SKKN Rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh trong dạy học phần sinh học tế bào sinh học 10 – KNTT

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:   

      Luật giáo dục 2019, điều 7 nêu rõ: “Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học và hợp tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” 

Hiện nay, trong các trường THPT, nhất là các trường thuộc vùng miền núi xa trung tâm thành phố, cơ sở vật chất trường lớp còn hạn chế nên việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực có chuyển biến nhưng còn chậm. Vì vậy, việc nghiên cứu và sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học mới là vấn đề cấp thiết. Chúng ta đang trong giao đoạn đầu thực hiện chương trình 2018, ngành Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất các năng lực chung cho người học cần đạt trong thế kỉ 21 gồm 9 năng lực, bao gồm: năng lực tự học; năng lực tự quản lý, năng lực tư duy sáng tạo; năng lực giải quyết vấn đề; năng lực hợp tác; năng lực giao tiếp; năng lực sử dụng CNTT và truyền thông; năng lực sử dụng ngôn ngữ và năng lực tính toán. 

Như vậy, có thể nói, năng lực hợp tác là một trong những năng lực người học không thể thiếu được để tồn tại trong thế kỉ 21. Việc rèn luyện năng lực này nhất thiết phải bắt đầu từ lúc người học đang trên ghế nhà trường và không phải chỉ tập trung ở một môn học nào mà tất cả các môn học đều phải góp phần hình thành năng lực. 

Chương trình Sinh học 2018, phần Sinh học tế bào có vị trí tương  đối quan trọng. Những kiến thức về Sinh học tế bào là chìa khoá để giải quyết nhiều vấn đề thuộc hầu hết các chủ đề kiến thức về Sinh học, vi sinh vật, Di truyền, Tiến hoá… với nội dung nêu lên thành phần, cấu tạo và vai trò các chất vô cơ và hữu cơ đối với tế bào, tế bào là đơn vị cơ bản cấu tạo nên mọi cơ thể sống. đặc biệt giải các bài tập về nguyên phân, giảm phân, thụ tinh. 

Trong đề thi HS giỏi các cấp. Đại học, Cao đẳng số câu hỏi đòi hỏi kĩ năng hợp tác nhóm với tư duy lôgic cao chiếm khá nhiều và thường gây ra không ít khó khăn, lúng túng cho các em.Vì vậy, việc rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh trong dạy học sẽ phát huy tính tích cực của HS và mang lại hiệu quả cao.   

Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã lựa chọn đề tài: Rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh trong dạy học phần sinh học tế bào sinh học 10 – KNTT 

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

Thiết kế quy trình và một số công cụ nhằm rèn luyện cho học sinh kĩ năng  hợp tác nhóm trong dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 

3.1. Đối tượng 

  Kĩ năng hợp tác nhóm, quy trình và các công cụ rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh 

    3.2. Khách thể nghiên cứu 

        Quá trình dạy học Sinh học 10 KNTT. 

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

• Kĩ năng hợp tác nhóm. 
• Nội dung dạy học Sinh học 10  đối với học sinh học theo Bộ sách KNTT.  

5. GIẢ THUYẾT KHOA  HỌC 

 Nếu thiết kế được quy trình và các công cụ rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm, vận dụng chúng trong dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 thì có thể rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh. 

6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

• Nghiên cứu những vấn đề lí luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài: Kĩ năng  hợp tác nhóm và việc rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh. 
• Nghiên cứu phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 
• Thiết kế quy trình và một số công cụ để rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho HS trong dạy học Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 
• Vận dụng quy trình và các công cụ để tổ chức rèn luyện kĩ năng  hợp tác nhóm cho học sinh trong dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 
• Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh. 
• Thiết kế một số giáo án dạy học phần Sinh học tế bào học – Sinh học 10 KNTT theo hướng rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh 
• Thực nghiệm sự phạm để đánh giá tính khả thi của giả thuyết đề ra. 

7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết 

         Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung kiến thức phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT, kĩ năng hợp tác nhóm, rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh và phương pháp giảng dạy Sinh học…      b. Phương pháp điều tra cơ bản 

• Điều tra chất lượng việc dạy và dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 

KNTT 

• Điều tra thực trạng việc dạy học theo hướng rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm nói chung trong dạy học các môn học và rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm nói riêng đối với bộ môn sinh học ở trường THPT thông qua phiếu điều tra, trao đổi với giáo viên, học sinh cùng với tham khảo giáo án       c. Phương pháp tham vấn chuyên gia 

Sau khi xây dựng được các quy trình và bộ công cụ rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh, chúng tôi sẽ tham khảo ý kiến của một số giảng viên, giáo viên có kinh nghiệm. 

1. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 

Sau khi xây dựng lý thuyết rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh, tôi tiến hành thực nghiệm ở trường THPT để kiểm tra tính đúng đắn, tính thực tiễn của đề tài. Kết quả thực nghiệm được đánh giá qua phiếu quan sát và bài kiểm tra.      e. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học 

– Các bài kiểm tra ở cả nhóm lớp TN và đối chứng đều được chấm theo thang điểm 10 

8. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

• Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kĩ năng hợp tác nhóm, rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh. 
• Thiết kế được quy trình và một số công cụ để rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho HS trong dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 
• Vận dụng quy trình và các công cụ để tổ chức rèn luyện kĩ năng  hợp tác nhóm cho học sinh trong dạy học phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 KNTT 
• Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh 
• Thiết kế một số giáo án dạy học Sinh học tế bào – Sinh học 10 theo hướng rèn luyện kĩ năng hợp tác nhóm cho học sinh. 

9. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI  

Sáng kiến kinh nghiện được trình bày bởi 3 phần: 

Phần I. MỞ ĐẦU 

Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU  

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 

CHƯƠNG 2. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG HỢP TÁC NHÓM CHO HỌC SINH 

TRONG DẠY HỌC PHẦN DI SINH HỌC TẾ BÀO – SINH HỌC 10 KNTT 

CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 

Phần III. KẾT LUẬN