SKKN Sử dụng phương pháp dạy học theo góc đáp ứng phong cách học tập để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật,

MỤC LỤC…………………………………………………………………………………………   i      

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ……………………………………………………….. iv 

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ ……………………………………. v 

PHẦN 1. MỞ ĐẦU ………………………………………………………………………………. 1 

1. Lý do chọn đề tài ……………………………………………………………………………….. 1 
2. Mục đích nghiên cứu ………………………………………………………………………….. 2 
3. Đối tượng, khách thể, phạm vi và thời gian nghiên cứu ……………………………. 2 
4. Nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………………………………………………. 2 
5. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………………….. 3 

7. Đóng góp của đề tài ……………………………………………………………………………. 4 PHẦN 2. NỘI DUNG …………………………………………………………………………… 5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA ĐỀ TÀI ………………… 5 

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ……………………………………………………………. 5 1.2. Cơ sở lí luận …………………………………………………………………………………… 5 

1.2.1. Năng lực tự học ……………………………………………………………………………. 5 

1.2.2. Phương pháp dạy học góc ………………………………………………………………. 7 

1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài …………………………………………………………………. 9 

1.3.1. Thực trạng dạy học của giáo viên ở trường  ………………………………………. 9 

1.3.2. Thực trạng học môn Sinh học của học sinh ở trường  ……………………….. 11 

Tiểu kết chương 1 ……………………………………………………………………………….. 12 

Chương 2. SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC ĐÁP ỨNG PHONG CÁCH HỌC ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC 

CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC NỘI DUNG CHUYỂN HÓA VẬT 

CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT, SINH HỌC 11 ………………….. 13 

2.1. Phân tích cấu trúc nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượn …………….. 13 

2.2. Thiết kế quy trình dạy học theo góc và sử dụng phương pháp dạy học  ….. 13 

2.2.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình ……………………………………………………… 14 2.2.2. Đề xuất quy trình dạy học theo góc ……………………………………………….. 14 

2.2.3. Minh họa quy trình dạy học theo góc để dạy học  …………………………….. 18 

2.2.4. Kế hoạch bài học có sử dụng phương pháp dạy học theo góc  ……………. 23 

2.2.5. Thiết kế tiêu chí và bộ công cụ đánh giá năng lực tự học …………………… 38 Tiểu kết chương 2 ………………………………………………………………………………. 40 

Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ……………………………………………… 41 3.1. Mục đích thực nghiệm ……………………………………………………………………. 41 3.2. Nội dung thực nghiệm ……………………………………………………………………. 41 

3.3. Phương pháp thực nghiệm ………………………………………………………………. 41 

3.3.1. Đối tượng thực nghiệm ………………………………………………………………… 41 

3.3.2. Bố trí thực nghiệm ………………………………………………………………………. 41 

3.3.3. Chọn thời gian thực nghiệm …………………………………………………………. 41 

3.3.4. Phương án thực nghiệm ……………………………………………………………….. 42 

3.4. Kết quả thực nghiệm ……………………………………………………………………… 42 

3.4.1. Kết quả phân tích định lượng ………………………………………………………… 42 

3.4.2. Kết quả phân tích định tính …………………………………………………………… 46 PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………….. 48 

1. Kết luận ………………………………………………………………………………………….. 48 2. Kiến nghị ………………………………………………………………………………………… 48

TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………… 49 PHỤ LỤC………………………………………………………………………………………………   

