SKKN Tích hợp các hiện tượng hóa học trong thực tiễn vào bài giảng môn Hóa Học 9

1. MỞ ĐẦU

1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Hóa Học là môn khoa học thực nghiệm, kiến thức Hóa Học được vận dụng rất nhiều trong thực tế cuộc sống và trong cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nó Có liên quan đến các vấn đề kinh tế – xã hội- môi trường như: Sản xuất lương thực, thực phẩm, may mặc, sức khỏe, vật liệu, an ninh, quốc phòng,… Đặc biệt, có khả năng phát huy sự hiểu biết của học sinh đối với thế giới bên ngoài nếu giáo viên biết khai thác, lồng ghép, tích hợp liên hệ các câu hỏi, bài tập thực tiễn vào trong quá trình dạy và học. Trong phương châm giáo dục hiện nay, trước hết tạo điều kiện cho học sinh việc “học đi đôi với hành”, “lý thuyết gắn liền với thực tế”; tạo cho học sinh sự hứng thú, hăng say trong học tập. Xây dựng cho các em thái độ học tập đúng đắn, phương pháp học tập chủ động, tích cực, sáng tạo, lòng ham học, ham hiểu biết, năng lực tự học, tự thu thập thông tin và phân tích thông tin, vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Giúp cho các em có nhiều hiểu biết về tự nhiên và hoạt động của nó, tác động của nó đối với cuộc sống con người, đặc biệt là đối với môi trường. Từ đó, giáo dục cho các em ý thức bảo vệ môi trường.

Trong những năm gần đây, vấn đề liên hệ trong thực tiễn vào bài giảng đã có áp dụng, song ít được mọi người quan tâm. Phần vì giáo viên chưa chịu khó sưu tầm các hiện tượng bên ngoài thực tế, phần vì do thời gian tiết dạy có hạn (45 phút). Nên phần lớn giáo viên tập trung đi sâu vào phần nội dung lý thuyết của bài, thời gian dành cho việc liên hệ vào thực tế còn hạn chế. Do đó, học sinh chỉ lĩnh hội kiến thức suông, không biết vận dụng những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng thực tiễn trong đời sống, sản xuất; hoặc chỉ vận dụng một cách máy móc. Chính vì thế, trong quá trình học tập học sinh dễ bị nhàm chán, khô khan, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của bộ môn.

Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Hóa học đã nhiều năm, tôi thực sự trăn trở về điều này và tôi thấy rằng, ngoài việc phát huy tốt các phương pháp giảng dạy tích cực thì vấn đề quan trọng không thể thiếu được đó là: Cần khai thác thêm các hiên tượng hóa học trong thực tiễn đưa vào bài giảng, nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo, tự tin, tạo ra niềm vui, hứng thú trong học tập. Với lí do trên, tôi  dã tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu và áp dụng với đề tài: “Tích hợp các hiện tượng hóa học trong thực tiễn vào bài giảng môn Hóa Học 9 ”

1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

  Đề tài này được thực hiện với mục đích giúp học sinh xây dựng hệ thống  một số hiện tượng hóa học trong thực tiễn vào các bài giảng trong chương trình Hóa Học 9, giúp các em giải thích những hiện tượng trong tự nhiên, tránh việc mê tín, dị đoan, góp phần nâng cao hứng thú và kết quả học tập môn hóa học. Đồng thời đề tài cũng làm rõ ý nghĩa khoa học hóa học có thể ứng dụng thực tiễn trong đời sống hàng ngày, nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo, hứng thú trong môn học, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện trong tình hình đất nước hiện nay.

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

   Đối tượng nghiên cứu đề tài là các hiện tượng hóa học diễn ra trong thực tiễn liên quan đến chương trình lớp 9, được kiểm chứng qua 2 năm học ở trường THCS Hoằng Phúc

Cụ thể: Năm học ………..: Lớp 9 có 30 học sinh

             Năm học ………..: Lớp 9 có 30 học sinh

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

– Phương pháp nghiên cứu lí luận: 

  + Nghiên cứu Luật giáo dục, các văn bản về đổi mới chương trình, phương pháp dạy học

+ Nghiên cứu các tài liệu về lí luận dạy học, phương pháp dạy học tích cực của bộ môn Hóa Học

– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

+ Quan sát, điều tra, khảo sát, phỏng vấn

+ Qua thực trạng dạy học Hóa 9 ở trường THCS Hoằng Phúc

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN

       Giáo dục thế hệ trẻ là nhiệm vụ mà tất các các quốc gia trên thế giới đều coi là chiến lược của dân tộc mình. Vì thế trong đại hội Đảng lần IX, Đảng ta ghi rõ:  “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, tương lai của một  dân tộc, một quốc gia phải nhìn vào nền giáo dục của quốc gia đó. 

