SKKN Sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn lớp 10 nhằm phát triển kĩ năng viết của học sinh – KNTT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài

Theo CTGDPT môn Ngữ văn thì mục tiêu chung của môn Ngữ văn là: “Hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm; bồi dưỡng tâm hồn, hình thành nhân cách và phát triển cá tính. Môn Ngữ văn giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, thấu hiểu con người, có đời sống tâm hồn phong phú, có quan niệm sống và ứng xử nhân văn; có tình yêu đối với tiếng Việt và văn học; có ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc, góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam; có tinh thần tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và khả năng hội nhập quốc tế”. 

Góp phần giúp học sinh phát triển các năng lực chung: Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Đặc biệt, môn Ngữ văn giúp học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học: rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe; có hệ thống kiến thức phổ thông nền tảng về tiếng Việt và văn học, phát triển tư duy hình tượng và tư duy logic, góp phần hình thành học vấn căn bản của một người có văn hoá; biết tạo lập các văn bản thông dụng; biết tiếp nhận, đánh giá các văn bản văn học nói riêng, các sản phẩm giao tiếp và các giá trị thẩm mĩ nói chung trong cuộc sống.” 

Trong các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe thì kĩ năng viết có vai trò quan trọng trong việc thể hiện cách nghĩ, cách nhìn và tình cảm cảm xúc của cá nhân, là nền tảng quan trọng để phát triển kĩ năng nói và nghe. Trong các đề kiểm tra, đề thi giữa kì, cuối kì hay thi vào lớp 10 môn Ngữ văn thì phần viết thường chiếm 40% – 60% tổng số điểm toàn bài. Trong chương trình Ngữ văn 10 năm học 2022 -2023, phần Viết chiếm tỉ lệ khá lớn ( Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống chiếm 21%; Bộ sách Cánh diều chiếm 22,9%; Bộ sách Chân trời sáng tạo chiếm 16,2%). Và đặc biệt hiện nay, chúng ta đang thực hiện ứng dụng công nghệ chuyển đổi số vào dạy học thì việc áp dụng các phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực để rèn luyện kĩ năng viết cho học sinh là hết sức cần thiết. 

Qua thực tế giảng dạy tại trường THPT 1-5, chúng tôi nhận thấy kĩ năng viết của học sinh vẫn còn nhiều hạn chế: các em chưa biết cách tìm ý, lập dàn ý khi viết, chưa nhuần nhuyễn trong khâu triển khai các ý thành một đoạn văn hay bài văn hoàn chỉnh. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: Sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn lớp 10 nhằm phát triển kĩ năng viết của học sinh để nghiên cứu, thực hiện. 

2. Mục đích nghiên cứu  

Đề tài sáng kiến Sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn lớp 10 nhằm phát triển kĩ năng viết của học sinh nghiên cứu, thực hiện nhằm những mục đích sau: 

• Sáng kiến nhằm giúp học sinh biết sử dụng bảng bốn vuông để tìm ý và lập dàn ý, lựa chọn cách triển khai dàn ý, viết đoạn văn, viết bài văn theo yêu cầu. 
• Phát huy sự tham gia tích cực của học sinh vào hoạt động viết, kích thích tư duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh để tạo ra bài viết tốt.  
• Thông qua việc sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn 10, các em biết vận dụng kĩ năng tạo lập văn bản, phục vụ cho học tập và thực tiễn cuộc sống. 

• Khách thể và đối tượng nghiên cứu 

3.1. Khách thể nghiên cứu: Sáng kiến nghiên cứu trong phạm vi các tiết viết trong bộ môn Ngữ văn lớp 10 tại trường THPT 1-5. Đây là đối tượng đang được học chương trình Ngữ văn mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn lớp 10 nhằm phát triển kĩ năng viết của học sinh. 

• Giả thuyết khoa học 

Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi này thì học sinh sẽ biết sử dụng bảng bốn vuông để tìm ý và lập dàn ý, lựa chọn cách triển khai dàn ý, viết đoạn văn, viết bài văn theo yêu cầu. Học sinh sẽ tham gia tích cực vào hoạt động viết, sáng tạo và cộng tác làm việc để tạo ra bài viết tốt. Các em biết vận dụng kĩ năng tạo lập văn bản, phục vụ cho học tập và thực tiễn cuộc sống. Từ đó nâng cao chất lượng dạy và học Ngữ Văn. 

• Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 

5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu  

• Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc về dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực và kĩ năng viết trong chương trình Ngữ Văn. 
• Khảo sát điều tra thực trạng tổ chức dạy kĩ năng viết và việc  sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy kĩ năng viết môn Ngữ văn 10 cho học sinh nói riêng. 
• Thiết kế mẫu giáo án dạy kĩ năng viết môn Ngữ văn 10 bằng việc sử dụng bảng bốn ô vuông. 
• Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm tính hiệu quả và khả thi của những vấn đề mà đề tài đưa ra.  

5.2. Phạm vi nghiên cứu 

– Về nội dung: Đề tài nghiên cứu sử dụng bảng bốn ô vuông trong dạy học hoạt động viết môn Ngữ văn lớp 10 nhằm phát triển kĩ năng viết của học sinh. Sáng kiến này có thể áp dụng được với tất cả các khối lớp và trên thực tế chúng tôi đã áp dụng với cả 3 khối lớp mà chúng tôi được giao giảng dạy, kết quả mang lại rất khả quan. Trong khuôn khổ của đề tài chúng tôi chỉ giới hạn nghiên cứu trong các lớp 

10 mà chúng tôi được phân công giảng dạy ở trường THPT 1-5. Đây là đối tượng đang được học chương trình Ngữ văn mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

• Địa bàn khảo sát thực nghiệm: Sáng kiến được nghiên cứu, khảo sát và áp dụng tại trường THPT  1-5, huyện Nghĩa Đàn.  
• Về thời gian: năm thực hiện 2022 – 2023 

6. Phương pháp nghiên cứu 

Chúng tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu lí thuyết vào việc nghiên cứu toàn bộ các tài liệu liên quan đến sáng kiến. Nghiên cứu những thành tựu lí thuyết đã có làm cơ sở lí luận. 

 Tham khảo ý kiến của các giáo viên THPT để chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện sáng kiến. 

 Sử dụng phương pháp quan sát sư phạm để quan sát trực tiếp việc đánh giá sản phẩm học tập của học sinh trong tiết dạy hoặc trong các đợt kiểm tra. 

  Sử dụng phương pháp điều tra, khảo sát để điều tra thực trạng việc đánh giá sản phẩm học tập môn Ngữ văn của khối 10 trường THPT 1-5 (Thăm dò ý kiến của giáo viên, học sinh, giáo án, sản phẩm học tập của học sinh…). 

Sử dụng phương pháp thống kê, tổng hợp để phân tích số liệu, so sánh kết quả áp dụng sáng kiến với khi chưa áp dụng sáng kiến. 

7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài

Dạy học thông qua việc sử dụng bảng bốn ô vuông trong hoạt động viết của môn Ngữ văn đã đưa ra các giải pháp cụ thể: 

• Giải pháp 1: Sử dụng bảng bốn ô vuông trong hướng dẫn kĩ năng viết đoạn văn 
• Giải pháp 2: Sử dụng bảng bốn ô vuông trong hướng dẫn kĩ năng viết bài văn 
• Giải pháp 3: Giao và nhận sản phẩm viết (dàn ý và bài viết hoàn chỉnh) của học sinh trên padlet. 
• Giải pháp 4: Sử dụng phiếu đánh giá tiêu chí (Rubrics) để đánh giá sản phẩm viết của học sinh 

Đây là các giải pháp là vô cùng cần thiết và hết sức phù hợp với dạy học kĩ năng viết cho học sinh, điều này không chỉ góp phần nâng cao khả năng tư duy độc lập, tăng cường khả năng sáng tạo trong khi xây dựng dàn ý, mà còn góp phần quan trọng để học sinh hoàn thiện bài biết hoàn chỉnh với sự đánh giá khách quan bởi phiếu đánh giá tiêu chí.