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ 

BẢNG 

Bảng 1.1. Đặc điểm của người học tương ứng với PCHT …………………………….. 7 

Bảng 1.2. Kết quả điều tra thực trạng HS về quá trình học môn Sinh học …….. 11 

Bảng 2.1. Phiếu đánh giá các mức độ hoạt động của các góc học tập …………… 21 

Bảng 2.2. Phiếu đánh giá các NLTH của HS ……………………………………………. 21 

Bảng 2.3. Tiêu chí đánh giá hoạt động 1 và hoạt động 2…………………………….. 34 

Bảng 2.4. Bảng tiêu chí đánh giá hoạt động 4 …………………………………………… 37 

Bảng 2.5. Đánh giá các mức độ rèn luyện năng lực tự học cho học sinh ……….. 38 

Bảng 2.6. Hỏi kiểm tra nhóm năng lực xác định mục tiêu, lập kế hoạch,  ……… 39 

Bảng 2.7. Hỏi kiểm tra nhóm năng lực tự thể hiện bản thân, tự đánh giá ………. 40 

Bảng 3.1. Danh sách các lớp thực nghiệm, đối chứng ……………………………….. 41 

Bảng 3.2. Kết quả đánh giá các tiêu chí của NLTH trước TN và sau TN ………. 42 

Bảng 3.3. Kết quả thống kê điểm số của 3 bài kiểm tra trong quá trình TN …… 44 

Bảng 3.4. Tổng hợp các tham số thống kê đặc trưng bằng phần mềm SPSS ….. 46 

HÌNH  

Hình 2.1. Quy trình dạy học theo góc ……………………………………………………… 14 

Hình 2.2. Quang hợp ở các nhóm Thực vật ……………………………………………… 29 

Hình 2.3. Cơ quan có giá trị kinh tế ………………………………………………………… 30 

Hình 2.4. Các biện pháp tăng năng suất …………………………………………………… 30 

BIỂU ĐỒ 

Biểu đồ 1.1. Tỉ lệ % về mức độ sử dụng PPDH và KTDH của GV………………. 10 

Biểu đồ 1.2. Tỉ lệ % sự quan tâm của GV đến PCHT của HS ……………………… 11 

Biểu đồ 1.3. Tỉ lệ % về rèn luyện NLTH cho HS trong bộ môn Sinh học  …….. 11 

Biểu đồ 3.1. Biểu diễn các mức độ đạt được của các tiêu chí NLTH ở lớp  …… 43 

Biểu đồ 3.2. So sánh các mức độ đạt được của NLTH giữa lớp TN  …………….. 44 

Biểu đồ 3.3. Đường lũy tích lớp TN và lớp ĐC ở lần kiểm tra đầu TN …………. 45 

Biểu đồ 3.4. Đường lũy tích lớp TN và lớp ĐC ở lần kiểm tra giữa TN ……….. 45 

Biểu đồ 3.5. Đường lũy tích lớp TN và lớp ĐC ở lần kiểm tra sau TN …………. 45 

PHẦN 1. MỞ ĐẦU 

1. Lý do chọn đề tài 

Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học để phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế. 

Sự phát triển kinh tế xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của HS, phát triển năng lực hành động, năng lực vận dụng làm việc của người học. Đó cũng là xu hướng quốc tế trong cải cách PPDH ở nhà trường phổ thông. 

Đổi mới PPDH là một nhiệm vụ cấp bách mà chúng ta – những nhà giáo dục cần phải tiến hành. Bản chất của việc đổi mới PPDH là cho người học được học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, sáng tạo, trong đó việc xây dựng PCHT sáng tạo là cốt lõi của đổi mới phương pháp giáo dục nói chung và PPDH  nói riêng. Đổi mới PPDH góp phần đào tạo nên những con người năng động, hiện đại đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội và thích ứng với mọi môi trường sống và làm việc cụ thể của thời đại công nghệ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến vấn đề tự học – tự đào tạo. 

Người từng nói“cách học tập, phải lấy tự học làm cốt, phải biết tự động học tập”. Người chỉ ra rằng: “Tự học là sự nỗ lực của chính bản thân người học, sự làm việc của bản thân người học một cách có kế hoạch trên tinh thần tự động học tập, lại còn cần phải có môi trường và quản lý chỉ đạo giúp vào”. Điều đó càng chứng tỏ tầm quan trọng của dạy học hướng tới phát triển năng lực của người học mà trong đó NLTH đóng vai trò cốt lõi trong quá trình dạy và học. 

Vai trò phương pháp dạy học theo góc trong dạy học phát triển năng lực học sinh. 

Dạy học theo góc là một trong những PPDH được phát triển mạnh mẽ ở các nước phương tây từ cuối thế kỉ XX. Ngoài việc đáp ứng các PCHT của người học, DHTG còn tạo sự hứng thú, thoải mái, tăng tính tự giác, tích cực trong học tập cho người học đồng thời giúp người dạy đánh giá và phát triển được các năng lực của HS . 

      Đặc điểm nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 

Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, kiến thức khoa học sinh học thường được hình thành và phát triển trên cơ sở thực tiễn và có tính ứng dụng ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống sản xuất. Trong nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11 có nhiều kiến thức gần gũi với HS, gợi cho HS hứng thú tìm hiểu kiến thức và áp dụng vào thực tế hằng ngày. Nội dung này có nhiều con đường để tiếp cận như: dựa trên phân tích lí thuyết, dựa trên nghiên cứu thực nghiệm, vận dụng giải thích thực tiễn. Nếu vận dụng tốt phương pháp DHTG thì sẽ phát huy được đa phong cách học của HS, tạo được điều kiện HS khắc sâu kiến thức.  

Hiện nay việc sử dụng phương pháp DHTG mặc dù đã được sự quan tâm của nhiều nhà giáo dục và được các trường triển khai ở các môn học khác nhau, tuy nhiên chưa được GV và HS chú trọng đúng mức, tỉ lệ sử dụng chưa cao, mức độ sử dụng chưa đạt được như mong muốn. 

Xuất phát từ những lý do trên, tôi quyết định lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Sử dụng phương pháp dạy học theo góc đáp ứng phong cách học để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11”. 

• Mục đích nghiên cứu 

Thiết kế quy trình và sử dụng phương pháp DHTG để phát triển NLTH cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 

• Đối tượng, khách thể, phạm vi và thời gian nghiên cứu 

• Đối tượng nghiên cứu 

Quy trình và tổ chức DHTG để phát triển NLTH cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 

• Khách thể nghiên cứu 

Quá trình dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, 

Sinh học 11 

• Phạm vi và thời gian nghiên cứu 

Đề tài tập trung nghiên cứu quy trình DHTG đáp ứng PCHT để phát triển NLTH cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật c hất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11 

Đề tài được nghiên cứu từ năm học 2020 – 2021 và tiến hành thực nghiệm sư phạm rộng rãi tại các trường THPT cũng như xử lý số liệu và hoàn thành đề tài vào năm học 2021- 2022. 

• Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo góc, năng lực tự học. 

• Khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp DHTG trong dạy học .