SKKN Tạo hứng thú trong giờ học Ngữ văn bằng hoạt động tranh biện ở trường THPT Lê Lợi

A. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

1) Lí do chọn đề tài 

Trong thời kì hiện nay, xu hướng toàn cầu hóa, hiện đại hóa đã làm thay đổi góc nhìn của mọi ngành nghề. Việc đổi mới trong giáo dục không còn mới nhưng vẫn là một vấn đề có giá trị quan trọng, mang tính nóng và đáng lưu tâm. Xu hướng giáo dục chuyển từ lấy GV làm trung tâm sang thành HS làm trung tâm, từ tiếp cận tri thức sang tiếp cận năng lực và phẩm chất người học. Vì vậy, việc thay đổi phương pháp dạy học là một điều tất yếu không thể tránh khỏi. Phương pháp dạy học như một điểm sáng để từ đó người học mở ra và soi rọi con đường chiếm lĩnh tri thức cho riêng mình. GV cần tìm tòi, khám phá và sử dụng sáng tạo những phương pháp dạy học mới, phù hợp để tạo hứng thú trong giờ học mang đến một tiết học hiệu quả cao, đáp ứng với mục đích, yêu cầu giáo dục hiện nay. 

Ngữ Văn là một môn học quan trọng chiếm nhiều thời lượng trong chương trình dạy – học ở các nhà trường, là môn thi bắt buộc trong các kì thi định kì, học kì và thi THPTQG. Môn Ngữ văn không chỉ giúp các em hiểu được thế giới tự nhiên, đời sống xã hội xung quanh mình mà còn góp phần định hướng nhân cách, đạo đức, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão cho các em. Song thực tế đáng buồn hiện nay có một số HS không đánh giá đúng vai trò và mất hứng thú với bộ môn Ngữ Văn trong nhà trường. Một trong những nguyên nhân đó là việc GV không còn thổi hồn và truyền cảm hứng cho học sinh, phương pháp dạy còn rập khuôn, nghèo nàn và chưa thực sự đổi mới. Bởi vậy, GV- người khơi gợi cho HS tiếp cận tri thức phải thổi bùng ngọn lửa yêu thích môn ngữ văn để các em có thể cảm thụ hết được cái hay, cái đẹp mà văn chương đem lại, lấp đầy những lỗ hổng trong cuộc sống vốn dĩ đang bị khô cằn, khi mà các em dần bị “mê hoặc” bởi các yếu tố tiêu cực khác đã ăn mòn và làm băng hoại trái tim, tâm hồn, trí tuệ con người.  

Vì thế, phát triển tư duy phản biện và năng lực phản biện được xem là một trong những bước đi cần thiết nhằm đưa hoạt động giáo dục, dạy học đi vào quỹ đạo phát triển năng lực hiện nay. Hoạt động tranh luận sẽ giúp các em phát triển năng lực đó, mang đến một giờ học hay, hấp dẫn và sôi nổi, phát huy hết những khả năng tiềm tàng của người học- điều mà giáo dục hướng tới. Hoạt động tranh biện được ứng dụng trong tất cả các phần của môn ngữ văn: đọc hiểu văn bản, tập làm văn, tiếng việt. Không chỉ vậy, tranh luận còn là một hoạt động giao tiếp luôn được diễn ra trong cuộc sống đời thường. Bởi vậy, việc giúp các em hình thành, rèn luyện thường xuyên  kĩ năng tranh biện và tư duy phản biện trong trường học là một điều thiết thực,tạo nên một sợi chỉ đỏ nối liền bục giảng với đời sống, gắn môi trường nhà trường với môi trường xã hội. Dạy học theo hình thức tranh luận là điều cần thiết trong việc đổi mới giáo dục hiện nay. 

Vì vậy, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Tạo hứng thú trong giờ học Ngữ văn bằng hoạt động tranh biện ở trường THPT Lê Lợi”. Với tư cách là một GV luôn trăn trở với nghề, tôi hi vọng đề tài của tôi sẽ mang lại ý nghĩa thiết thực, đóng góp một phần bé nhỏ vào sự phát triển trong việc dạy học môn ngữ văn mà trường hiện nay tôi công tác nói riêng và toàn ngành nói chung. Tôi xin cam đoan đề tài này là công trình nghiên cứu của tôi, chưa được cá nhân, tập thể và công trình giáo dục nào công bố trên các tài liệu, sách báo và diễn đàn giáo dục hiện nay. 

2) Tính mới, đóng góp mới của đề tài 

• Đề tài này sẽ giúp thầy, cô giáo có một số vận dụng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, có một số kiến thức về hoạt động tranh luận. Trong đề tài sẽ có đề xuất một số biện pháp phù hợp như cách đặt các câu hỏi phù hợp, kích thích khả năng tranh biện của HS và đổi mới cách thức tranh biện. Từ đó, làm phong phú kinh nghiệm dạy học, xây dựng những giờ học hạnh phúc, bổ ích và thành công cho quý thầy, cô. 
• Đề tài sẽ tạo hứng thú cho HS trong mỗi giờ học, hình thành khả năng tiếp cận tri thức một cách chủ động. Tạo nên một tiết học hấp dẫn, sôi nổi, phù hợp với mục đích giáo dục hiện nay. 
• Việc rèn luyện kĩ năng tranh biện còn là một trong những yếu tố tạo nên  chìa khóa vạn năng mở đường cho các em đến với cuộc sống vì tính ứng dụng thực tiễn cao của hoạt động này. Giúp các em có được những kiến thức cần thiết về tranh biện, tranh biện như thế nào cho đúng, cho thuyết phục người nghe, rèn luyện khả năng tư duy, tổng hợp, ứng xử linh hoạt trong từng trường hợp xảy ra trong cuộc sống thường nhật. 

1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

1) Đối tượng 

– HS tất cả các khối ở trường THPT Lê Lợi  

2) Phạm vi 

Đề tài này chỉ nghiên cứu ở HS Trường THPT Lê Lợi, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An. 

III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

• Phương pháp quan sát  
• Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.  
• Phương pháp nghiên cứu tài liệu. 
• Phương pháp phân tích- tổng hợp, thống kê toán học, so sánh…. 
• Phương pháp thực nghiệm sư phạm.  

1. CẤU TRÚC 

Ngoài phần đặt vấn đề và kết luận, nội dung đề tài tập trung vào một số vấn đề như sau: 

• Cơ sở của đề tài 
• Biện pháp sử dụng hoạt động tranh biện trong giờ dạy học ngữ văn  
• Triển khai thực hiện đề tài bằng thực nghiệm sư phạm