SKKN SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học văn bản “Rô – Bin – xơn ngoài đảo hoang” thuộc chương trình Ngữ văn 9

                                                  PHẦN 1. MỞ ĐẦU: 

1.1. Lí do chọn đề tài:

        Cùng với văn học Việt Nam, văn học nước ngoài là bộ phận quan trọng trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở. Các tác phẩm văn học nước ngoài được lựa chọn giảng dạy trong trường trung học cơ sở là tinh hoa của văn học thế giới, là những tác phẩm lớn, giàu giá trị nhân văn, có tác dụng lớn trong việc bồi dưỡng tâm hồn, hoàn thiện nhân cách. Bộ phận văn học này đã tạo điều kiện cho học sinh mở rộng tầm nhìn và khả năng cảm thụ tinh hoa văn hóa nhân loại, hiểu biết thêm về cuộc sống, con người, dân tộc, văn hóa thế giới. Từ đó phát triển về tinh thần quốc tế, tình đoàn kết nhân loại. Trong xu thế hội nhập hiện nay, học tác phẩm văn học nước ngoài là cơ sở cho vấn đề hội nhập văn hóa thế giới. “Văn học là lịch sử tâm hồn mỗi dân tộc vì thế nó là nhịp cầu hữu nghị giúp giao lưu văn hoá của các dân tộc vốn đã diễn ra từ nghìn xưa. Dù vô cùng đa dạng, song văn học của các dân tộc đều có nét chung là hướng tới “ chân, thiện , mỹ” giúp con người sống tốt hơn, nhân ái hơn” (Tổng quan nền văn học Việt Nam qua các thời kì lịch sử- SGK lớp 10- nâng cao- Tập 1- NXBGD-2007- Trần Đình Sử Chủ biên). Bởi thế, những hiểu biết về di sản văn hoá tinh thần quý giá đó không thể thiếu trong hành trang tri thức của con người hiện đại.

       Cũng như các tác phẩm văn học nước ngoài khác,văn bản: “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” là văn bản có nội dung giáo dục rất phong phú. Tinh thần kiên trì, vượt khó của Rô-bin-xơn chính là tấm gương sáng cho lớp lớp học sinh noi theo. Đây là phẩm chất cần có ở mỗi con người. Bởi trong cuộc sống, chúng ta phải đối mặt với muôn vàn những khó khăn, thử thách. Để đi đến thành công nhất định chúng ta phải có đủ dũng khí, bản lĩnh, phải biết kiên trì vượt khó. Bên cạnh đó thông qua việc dạy học văn bản này, giáo viên có thể giáo dục cho học sinh các kĩ năng sống cần thiết như: Kĩ năng kiên định, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng tư duy sáng tạo, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng kiểm soát cảm xúc… Các kĩ năng sống trên thật sự rất cần thiết cho các em trong cuộc sống học tập hiện tại cũng như trong tương lai. Ngoài ra từ tác phẩm này, người học còn học tập được từ nhân vật chính, sự tự tin làm chủ cuộc sống, làm chủ thiên nhiên và một tinh thần lạc quan đến kì lạ…

         Giá trị giáo dục của các tác phẩm văn học nước ngoài nói chung văn bản“Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” nói riêng là vô cùng lớn. Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy giáo viên chỉ chú ý giúp học sinh cảm nhận sâu sắc tác phẩm văn học Việt Nam, chưa chú ý giúp học sinh cảm nhận sâu sắc các tác phẩm văn học nước ngoài trong đó có tác phẩm Rô – Bin – Xơn Cru xô của nhà văn Đ. Đi phô. Giáo viên ngại nghiên cứu, còn học sinh thì không muốn quan tâm nên chất lượng giờ học chưa cao. Xuất phát từ thực tế trên, tôi chọn đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học văn bản “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” thuộc chương trình Ngữ văn 9  trung học cơ sở’’

1.2. Mục đích nghiên cứu: 

        Văn học là sản phẩm của tâm hồn nên dạy văn là một công việc lí thú nhưng không hề đơn giản. Dạy văn như thế nào cho hay, cho hấp dẫn lại càng khó khăn bội phần. Vì vậy các nghiên cứu về dạy học văn nói chung, văn học nước ngoài nói riêng cũng có tương đối nhiều. Tuy nhiên số giáo viên được tiếp cân với tài liệu này rất ít do không có thời gian hoặc tài liệu quá dài, dàn trải khó thau tóm nội dung chính. Mặt khác các tài liệu lại chỉ mang tính lí thuyết chung chung nên khi mang áp dụng vào từng bài dạy cụ thể còn nhiều hạn chế. Trên cơ sở kế thừa thành tựu của những người đã đi trước với đề tài: : “Một số biên pháp nâng cao hiệu quả dạy học văn bản: Rô – Bin – Xơn ngoài đảo hoang thuộc chương trình Ngữ văn 9  ở trường trung học cơ sở”. Tôi muốn đưa ra cách giải quyết cho một văn bản cụ thể để gây hứng thú học tập cho học sinh và nâng cao chất lượng giờ dạy.

