĐTN, HN Trường THPT Ninh Bình – Bạc Liêu.

3. Đối tượng áp dụng: Học sinh lớp10 trường THPT Ninh Bình – Bạc Liêu.

II. Nội dung

1. Giải pháp cũ thường làm

1.1. Nội dung giải pháp

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTN, HN) là một bộ phận của quá trình giáo dục trong nhà trường phổ thông, nó giữ vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục toàn diện nhân cách học sinh. Đó là những hoạt động ngoài giờ lên lớp đuợc tổ chức lồng ghép vào các tiết chào cờ đầu tuần. Từ lâu, các cơ sở giáo dục đã xác định vai trò quan trọng của HĐTN, HN trong các hoạt động giáo dục ở trường phổ thông.

Tuy vậy, trước đây HĐTN, HN thường ít có tính “chương trình” thậm chí còn mang tính “thời vụ”. Các hình thức tổ chức ,HĐTN, HN trong các nhà trường phổ thông đều do BGH cùng GVCN thực hiện trong một số tiết chào cờ đầu tuần, hoặc do GVCN thực hiện lồng ghép vào các tiết sinh hoạt trên lớp. Thời gian và nội dung của HĐTN, HN thường bị phụ thuộc vào thời gian còn lại của hoạt động dạy học.

Chính vì vậy, tính hiệu quả từ HĐTN, HN chưa cao, chưa thực sự là sân chơi bổ ích, có ý nghĩa thiết thực để phát triển hết những năng lực tiềm ẩn của học sinh.

1.2. Ưu điểm, nhược điểm và những tồn tại cần khắc phục.

* Ưu điểm

HĐTN, HN là hình thức hoạt động ngoại khóa đuợc tổ chức ngoài giờ học các môn văn hóa trên lớp, đồng thời là hoạt động tập thể nên hoạt động này chính là cơ hội cho học sinh phát triển thể chất, học hỏi giao lưu bạn bè, thể hiện năng lực riêng của bản thân.

* Nhược điểm và những tồn tại cần khắc phục.

– Vẫn còn bộ phận GV chưa hưởng ứng tích cực các HĐTN, HN với lí do: các hoạt động này phải bỏ ra nhiều thời gian, công sức, tiền bạc; đặc biệt là GV phụ trách Đoàn, GVCN phải trực tiếp đứng ra quản lý, hướng dẫn học sinh của mình khi các em tham gia HĐTN, HN.

– Học sinh:

+ Cán bộ lớp còn rất rụt rè, chưa chủ động và chưa có kinh nghiệm trong điều hành các hoạt động.

+ Một số học sinh cho rằng đây không phải là môn học chính nên còn thiếu tập trung, không chủ động tích cực tham gia.

+ Một số học sinh còn nhút nhát, thiếu tự tin khi đứng trước tập thể nên ngại tham gia vào các hoạt động của lớp và cảm thấy không hứng thú.

+ Một số học sinh còn lợi dụng những tiết HĐTN, HN để nói chuyện, đùa nghịch.

Mục tiêu căn bản của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cấp trung học phổ thông là giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở, kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp ở cấu THPT. Bởi vậy, để thực hiện HHĐTH, NH có hiệu quả, chúng tôi thiết nghĩ các nhà trường THPT phải có kế hoạch chương trình cụ thể, nội dung hoạt động cụ thể, thiết thực, phải có cách thức tổ chức hiệu quả và tạo hứng thú cho học sinh. Thực tế tại trường THPT Ninh Bình – Bạc Liêu đã có những giải pháp tích cực trong việc nâng cao chất lượng HĐTN, HN để nhằm phát triển năng lực học sinh, giúp các em phát huy một cách tốt nhất những năng lực, khả năng có thể của mình ở sân chơi này.

2. Giải pháp mới cải tiến

2.1. Cơ sở của giải pháp

Như chúng ta đã biết, mục tiêu giáo dục phổ thông đặt ra là: giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. (Luật giáo dục – 2005).

Chương trình giáo dục phổ thông (Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng đã nêu: Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp; đồng thời góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung quy định trong Chương trình tổng thể. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống và ứng xử đúng đắn, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, đất nước, ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam trong một thế giới hội nhập.

