SKKN Sử dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh trong dạy học Địa lí 8

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài

Ngày nay, với sự phát triển như vũ bão về khoa học kĩ thuật, xu thế toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ đòi hỏi các quốc gia phải đào tạo ra một nguồn nhân lực dồi dào, có trình độ cao, nhạy bén với công nghệ mới. Chính vì vậy, giáo dục đang trở thành nhân tố quyết định đến sự phát triển nhanh và bền vững của mọi quốc gia. Việt Nam là quốc gia đang phát triển, việc đầu tư cho giáo dục là sự đầu tư đúng đắn để tránh tụt hậu so với các nước trên Thế giới, rút ngắn khoảng cách chênh lệch về trình độ phát triển. 

Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2011 – 2020 đã định hướng “Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược”. Để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trước hết phải đẩy mạnh phát triển giáo dục. Nhận thức được việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những vấn đề bức thiết ở nước ta hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa ra nhiều nghị quyết, chỉ thị về đổi mới PPDH. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 – 2020 trong quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục về đổi mới nội dung, PPDH đã chỉ rõ “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tính cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”. Chính vì vậy, đổi mới PPDH là một trong những nhiệm vụ chiến lược quan trọng.

Thực tiễn việc dạy học Địa lí ở trường trung học phổ thông hiện nay cho thấy giáo viên gặp nhiều khó khăn trong việc xác định PPDH phù hợp với đối tượng học viên, nội dung, mục tiêu và phương tiện kĩ thuật của nhà trường. Tuy nhiên, một số GV bước đầu đã mạnh dạn áp dụng một số PPDH theo hướng phát huy tính tích cực học tập của HS. Trong đó, GV giữ vai trò chủ đạo, còn HS chủ động khai thác kiến thức. Chính vì vậy, HS tiếp nhận bài giảng một cách khoa học, logic, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế cao, đồng thời rèn luyện được nhiều kĩ năng địa lí cần thiết.

Nội dung chương trình Địa lí 7, 8 đề cập chủ yếu đến các thành phần nhân văn của môi trường, các môi trường địa lí, thiên nhiên và con người ở các châu lục và tim hiểu về tự nhiên của Việt Nam. … số lượng hình ảnh, bảng kiến thức, bản đồ, hệ thống câu hỏi giữa bài khá nhiều. Học sinh lớp 7, 8 với sự phát triển mạnh mẽ của tư duy logic, tư duy trừu tượng, thích khám phá, tò mò để tìm ra cái mới, thích tranh luận, làm việc theo nhóm để dần hoàn thiện về kiến thức và kĩ năng, có sự hiểu biết nhất định về các vấn đề toàn cầu và khu vực. Do đó, đây là cơ sở thuận lợi cho việc vận dụng nhiều PPDH theo hướng phát huy tính tích cực học tập của HS trong dạy học Địa lí lớp 7, 8.

Là giáo viên giảng dạy môn Địa lí, nghiên cứu việc xác định một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của HS trong dạy học Địa lí 7, 8  nhằm thấy được vai trò của vấn đề trên, giúp bản thân có định hướng trong quá trình nâng cao năng lực tự học, tự nghiên cứu của bản thân, đồng thời tích lũy kiến thức phục vụ cho công tác giảng dạy sau này.

Với tất cả những lí do trên, Tôi quyết định chọn đề tài “Sử dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh trong dạy học Địa lí 7, 8” làm đề tài của mình. 

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
3. Mục tiêu

Xác định được một số PPDH theo hướng phát huy tính tích cực học tập của HS trong dạy học Địa lí 7, 8, qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

1. Nhiệm vụ

         Nghiên cứu một số phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực học tập của HS.

3. Đối tượng nghiên cứu

HS trường THCS Nguyễn Trường Tộ

4. Giới hạn của đề tài

– Phạm vi: từ năm học ……….. đến nay.

5. Phương pháp nghiên cứu
6. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết

– Phương pháp thu thập tài liệu

– Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu

1. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Nhóm phương pháp này được tiến hành để thấy được thực tiễn việc xác định và vận dụng các PPDH theo hướng phát huy tính tích cực học tâp của HS trong dạy học Địa lí 7, 8 cũng như hiệu quả mang lại.

– Phương pháp trò chuyện 

– Phương pháp dự giờ, quan sát

II. PHẦN NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

a. Quá trình dạy học phổ thông

Quá trình dạy học: Đó là quá trình hoạt động nhận thức tự giác của HS được thực hiện dưới sự hướng dẫn về mặt sư phạm của GV, mục đích nhằm làm cho HS lĩnh hội được tư tưởng cũng như nội dung học vấn của chương trình nghĩa là nắm được kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, hình thành được thế giới quan và phát triển được nhân cách cũng như những năng lực riêng về trí tuệ [2, tr. 154].

Quá trình dạy học gồm có các phương diện sau:

– Hoạt động giảng dạy của GV

– Hoạt động học tập của HS

– Quá trình dạy học là một hệ thống có nhiều nhân tố tham gia:

+ Mục tiêu dạy học

+ GV và HS

+ Chương trình, nội dung dạy học

+ Phương pháp dạy học

+ Phương tiện dạy học

+ Môi trường dạy học

– Bản chất của quá trình dạy học: Là quá trình nhận thức và thực hành độc đáo của HS do GV tổ chức, điều khiển, quản lí theo một chương trình, một mục tiêu đã xác định.

b. Hệ thống các phương pháp dạy học phổ thông

Khái niệm