SKKN Phát triển năng lực và phẩm chất học sinh qua dạy học chuyên đề “Phòng, chống cháy nổ”

I. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng

Tên sáng kiến: Phát triển năng lực và phẩm chất học sinh qua dạy học chuyên đề: “Phòng chống cháy nổ”

Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giảng dạy

II. Nội dung sáng kiến

1. Giải pháp cũ thường làm

1.1 Mô tả giải pháp cũ

– Việc tách rời giữa các môn học trong chương trình đào tạo THPT là một rào cản lớn tạo ra khoảng cách không nhỏ giữa học và hành. Chính sự tách rời này làm cho học sinh thiếu đi tính ứng dụng vào thực tiễn. Vì thế đa số học sinh nhớ rõ lí thuyết nhưng không giải quyết được vấn đề thực tiễn dù là vấn đề đơn giản. Nói cách khác, học sinh của chúng ta còn thiếu nhiều kĩ năng trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn.

– Gần đây dưới sự chỉ đạo của cấp trên việc dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh đã được chú trọng hơn, trong giờ dạy, một số giáo viên đã tìm cách tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh với những câu hỏi phỏng vấn yêu cầu học sinh suy nghĩ giải quyết nhưng phần lớn những câu hỏi đó ít đòi hỏi ở học sinh sự suy luận, phân tích, tìm tòi mà chỉ chủ yếu yêu cầu ở học sinh sự tái hiện thông thường nên chưa phát huy được tính tích cực của học sinh cũng như ít có tác dụng đối với sự phát triển tư duy của học sinh trong quá trình học tập.

1.2 Ưu điểm và nhược điểm

* Ưu điểm:

– Học sinh nhớ được các kiến thức đã học, nhớ được các công thức hóa học giải được các dạng bài tập liên quan đến kiến thức đã học và hình thành được kĩ năng giải bài tập tốt.

– Biết đến một số ứng dụng của hóa học trong khoa học và đời sống.

* Nhược điểm

– Học sinh không có cơ hội hình thành và phát triển năng lực của bản thân như: năng lực thực hành, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự học, tự nghiên cứu…

– Do giờ học trên lớp còn nặng nề, chủ yếu là kiến thức hàn lâm không gây được hứng thú học tập cho học sinh cho nên có nhiều học sinh thụ động trong việc tiếp thu kiến thức: Lười suy nghĩ, lười hoạt động, chỉ ngồi nghe thầy giảng rồi ghi chép lại, ít hứng thú; rất ít học sinh mạnh dạn đặt câu hỏi cho giáo viên về vấn đề đã được học, thậm chí cả vấn đề mà các em chưa hiểu.

2. Giải pháp mới cải tiến

2.1 Mô tả bản chất của giải pháp mới:

Xây dựng được phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học để phát huy phẩm chất, năng lực của học sinh thông qua chuyên đề Hóa học và phản ứng cháy nổ để dạy học sinh trong chương trình giáo dục phổ thông mới 2018

2.2 Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp:

Sáng kiến đã giúp học sinh trang bị được các kĩ năng phòng chống cháy nổ, cách làm bình cứu hoả mini và mặt nạ phòng độc để hiểu được cấu tạo cũng như bản chất của những vật dụng giúp chúng ta thoát hiểm trong những trường hợp đặc biệt. Đồng thời, giúp học sinh tăng sự hứng thú, say mê với khoa học, tăng cường sự hợp tác với nhau và được trải nghiệm nhiều kiến thức ngoài chương trình phổ thông.

Sáng kiến đã chỉ rõ từng bước tiến hành dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh qua dạy học chuyên đề phòng chống và xử lí cháy, nổ mà bất kì ai cũng có thể vận dụng phương pháp dạy học mới này trong các dự án của mình.

3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được

3.1 Hiệu quả kinh tế

Việc yêu thích và hứng thú học tập bộ môn Hóa học giúp các em hiểu biết kiến thức từ đó biết vận dụng linh hoạt từ lý thuyết vào thực tế đời sống giải quyết các yêu cầu trong thực tiễn cuộc sống. Các em có thể tạo ra các sản phẩm với chi phí thấp, thân thiện với môi trường và đảm bảo an toàn tính mạng khi không may tiếp xúc đám cháy như bình cứu hoả mini và mặt nạ phòng độc.

3.2 Hiệu quả xã hội

Sáng kiến thực hiện thúc đẩy phát triển một số năng lực chung cho học sinh: năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực giao tiếp và hợp tác và một số năng lực chuyên môn: năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học, năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn với các dự án:

+ Tập huấn kỹ năng phòng cháy chữa cháy.

+ Bình cứu hoả mini

+ Mặt nạ phòng độc

+ Khảo sát tình hình ý thức của người dân địa phương về phòng cháy chữa cháy.

– Qua việc thực hiện sáng kiến đã kích thích, tạo hứng thú cho các em khi học tập bộ môn Hóa học, nâng cao thành tích học tập bộ môn của học sinh. Thực tế cho thấy, phần lớn các vụ cháy, nổ nếu được phát hiện sớm và xử lí kịp thời, đúng quy trình thì hậu quả của chúng sẽ giảm đi nhiều lần. Sáng kiến cũng đã trang bị những kiến thức, kỹ năng cơ bản về phòng chống cháy nổ, xử lý tình huống khi xảy ra cháy nổ, giúp các em học sinh thấy được tầm quan trọng của việc phòng chống cháy nổ, hình thành ý thức tự bảo vệ mình và mọi người khi gặp đám cháy để không bị thiệt hại về người và tài sản, tuyên truyền cho mọi người xung quanh các biện pháp phòng chống cháy nổ có hiệu quả và an toàn.

Sáng kiến đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Ban giám hiệu, giáo viên trong nhà trường, các bậc phụ huynh học sinh và người dân bởi ý nghĩa thiết thực của nó, không những học sinh học tập trên lớp có hiệu quả mà còn biết vận dụng các thức hóa học vào thực tế đời sống, biến những thứ tưởng chừng phải bỏ đi, gây ô nhiễm môi trường thành sản phẩm hữu ích cho việc phòng chống cháy nổ một cách hiệu quả.

Chúng tôi đã tiến hành dạy học chuyên đề phòng chống cháy nổ tại 08 lớp 10, tổ chức cho học sinh mỗi lớp thực hiện bốn dự án, sau khi trình báo cáo chọn ra bốn nhóm tốt nhất đại diện cho bốn dự án thực hiện báo cáo chuyên đề cấp trường. Chuyên đề đã hình thành cho đa số các em học sinh một sân chơi mới, một cách thức học tập tích cực giúp các em phát triển trí tuệ, năng lực bản thân, thông qua các hoạt động trên lớp giúp các em tự tin, có khả năng hợp tác nhóm tốt, kĩ năng thuyết trình trước đám đông, học sinh vừa có thể thực hành ngay tại nhà với những ý tưởng của bản thân giúp phát triển khả năng sáng tạo và tư duy giải quyết vấn đề trong các tiết học STEM. Từ đó làm nền tảng phát triển toàn diện bản thân tạo ra nguồn nhân lực tốt cho xã hội trong tương lai.