1.3. Đối tượng nghiên cứu. 

     Đối tượng nghiên cứu của đề tài này được xác định là phương pháp dạy học tác phẩm văn học nước ngoài ở trường trung học cơ sở. Hiện nay, cùng với xu thế đổi mới phương pháp dạy học nói chung thì phương pháp dạy văn học nước ngoài cũng không ngừng được đổi mới. Tuy nhiên việc này được tiến hành ra sao, có ứng dụng những khoa học liên ngành ở mức độ nào thì cần được xem xét, nghiên cứu cụ thể.

     Hơn nữa, muốn ứng dụng một lý thuyết mang tính mới mẻ như lý thuyết tiếp nhận vào việc đổi mới phương pháp dạy học tác phẩm văn học nước ngoài thì trước hết phải tiếp cận đối tượng “phương pháp” này mà thầy trò trường trung học cơ sở đang thực hiện.

1.4. Phương pháp nghiên cứu. 

– Phương pháp phân tích tổng hợp rất cần thiết trong việc tìm hiểu về lý thuyết tiếp nhận. Do liên quan đến lý luận văn học, cách cảm cách nghĩ, cách vận dụng của đối tượng tiếp nhận qua từng bài viết khác nhau ở từng tài liệu khác nhau, nên phương pháp này giúp chúng tôi nắm bắt được tổng quát nội dung vấn đề .

– Phương pháp Anket để phỏng vấn học sinh và giáo viên để nắm thực trạng dạy và học tác phẩm văn học nước ngoài của thầy trò, đem lại tư liệu cho việc đánh giá thực tiễn dễ dàng, chính xác hơn.

– Phương pháp thống kê: Sử dụng phương pháp này để chúng tôi tổng hợp số liệu và xử lí số liệu thu được qua kiểm tra .

– Phương pháp thực nghiệm để kiểm chứng hiệu quả của việc vận dụng lý thuyết tiếp nhận vào đổi mới phương pháp dạy học tác phẩm văn học nước ngoài.

– PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: xây dụng hệ thống các kiến thức lí thuyết  để áp dụng vào thực tế giảng dạy.

– PP điều tra khảo sát thực tế: thu thập thông tin phản hồi từ phía người học.

                                             PHẦN 2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

         Các tác phẩm văn học nước ngoài đưa vào giảng dạy trong nhà trường phổ thông thường là những tác phẩm lớn. Văn bản để giảng dạy chỉ là một đoạn trích ngắn, thậm chí rất ngắn như văn bản “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang”. Tuy nhiên để giảng dạy được tốt đòi hỏi cả giáo viên cũng như học sinh phải đọc hết tác phẩm lớn. Điều này là rất khó, nhiều giáo viên còn chưa đọc trọn vẹn tác phẩm chứ chưa nói đến học sinh. Qua phỏng vấn, chỉ có 25 % học sinh được hỏi có biết về tên tác phẩm. Học sinh đọc trọn vẹn tác phẩm 0%. Thực trạng trên đòi hỏi phải có những nghiên cứu ứng dụng phương pháp giảng dạy thật cụ thể cho mỗi tác phẩm văn học nước ngoài để hỗ trợ cho cả người dạy và người học.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

2.2.1 Thực trạng vấn đề :

     Qua thực tế giảng dạy của bản thân và dự giờ của các đồng nghiệp trong nhiều năm về dạy học phân  môn Văn phần văn học nước ngoài nói chung và văn bản “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” nói riêng, tôi thấy còn tồn tại một số vấn đề  như sau:

* Đối với giáo viên:

     Thứ nhất: Những tác phẩm văn học nước ngoài đưa vào giảng dạy trong nhà trường là những tác phẩm văn học nổi tiếng được được cả thế giới ghi nhận. Nó  có giá trị cả về mặt thẩm mỹ và mặt giáo dục. Tuy nhiên nhiều giáo viên chưa ý thức được tầm quan trọng của các tác phẩm  văn học này nên ít có sự đầu tư, nghiên cứu để khai thác hết các giá trị của nó. Khi giảng dạy, các thầy cô chỉ chú ý truyền đạt sao cho đầy đủ kiến thức theo đúng chuẩn kiến thức kĩ năng. 

      Thứ hai: Văn bản: “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” là văn bản văn học nước ngoài đầu tiên trong chương trình ngữ văn 9 học kì II. Tác phẩm này giống như