SKKN Vận dụng kĩ thuật “5 xin” và 321 trong giảng dạy bài 16 – Lịch sử 12, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh và đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực

PHẦN MỞ ĐẦU 

1. Lí do chọn đề tài 

Bộ môn Lịch sử rất có ưu thế trong việc giáo dục tư tưởng tình cảm và đạo đức cho thế hệ trẻ, bồi dưỡng lòng yêu quê hương đất nước, nếu làm tốt điều đó sẽ góp phần tích cực trong việc giúp thế hệ trẻ xác định được nhiệm vụ của người học. Tuy nhiên, thực tiễn dạy học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay vẫn còn mang nhiều bất cập, chất lượng dạy học lịch sử đang có chiều hướng đi xuống, học sinh không thích học môn Lịch sử, kết quả thi cử giảm sút điều này đang được dư luận quan tâm trong những năm gần đây. Sở dĩ tồn tại tình trạng này là do trong một thời gian khá dài, trong xã hội vẫn tồn tại quan niệm không đúng, coi Lịch sử là môn phụ, nên không có đầu tư đúng mức, gây nên tình trạng “học lệch” đối với môn học. Bên cạnh đó cơ chế thị trường hiện nay đã làm cho việc một số học sinh thực sự yêu thích Lịch sử gặp không ít khó khăn vì nghành học rất khó xin việc làm và nếu xin được thì thu nhập sẽ không cao. Và có thể thấy đó cũng là một trong những lí do mà xã hội đã giảm đi sự quan tâm với môn Lịch sử. Cơ sở vật chất trang bị cho giáo dục phổ thông hiện nay còn nhiều yếu kém. Đào tạo giáo viên lịch sử hiện nay lại không đồng nhất, có nhiều trường sư phạm nhưng lại chưa có một chương trình chuẩn mực để đào tạo giáo viên, nên việc giảng dạy còn nhiều bất cập. Có thể nói, có rất nhiều nguyên nhân làm cho chất lượng dạy học lịch sử đi xuống, trong đó phải kể đến tri thức tổng hợp của học sinh, kiến thức chung của học sinh còn kém. Học sinh chưa nhận thức được rằng học tập Lịch sử cần có kiến thức rộng, có nhiều liên quan đến các môn học khác như văn học, địa lí, chính trị, toán, lý, hóa, sinh …. Vì không biết không gian Lịch sử, không có tài liệu văn học, nên chất lượng học tập của học sinh nói chung giảm sút, giờ học không hiệu quả.  

Nhằm nâng cao chất lượng dạy học, làm cho Lịch sử trở về vị trí xứng đáng của nó, Đảng và Nhà nước ta đã tiến hành đổi mới, cải cách giáo dục nhằm giúp học sinh lĩnh hội kiến thức, phát huy được tính tích cực trong học tập, tạo hứng thú cho học sinh, trong đó giáo viên có thể áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông.  Bên cạnh những kiến thức trong sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, học sinh có quyền và phải được tiếp cận với những nguồn tư liệu phong phú từ mạng internet. Nhờ vậy giúp bài học lịch sử trỏ nên sinh động, hấp dẫn, làm cho các em thêm yêu mến bộ môn hơn, góp phần vào việc hoàn thiện nhân cách của các em. 

 Ngoài những nguồn tài liệu đã nói ở trên thì một biện pháp hết sức quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dạy và học Lịch sử đó là: Vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học lịch sử ở trường THPT 

 Từ những cơ sở nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài: Vận dụng kĩ thuật “5 xin” và 321 trong giảng dạy bài 16 – Lịch sử 12, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh và đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực”  làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm trao đổi cùng đồng nghiệp, từng bước góp phần nâng cao hiệu quả dạy- học Lịch sử. Mặt khác bản thân cũng mong muốn qua việc áp dụng kĩ thuật dạy học này thì học sinh sẽ hứng thú với môn học, góp phần quan trọng trong giáo dục đạo đức học sinh. 

• Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 

1. 1. • Tìm ra các giải pháp mới nhằm mang lại hiệu quả tích cực trong công tác giảng dạy. 
      • Góp phần cùng gia đình, nhà trường và xã hội tăng cường giáo dục đạo đức, nâng cao năng lực học tập và trải nghiệm cho học sinh, bồi dưỡng lòng yêu quê hương – đất nước.  
      • Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn. 
      • Đề ra những giải pháp hiệu quả và cụ thể cho việc áp dụng kĩ thuật 5 xin và 321 vào dạy học môn Lịch sử nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh . 
      • Thu thập, đánh giá kết quả áp dụng kĩ thuật 321 thông qua công tác giảng dạy. 
      • Căn cứ từ thực tế quá trình giảng dạy để đúc kết kinh nghiệm, tìm ra những khó khăn trong quá trình làm việc, thông qua đó rút ra một số kinh nghiệm chung có thể áp dụng rộng rãi trong trường vào thực tiễn nơi tôi đang công tác. 

• Đối tượng nghiên cứu – Phương pháp sử dụng “kĩ thuật 5 xin và 321” trong giảng dạy Bài 16 – Lịch sử lớp 12, nhằm phát huy tính tích cực và đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh. 

