SKKN Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học dự án Chủ đề E- Tin học ứng dụng- Tin học 10 định hướng ICT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với mục tiêu “bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài hoà đức, trí, thể, mĩ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hoá dần ở các lớp học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh, các phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục và phương pháp giáo dục để đạt được mục tiêu đó”. Do đó, việc vận dụng phương pháp, kỹ năng dạy học phù hợp cho từng chủ đề, bài học  là rất quan trọng.   

Dạy học dự án là một phương pháp hay, có nhiều ưu điểm, giúp giáo viên thực hiện các mục tiêu hướng vào người học, phát triển con người toàn diện.Tuy nhiên, việc vận dụng phương pháp này vào thực tế hiện nay còn rất hạn chế. Phần lớn giáo viên chưa thực sự hiểu rõ quy trình thực hiện của phương pháp dạy học dự án và hiệu quả mà phương pháp dạy học dự án mang lại. Một số ít giáo viên đã sử dụng nhưng chưa triệt để. Phần lớn giáo viên đã có sự đầu tư giáo án cho tiết dạy nhưng chủ yếu chỉ chú trọng phần kiến thức trọng tâm của bài, có khai thác kiến thức thực tiễn nhưng chưa nhiều, chưa sâu vì không đủ thời gian. 

Chủ đề E- Tin học ứng dụng trong chương trình Tin học 10 định hướng ICT là chủ đề giúp người học tìm hiểu và sử dụng phần mềm thiết kế đồ họa để tạo ra sản phẩm đồ họa số đơn giản, hữu ích và thực tế như thiết kế logo, tạo banner, topic quảng cáo, băng rôn, áp phích, poster, thiệp chúc mừng…Việc vận dụng dạy học dự án trong dạy học chủ đề này sẽ phát huy tối đa năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho người học. 

Hơn nữa, trong quá trình thực hiện dự án, học sinh là người chủ động thực hiện theo kế hoạch đề ra, đồng thời tự lực tham gia vào các giai đoạn của quá trình dạy học: đề xuất hoặc đóng góp ý kiến cho sáng kiến dự án; xây dựng kế hoạch; thực hiện dự án và trình bày kết quả. Các công việc này thực sự đòi hỏi và khuyến khích tinh thần trách nhiệm, thái độ tích cực và sự sáng tạo của người học. Các tình huống đưa ra trong dự án gắn liền với thực tiễn cuộc sống, học sinh được đóng các vai trò khác nhau để thực hiện nhiệm vụ học tập, do vậy không chỉ tạo hứng thú cho học sinh mà còn phát triển khả năng thích ứng, khả năng tự đương đầu, giải quyết các vấn đề thực tế. Việc trải nghiệm dự án có thể giúp học sinh bước đầu hướng nghiệp với nghề thiết kế đồ họa, một nghề đang có nhu cầu nhân lực nhiều hiện nay. 

Mặc dù đây là năm đầu tiên thực hiện dạy chương trình mới GDPT 2018 chương trình Tin học 10, nhưng chúng tôi cũng mạnh dạn thử nghiệm và nhận thấy có hiệu quả. Vì vậy, chúng tôi viết sáng kiến “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học dự án Chủ đề E- Tin học ứng dụng- Tin học 10 định hướng ICT”, nhằm đóng góp kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học chương trình GDPT mới 2018. 

2. Mục đích nghiên cứu 

• Xác định mục tiêu năng lực và phẩm chất của chủ đề E: Tin học ứng dụng – Tin học 10 Định hướng ICT. Từ đó thiết kế các hoạt động dạy học dự án để phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh. 

• Đánh giá việc áp dụng phương pháp dạy học dự án trong việc phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh phù hợp mục tiêu GDPT 2018 

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 

• Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học môn Tin học lớp 10 chương trình GDPT 2018 ở trường THPT. 

• Đối tượng nghiên cứu: Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua áp dụng dạy học dự án “Chủ đề E- Tin học ứng dụng” Tin học 10 định hướng ICT” 

• Giả thiết khoa học 

Trong quá trình dạy học, nếu giáo viên xây dựng được các dự án học tập thích hợp theo từng bài, từng chương và sử dụng chúng một cách đúng đắn sẽ gây hứng thú học tập, giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, tính tích cực, chủ động trong nhận thức, tinh thần làm việc khoa học, kĩ năng hợp tác, góp phần đào tạo con người phát triển toàn diện, góp phần hoàn thành mục tiêu chương trình GDPT 2018 đề ra. 

• Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 

• Nhiệm vụ nghiên cứu 

Phương pháp dạy học dự án áp dụng cho chủ đề E: Tin học ứng dụng, Tin học 10 Định hướng ICT 

Tại trường phổ thông: THPT Nguyễn Duy Trinh a

• Phạm vi nghiên cứu 

• Nghiên cứu cơ sở lí luận liên quan đến đề tài dạy học dự án, nguyên tắc thiết kế các chủ đề dạy học dự án, các phương pháp dạy học trong dạy học dự án. 
• Nghiên cứu về khái niệm năng lực giải quyết vấn đề, các biểu hiện, tiêu chí và bộ công cụ đánh giá mức độ phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. 
• Điều tra thực trạng về tình hình dạy học dự án của các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 
• Nghiên cứu nội dung SGK Tin học 10 chương trình GDPT 2018 tìm ra chủ đề thích hợp sử dụng phương pháp dạy học dự án. 
• Thiết kế chủ đề E: Tin học ứng dụng theo phương pháp dạy học dự án và thực nghiệm chủ đề đó nhằm đánh giá tính hiệu quả và tính khả thi của đề tài. 
• Thực nghiệm sư phạm. 

• Phương pháp nghiên cứu 

6.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận 

• Đọc và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài: 

+ Các tài liệu lí luận dạy học có liên quan đến các phương pháp dạy học tích cực. + Các tài liệu về phương pháp dạy học theo dự án. 

+ Các tài liệu liên quan đến việc phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh đáp ứng chương trình GDPT mới 

+ Nội dung, cấu trúc của chương trình Tin học 10 GDPT 2018 

6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 

• Điều tra, khảo sát tình hình sử dụng dạy học theo dự án hiện nay: bằng phương pháp quan sát, phỏng vấn, phiếu điều tra ở một số trường THPT. 
• Điều tra mối quan hệ giữa dạy học dự án với việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh tại trường THPT Nguyễn Duy Trinh. 
• Khảo sát kết quả học tập của học sinh. 
• Thực nghiệm sư phạm. 
• Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn. 

7. Đóng góp mới của đề tài 

Phương pháp dạy học dự án chưa được áp dụng nhiều, đặc biệt là trong môn Tin học. Chủ đề E: Tin học ứng dụng được xây dựng và thực hiện theo phương pháp dạy học dự án phù hợp với học sinh, nhà trường và địa phương. Qua hoạt động học tập theo dự án đã hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh. Đáp ứng mục tiêu của chương trình GDPT mới.