Để đạt được mục tiêu giáo dục nêu trên, ngành Giáo dục đã chỉ đạo các cấp giáo dục tiến hành tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp để học sinh phát triển toàn diện, góp phần hình thành nhân cách cho học sinh. Hoạt động HĐTN, HN trải nghiệm, hướng nghiệp một trong những hoạt động đó.

Hiện nay HĐTN, HN đã và đang được các trường THPT trên toàn quốc hưởng ứng, coi đây là một hoạt động giáo dục hết sức quan trọng góp phần hình thành nhân cách con người. Đặc biệt, đứng trước xu thế hội nhập, đất nước đang cần nguồn nhân lực có chất lượng để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Vì thế việc chọn đề tài sáng kiến: Phát huy vai trò công tác chủ nhiệm trong các tiết trải nghiệm, hướng nghiệp đầu tuần là việc làm rất thiết thực.

2.2. Nội dung cơ bản của giải pháp

2.2.1. Mục tiêu của giải pháp

Đáp ứng xu thế hội nhập, chương trình học ngày càng nâng cao, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích. Trường THPT Ninh Bình – Bạc Liêu nói riêng. Đội ngũ GVCN chúng tôi đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của HĐTN, HN và xem đây là hoạt động giúp học sinh có thêm hiểu biết, có thêm thông tin, mở rộng nhãn quan …; đồng thời hình thành cho các em một số kĩ năng như giao tiếp, làm việc, tổ chức các hoạt động… Hơn thế, thông qua các HĐTN, HN giúp các em có điều kiện thuận lợi để hình thành và phát triển những năng lực vốn có của bản thân.

2.2.2. Vai trò và ý nghĩa của giải pháp

GVCN chúng tôi luôn ý thức được HĐTN, HN là một phần quan trọng của chương trình giáo dục trong nhà trường, vì HĐTN, HN với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, diễn ra trên bình diện rộng, tạo môi trường gắn lí luận với thực tiễn như các hoạt động thực tiễn về khoa học kĩ thuật, hoạt động xã hội, văn hóa, văn nghệ, vui chơi giải trí… cùng tập thể sẽ có tác động mạnh mẽ, sâu sắc tới đời sống tình cảm của học sinh.

HĐTN, HN cũng là môi trường rèn luyện phẩm chất, nhân cách, tài năng, thiên hướng cá nhân cho học sinh, là điều kiện tốt nhất để các em phát huy vai trò chủ thể, chủ động, sáng tạo trong quá trình rèn luyện và học tập, góp phần hình thành tình cảm và niềm tin đúng đắn. Qua đó mà các mối quan hệ giữa con người với đời sống xã hội, với thiên nhiên và môi trường sống được hình thành.

HĐTN, HN cũng bồi dưỡng cho học sinh nhân sinh quan, thế giới quan khoa học để từ đó có thái độ đúng đắn trước những vấn đề của cuộc sống, biết chịu trách nhiệm về hành vi của bản thân và đấu tranh với những biểu hiện sai trái của người khác, của bản thân để hoàn thiện mình, đồng thời biết cảm thụ và đánh giá đúng cái đẹp trong cuộc sống.

HĐTN, HN còn giúp học sinh nâng cao hiểu biết về các giá trị truyền thống của dân tộc, hiểu và tiếp thu các giá trị tốt đẹp của nhân loại; củng cố, bổ sung, nâng cao và mở rộng kiến thức đã được học trên lớp; có trách nhiệm với bản thân, với gia đình, nhà trường và xã hội; có ý thức lựa chọn nghề nghiệp tương lai.

Đặc biệt khi tập thể lớp tham gia các HĐTN, HN các em có điều kiện sử dụng tri thức, kinh nghiệm đã học, khắc sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, kích thích sự phát triển tư duy, giúp học sinh củng cố vững chắc các kỹ năng cơ bản đã được rèn luyện từ những lớp trước, trên cơ sở đó tiếp tục rèn luyện và phát triển các năng lực chủ yếu như: năng lực giao tiếp, năng lực thích ứng, năng lực tự hoàn thiện, năng lực tổ chức, năng lực hợp tác…