       Ở nước ta, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và  nhu cầu phát triển của người học giáo dục được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột đó là: Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình, học để cùng chung sống.

       Trong  điều  kiện hiện  nay,  khi  khoa  học  kỹ  thuật  của  nhân loại  phát  triển như vũ bão, nền kinh tế trí thức có tính toàn cầu thì nhiệm vụ của ngành giáo dục vô cùng to lớn: Giáo dục không chỉ truyền đạt kiến thức cho học sinh mà còn phải giúp học sinh vận dụng kiến thức khoa học vào cuộc sống, vừa  mang tính giáo dục, vừa mang tính giáo dưỡng nhưng cao hơn là giáo dưỡng hướng thiện khoa học. 

Bộ môn hoá học trong trường THCS giữ một vai trò quan  trọng trong việc hình thành và phát triển trí dục của học sinh. Mục đích của môn học là  giúp cho  học  sinh  hiểu  đúng  đắn, nâng cao cho học sinh những tri thức, hiểu biết về thế giới, con người thông qua các bài học, giờ thực hành… Học Hoá để hiểu, giải thích được các vấn đề thực tiễn thông qua  cơ  sở  cấu  tạo  nguyên  tử,  phân  tử,  sự  chuyển  hoá  của  các  chất  bằng  các phương trình phản ứng hoá học… Đồng thời là khởi nguồn, là cơ sở phát huy tính sáng tạo ra những ứng dụng phục vụ trong đời sống của con người. Kiến thức Hóa Học góp phần giải tỏa, xóa bỏ hiểu biết sai lệch làm phương hại đến đời sống, tinh thần của con người. Mặt khác, làm cho các em thấy được đây là môn học rất gần gũi với các em.  

2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG

Qua thực tế giảng dạy cho thấy, môn Hóa Học là một trong những môn học mới, lạ đối với học sinh THCS. Ngay từ đầu, đòi hỏi học sinh có sự tưởng tượng vào thế giới vi mô, thế giới những hạt vô cùng nhỏ, đó là: phân tử, nguyên tử,… Vì vậy, nếu không có những bài giảng và phương pháp phù hợp thì dễ làm cho học sinh thụ động trong việc tiếp thu, cảm nhận kiến thức. Đã có hiện tượng một số học sinh không muốn học, ngày càng xa rời với giá trị thực tiễn của Hóa Học.

Trước đây, khi chưa thay sách giáo khoa, chưa đổi mới phương pháp dạy học, người dạy thực hiện phương pháp dạy học “Thuyết trình kết hợp với đàm thoại”. Nhưng thực chất là “Thầy truyền đạt, trò tiếp nhận ghi nhớ” là chủ yếu,. Dạy học theo kiểu áp đặt, nhồi nhét, lý thuyết suông… Nhiều giáo viên chưa quan tâm đúng mức đối tượng giáo dục, còn sử dụng đồng loạt một cách dạy, một bài giảng cho nhiều thế hệ, nhiều lớp khác nhau. Với lối dạy đó không thể thực hiện được mục tiêu của ngành giáo dục đề ra. Đồng thời, không thể đáp ứng được yêu cầu của xã hội trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong thực tế cuộc sống hàng ngày nhiều hiện tượng nhiên, nhiều vấn đề xã hội diễn ra xung quanh chúng ta cần phải được học sinh vận dụng kiến thức khoa học liên môn mới giải quyết được; nó liên quan đến hóa học, vật lý, sinh học, địa lý vv…. Lâu nay việc sưu tầm các hiện tượng, vấn đề đó đang còn xem nhẹ dẫn đến học sinh hiểu vấn đề một cách phiến diện hoặc giải quyết không thỏa mãn triệt để.

Thực trạng ở trường THCS Hoằng Phúc: số học sinh ít, số giáo viên bộ môn biên chế ít nên rất khó khăn trong việc trao đổi kinh nghiệm giảng dạy; chỉ mới có phòng học bộ môn chung môn sinh học, chưa có phòng thực hành riêng cho bộ môn, cơ sở vật chất chưa đủ (một số hóa chất còn thiếu hoặc có nhưng đã bị biến chất…; chưa có giáo viên chuyên trách thí nghiệm nên rất vất vả cho giáo viên bộ môn trong quá trình chuẩn bị đồ dùng, thí nghiệm dạy học. Mặt khác, là địa phương thuần nông nên kinh tế gia đình của học sinh còn nhiều khó