SKKN Vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trong môn Tin học lớp 10

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, con người trong tương lai phải là con người biết hành động một cách năng động và sáng tạo, thích ứng nhanh với những thay đổi và khả năng tiếp cận giải quyết vấn đề mềm dẻo và linh hoạt. Vì vậy, việc tìm hiểu và xác định phương pháp dạy học thích hợp để nâng cao chất lượng giảng dạy là một đòi hỏi cấp bách đối với các giáo viên nói riêng và các trường học nói chung và xét ở góc độ nhỏ hơn thì đó cũng là ước muốn và trách nhiệm của mỗi giáo viên tâm huyết với nghề nghiệp. 

Hiện nay, việc đổi mới toàn diện của Bộ GD&ĐT đã chuyển quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 của Bộ GD&ĐT đã xác định mục tiêu hình thành và phát triển cho học sinh lớp 10 năng lực cốt lõi, đó là: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội, năng lực công nghệ, năng lực Tin học, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất. Trong đó, năng lực giao tiếp và hợp tác là một trong 3 năng lực chung cần hướng tới ở tất cả các môn học. 

Để đạt được mục tiêu trên, giáo viên phải chuyển từ phương pháp dạy học truyền thống (giáo viên làm trung tâm, giảng giải kiến thức cho học sinh, học sinh chỉ cần tập trung lắng nghe, ghi chép rồi học thuộc lại toàn bộ kiến thức) sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực với những phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực. Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác thông qua các hoạt động cặp, nhóm. Và việc vận dung phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực như thế nào để thu hút học sinh vào bài dạy của mình để nâng cao chất lượng giảng dạy ở bộ môn Tin học lớp 10; làm thế nào để học sinh tích cực chủ động chiếm lĩnh tri thức trong giờ học là vấn đề trăn trở của nhóm chúng tôi cũng như của nhiều giáo viên khác khi tiếp cận với chương trình sách giáo khoa mới. 

Từ những lí do và thực tiễn trên, chúng tôi cùng nghiên cứu, tìm hiểu và đã vận dụng những kĩ thuật dạy học tích cực thích hợp để học sinh có thể nắm bắt được kiến thức dễ dàng, giáo viên cũng thuận lợi hơn khi truyền đạt kiến thức cho học sinh, đảm bảo kiến thức, kĩ năng mà Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 của Bộ GD-ĐT đề ra. Để phát huy hơn nữa kết quả đã đạt được và khắc phục những hạn chế thiếu sót trong dạy học môn Tin học lớp 10 theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh, chúng tôi xin phép trình bày sáng kiến kinh nghiệm về “Vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trong môn Tin học lớp 10”.    

2. Mục đích nghiên cứu 

Nghiên cứu đề tài nhằm đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để tìm ra biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục học sinh: hình thành và phát huy tốt năng lực giao tiếp và hợp tác, tạo hứng thú học tập đối với môn Tin học lớp 10. 

Nâng cao hiệu quả trong giảng dạy và học tập bộ môn Tin học lớp 10. 

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

• Đối tượng nghiên cứu:  

Học sinh lớp 10 – Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng – Vinh – Nghệ An. 

• Phạm vi nghiên cứu 

Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về các kĩ thuật dạy học tích cực nhằm rèn luyện kĩ năng tự học, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng thuyết trình kĩ năng giao tiếp và hợp tác, … của học sinh và cách vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực qua một số bài học như:  

• Bài 9: An toàn trên không gian mạng. 
• Bài 17: Biến và lệnh gán. 
• Bài 23:Một số lệnh làm việc với xâu kí tự 
• Bài 24: Xâu kí tự 

(Tin học lớp 10 – Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống) 

Về không gian: đề tài được nghiên cứu trong phạm vi lớp 10 – Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng – Vinh – Nghệ An. 

Về thời gian: Năm học 2022 – 2023. 

4. Nhiệm vụ nghiên cứu 

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động trong dạy học môn Tin học lớp 10. 

Nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy bộ môn Tin học ở trường THPT đề từ đó giáo viên có thể thiết kế các hoạt động nhờ sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, giúp học sinh đạt hiệu quả cao trong học tập. 

5. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp thu thập, xử lý thông tin, tài liệu. 
• Phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh. 
• Phương pháp đúc rút kinh nghiệm từ thực tế giảng dạy và học tập. – Phương pháp xử lý số liệu. 

6. Tính mới và đóng góp chính của đề tài 

• Đề tài phân tích, hệ thống cơ sở lí luận và thực tiễn để sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực phát huy năng lực học tập của học sinh vào giảng dạy môn Tin học lớp 10 trường THPT Huỳnh Thúc Kháng. 
• Năm học 2022 – 2023 là năm học đầu tiên thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 ở lớp 10, có thể nhiều giáo viên còn lúng túng khi tiếp cận với những nội dung, kiến thức mới và chưa biết cách vận dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để đáp ứng yêu cầu, mục tiêu của bài dạy nên đề tài chia sẻ một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để giáo viên có thể tham khảo, tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh, vào sự linh hoạt và sáng tạo của mỗi giáo viên… mà vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó cho phù hợp.  
• Một số kĩ thuật dạy học tích cực mà đề tài đề cập đến có thể nhiều giáo viên đã từng nghe, từng biết đến, nhưng điểm mới mà chúng tôi nêu ra là: cách để có thể vận dụng được các kĩ thuật dạy học đó ngay cả ở những vùng kinh tế khó khăn, giáo viên không đủ điều kiện về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học. 
• Ngoài ra, những kĩ thuật dạy học tích cực đó dễ dàng vận dụng được cho nhiều nội dung bài học khác trong chương trình Tin học lớp 10 và các môn học khác. 
• Kết quả nghiên cứu đề tài trở thành tài liệu tham khảo cho giáo viên dạy môn Tin học lớp 10 nói riêng và các môn học khác nói chung. 

Trong khuôn khổ của đề tài, chúng tôi tập trung vào cách vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực ở một số bài học (Tin học 10 – Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống) như:  

Bài 9: An toàn trên không gian mạng. 

Bài 17: Biến và lệnh gán. 

Bài 23:Một số lệnh làm việc với xâu kí tự Bài 24: Xâu kí tự 

Từ đó nâng cao hiệu quả dạy học môn Tin học lớp 10 tại trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.