• Giới hạn phạm vi nghiên cứu 

Trong phạm vi đề tài sáng kiến kinh nghiệm này, Tôi tập trung nghiên cứu, áp dụng cho học sinh lớp: 12C, Trường THPT Tương Dương 1 năm học 2020-2021 5. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đọc các tài liệu giáo trình có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, tham khảo sáng kiến, kinh nghiệm của đồng nghiệp. Tham khảo tư liệu thông qua mạng Internet, tạp chí giáo dục….. 
• Phương pháp quan sát: Thông qua dự giờ các tiết dạy của giáo viên và  học tập của học sinh. 
• Phương pháp điều tra: Tìm hiểu thực trạng việc dạy học bộ môn. Qua kinh nghiệm trao đổi, học tập với đồng nghiệp. Qua trò chuyện, trao đổi với học sinh. 
• Phương pháp thực nghiệm: Kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài thông qua các giờ kiểm tra miệng, 15 phút,  kiểm tra bằng phiếu khảo sát. 

6. Tính mới của đề tài: Vận dụng kĩ thuật dạy học mới nhằm phát triển năng lực và đổi mới kiểm tra đánh giá với môn học  

 PHẦN NỘI DUNG 

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 

• Cơ sở lí luận: 

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 Khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định mục tiêu tổng quát của đổi mới là: Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, hết lòng phục vụ nhân dân và đất nước; có hiểu biết và kỹ năng cơ bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân, sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; hệ thống giáo dục được chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang đậm bản sắc dân tộc… Hướng tới mục tiêu đó, cần phải đổi mới đồng bộ về mục tiêu giáo dục, chương trình giáo dục, phương pháp giáo dục, cách thức kiểm tra, đánh giá và công tác quản lí giáo dục. 

Có nhiều năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh trong dạy học như: năng lực tự học; năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề; năng lực sáng tạo; năng lực giao tiếp và hợp tác; năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông… Trong số đó, phát triển năng lực sáng tạo, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề của học sinh là mục tiêu quan trọng, qua đó góp phần thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các năng lực khác. Để có thể đạt được mục tiêu đó, phương pháp dạy học cần phải đổi mới sao cho phù hợp với tiến trình nhận thức khoa học để học sinh có thể tham gia vào hoạt động tìm tòi sáng tạo giải quyết vấn đề; góp phần đắc lực hình thành năng lực hành động, phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh để từ đó bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, hình thành khả năng học tập suốt đời. Trong một xã hội đang phát triển nhanh, hội nhập và cạnh tranh thì việc phát hiện sớm và giải quyết hợp lý những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn là một năng lực đảm bảo sự thành công trong cuộc sống. Vì vậy, tập dượt cho học sinh biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong học tập, trong cuộc sống của cá nhân, gia đình và cộng đồng phải được đặt như một mục tiêu của giáo dục và đào tạo. 

• Cơ sở thực tiễn:  Bộ môn Lịch sử rất có ưu thế trong việc giáo dục tư tưởng tình cảm và đạo đức cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, thực tiễn dạy học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay vẫn còn mang nhiều bất cập, chất lượng dạy học lịch sử đang có chiều hướng đi xuống, học sinh không thích học môn Lịch sử, kết quả thi cử giảm sút điều này đang được dư luận quan tâm trong những năm gần đây. Sở dĩ tồn tại tình trạng này là do trong một thời gian khá dài, trong xã hội vẫn tồn tại quan niệm không đúng, coi Lịch sử là môn phụ, nên không có đầu tư đúng mức, gây nên tình trạng “học lệch” đối với môn học. Bên cạnh đó cơ chế thị trường hiện nay đã làm cho nhiều người coi trọng làm kinh tế, học các môn học để làm giàu. Có thể nói, có rất nhiều nguyên nhân làm cho chất lượng dạy học lịch sử đi xuống, trong đó phải kể đến tri thức tổng hợp của học sinh, kiến thức chung của học sinh còn kém. Học sinh chưa nhận thức được rằng học tập Lịch sử cần có kiến thức rộng, có nhiều liên quan đến các môn học khác như văn học, địa lí, chính trị, toán, lý, hóa, sinh …. Vì không biết không gian Lịch sử, không có tài liệu văn học, nên chất lượng học tập của học sinh nói chung giảm sút, giờ học không hiệu quả.  

     Trong những năm qua, phần lớn giáo viên đã được tiếp cận với các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Các thuật ngữ như phương pháp dạy học tích cực, dạy học dựa trên dự án, dạy học giải quyết vấn đề; các kĩ thuật dạy học tích cực như động não, khăn trải bàn, bản đồ tư duy,… không còn xa lạ với đông đảo giáo viên hiện nay. Tuy nhiên, việc nắm vững và vận dụng chúng còn hết sức hạn chế, có khi còn máy móc, lạm dụng. Đại đa số giáo viên chưa tìm được “chỗ đứng” của mỗi kĩ thuật dạy học trong cả tiến trình tổ chức hoạt động dạy học. Cũng chính vì thế nên giáo viên vẫn chủ yếu lệ thuộc vào tiến trình các bài học được trình bày